فصلنامه مطالعات فرهنگ

مقاله پژوهشی

انقلابات؛ ظهور جمعی امر قدسی و تأسیس نظم اجتماعی

حسین کچویان؛ اکبر محمدی

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 7-35

https://doi.org/10.22083/jccs.2022.337232.3587

چکیده

انقلاب‌های کبیر، در تعبیری کلی و خارج از مناقشات نظری به‌عنوان دگرگونی‌های بزرگ و تغییرهای بنیادینی شناخته می‌شوند که نظم اجتماعی پیشین را از میان برده و نظم جدیدی را بنیان‌گذاری می‌کنند. در پاسخ به این مسئله که چگونه این تغییر و دگرگونی و نظم یابی ممکن می‌شود نظریات مختلفی در حوزه علوم اجتماعی بیان‌شده است. اولین صورت‌بندی‌ها ... بیشتر انقلاب‌های کبیر، در تعبیری کلی و خارج از مناقشات نظری به‌عنوان دگرگونی‌های بزرگ و تغییرهای بنیادینی شناخته می‌شوند که نظم اجتماعی پیشین را از میان برده و نظم جدیدی را بنیان‌گذاری می‌کنند. در پاسخ به این مسئله که چگونه این تغییر و دگرگونی و نظم یابی ممکن می‌شود نظریات مختلفی در حوزه علوم اجتماعی بیان‌شده است. اولین صورت‌بندی‌ها از چگونگی نظم‌یابی جامعه به‌واسطه نظریه‌پردازان قرارداد اجتماعی و سپس اقتصاددانان سیاسی انجام گرفت. پرسش هابزی، اما در مرکزیت تمامی بررسی‌ها قرار دارد؛ چگونه امکان دارد که افرادی با امیال متفاوت یک جامعه را تشکیل بدهند، چگونه ممکن است خواست‌های متفاوت بدنمندی واحدی را ممکن کنند؟ جامعه‌شناسی با صورت‌های متفاوت قراردادگرایی که امر اجتماعی را به‌وسیله امری خارج از منطق اجتماع تحلیل می‌کردند مخالفت کرد؛ جامعه‌شناسی پرسش از نظم اجتماعی را درون مناسبات جمعی انسان‌ها بررسی کرد؛ دورکیم در پاسخ به این مسئله از تجربه جامعه به‌عنوان عنصر پیونده دهنده ارزشی نام می‌برد و وبر کاریزما را به‌عنوان ارزش‌گذاری می‌داند که افراد از طریق تسلیم یا ایمان به کاریزما با یکدیگر پیوند برقرار می‌کنند. مفاهیمی مانند امر قدسی، غلیان جمعی، جوش‌وخروش جمعی، کاریزما و خلسه‌های جمعی در دورکیم و وبر با یکدیگر همپوشانی دارند که امکان فهم تغییرات بزرگ اجتماعی به‌واسطه ترکیب این مفاهیم را مهیا می‌کنند. ازآن‌جهت که انقلاب‌ها رخداد دگرگون‌کننده و نظم بخش حیات اجتماعی هستند؛ از طریق تحلیل وضعیت و ماهیت انقلاب‌ها می‌توان به پرسش چگونگی شکل‌گیری نظم اجتماعی پاسخ داد.

مقاله پژوهشی

روابط قدرت دخیل در صورت‎بندی گفتمانی مسئلۀ آب ایران در روزنامه های شرق و ایران

هادی خانیکی؛ سیده ثریا موسوی

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 35-62

https://doi.org/10.22083/jccs.2021.140444

چکیده

مقالۀ پیش‌‎رو به دنبال شناخت روابط قدرت دخیل در صورت‎بندی گفتمانی مسئلۀ آب ایران در روزنامه‎های شرق و ایران است. به این منظور، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی و با کاربرد الگوی فرکلاف و ون‎دایک، 14 نمونۀ معرف از این روزنامه‎ها در بازۀ زمانی 12/5/1392 تا 29/12/1398 بررسی شده‎اند. طبق یافته‎ها، برخی از متون روزنامۀ شرق با هدف ... بیشتر مقالۀ پیش‌‎رو به دنبال شناخت روابط قدرت دخیل در صورت‎بندی گفتمانی مسئلۀ آب ایران در روزنامه‎های شرق و ایران است. به این منظور، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی و با کاربرد الگوی فرکلاف و ون‎دایک، 14 نمونۀ معرف از این روزنامه‎ها در بازۀ زمانی 12/5/1392 تا 29/12/1398 بررسی شده‎اند. طبق یافته‎ها، برخی از متون روزنامۀ شرق با هدف زمینه‎سازی برای اجرای برنامه‎ها و سیاست‎گذاری‎های دولت‌های یازدهم و دوازدهم منتشر شده‎ است. در روزنامۀ ایران نیز نقش مسئولان و سیاست‎گذاران در ایجاد بحران و مسئولیت آنان در حل آن کم‎اهمیت قلمداد می‎شود. برخی از متون این روزنامه غیرمستقیم در خدمت توجیه علت ناموفق‌بودن دولت‌های یازدهم و دوازدهم در حل بحران آب و کاهش مطالبات مردم از دولت است. در روزنامۀ ایران، مردم به‌علت مشارکت‌نکردن در حل بحران سرزنش می‎شوند. به این ترتیب، ساختارهایی که مانع از مشارکت مردم در مسائل می‎شوند رؤیت‎ناپذیر می‎شوند و مشارکت مردم به صرفه‎جویی تقلیل می‎یابد. این روزنامه جامعه را ناجی آب جلوه می‎دهد و آنان را از تغییر سیاست‎گذاری‎های دولتی دلسرد می‎کند. بر اساس نتایج، اثر قدرت‎های سیاسی و اقتصادی بر صورت‎بندی گفتمان مسئلۀ آب در این روزنامه‎ها مشهود است. رسانه‎های موردبررسی، به‌جای اینکه نمایندۀ مردم باشند، به سخنگوی دولت‎ تبدیل شده‎اند. پرداختن به مسئلۀ آب به بهانه‎ای برای ناکارآمد جلوه‌دادن جناح مخالف، کاهش انتظارات از دولت‌های یازدهم و دوازدهم و رفع مسئولیت از قوۀ مجریه و نمایندگان مجلس تبدیل شده است.

مقاله پژوهشی

تاریخ بیداری زنان؛ بازنمایی مسائل زنان و خانواده در روزنامه نگاری دوران مشروطه

محمدحسین شریفی ساعی

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 63-98

https://doi.org/10.22083/jccs.2021.310610.3459

چکیده

اولین نسل جنبش زنان در ایران، از اواخر قاجار و انقلاب مشروطه ظهور یافتند. آن‌ها با وقوع مشروطه، صاحب نشریه و روزنامه شدند. این نشریات، تنها رسانههای فراگیر در ایران عصر قاجار قلمداد می شدند. نشریات زنان، مهم‌ترین ابزار آن‌ها برای رساندن صدای خود به جامعه و پیگیری جنبش مطالبهگری در راستای برابری جنسیتی بود. پژوهش حاضر ... بیشتر اولین نسل جنبش زنان در ایران، از اواخر قاجار و انقلاب مشروطه ظهور یافتند. آن‌ها با وقوع مشروطه، صاحب نشریه و روزنامه شدند. این نشریات، تنها رسانههای فراگیر در ایران عصر قاجار قلمداد می شدند. نشریات زنان، مهم‌ترین ابزار آن‌ها برای رساندن صدای خود به جامعه و پیگیری جنبش مطالبهگری در راستای برابری جنسیتی بود. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی مسائل و مطالبات خانوادگی زنان در مطبوعات عصر مشروطه است. در این راستا، تمام شمارههای باقی‌مانده از هفت نشریه زنان در دوران مشروطه (شامل نشریات «دانش»، «شکوفه»، «زبان زنان»، «نامه بانوان»، «جهان زنان»، «عالم نسوان» و «مجله جمعیت نسوان وطنخواه») با روش تحلیل مضمون، مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفته است. یافتههای این پژوهش نشان داد که در نشریات زنان در عصر مشروطه، خانواده ایرانی کانون دغدغه ها و مطالبات گوناگون بوده است. در این نشریات، سلطه پدرسالاری، ریشه تمام مسائل و مشکلات زنان قلمداد میشد که پیامدهای گوناگونی چون ازدواج اجباری دختران، کودک همسری آن‌ها، چندهمسری مردان، طلاق های آسان زنان توسط مردان، خشونت های خانگی علیه زنان، ممانعت از اشتغال زنان، زنانه شدن فقر و گسترش روسپیگری و امثال آن را برای زنان ایرانی به همراه آورده بود. زنان در نشریات خود در یک نبرد گفتمانی با ایدئولوژی پدرسالاری و مصادیق متعدد آن قرار گرفتند. آن‌ها با تضعیف گفتمان جنسیتی حاکم در عرصه های مختلف، می کوشیدند که زمینه تغییر قوانین خانواده در کشور را مهیا سازند تا از این طریق، پیامدهای پدرسالاری در زنان و خانواده را مهار کنند.

مقاله پژوهشی

تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی تقابل‌های گفتمانی فیلم «به‌وقت شام» با رویکرد وَن لیوون

علی مومنی؛ مسعود کوثری

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 99-124

https://doi.org/10.22083/jccs.2022.332857.3567

چکیده

هدف از این پژوهش، تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی تقابل‌های گفتمانی فیلم «به‌ وقت شام» است. این فیلم با حمایت مالی سازمان هنری رسانه‌‌ای اوج ساخته شده ‌است. حاکمیت سیاسی ایران بنا به دلایل سیاسی، نظامی و اجتماعی به مقابله با داعش در جنگ سوریه و عراق پرداخت. فیلم به وقت شام نیز سعی در بازنمایی حضور خلبانان ایرانی در سوریه و تقابل ... بیشتر هدف از این پژوهش، تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی تقابل‌های گفتمانی فیلم «به‌ وقت شام» است. این فیلم با حمایت مالی سازمان هنری رسانه‌‌ای اوج ساخته شده ‌است. حاکمیت سیاسی ایران بنا به دلایل سیاسی، نظامی و اجتماعی به مقابله با داعش در جنگ سوریه و عراق پرداخت. فیلم به وقت شام نیز سعی در بازنمایی حضور خلبانان ایرانی در سوریه و تقابل آن‌ها با داعش را داشته‌است. در این پژوهش، فیلم مورد مطالعه بر اساس روش تحلیل گفتمان انتقادی ون لیوون، تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که فیلم در حال بازنمایی بازیگران در دو قطب داعشی و غیرداعشی است؛ بدین‌ترتیب داعشی‌ها افرادی بنیادگرا، مطلق‌گرا، درشت‌اندام، تند‌خو و متوحش و غیرداعشی‌ها انسان‌هایی متمدن، با اندام مناسب و مطابق با هنجارهای معمول بشری بوده‌اند. قطب‌بندی گفتمانی فیلم با قطب‌بندی مورد نظر قدرت ایران، تطابق دارد؛ به‌عبارتی شاهد «سراسربینی» فوکویی دولت ایران به‌ منظور اشاعۀ باورها و گفتمان‌ موردنظر خود برای اخذ تأیید ملت، هستیم. همچنین هر دو قطب داعشی/غیرداعشی، پرتوتایپ‌هایی را نسبت به یکدیگر دارند؛ به‌عبارتی دیگر داعشی‌ها تمام افراد غیر از تفکر خود را دشمن دین و خداوند می‌خوانند و در مقابل غیرداعشی‌ها نیز تمام داعشی‌ها را افرادی غیرمنطقی و متوحش می‌خوانند.

مقاله پژوهشی

الگوی مدیریت کیفیت محتوا در روزنامه‌های محلی ایران

امیدعلی مسعودی؛ سیده طناز جعفری؛ داود نعمتی انارکی

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 125-148

https://doi.org/10.22083/jccs.2022.317852.3511

چکیده

مطبوعات محلی در برابر مطبوعات سراسری کشور به دلایل گوناگون ازجمله ناتوانی در ارائۀ محتوای موردنیاز مخاطبان، قدرت رقابت ندارند. هدف این مطالعه طراحی الگوی مدیریت کیفیت محتوا در روزنامه‌های محلی ایران است تا محتوای آن‌ها ارتقا یابد. این پژوهش کاربردی با رویکرد کیفی ـ اکتشافی انجام یافت. جامعۀ پژوهشی شامل اساتید، صاحب‌نظران و فعالان ... بیشتر مطبوعات محلی در برابر مطبوعات سراسری کشور به دلایل گوناگون ازجمله ناتوانی در ارائۀ محتوای موردنیاز مخاطبان، قدرت رقابت ندارند. هدف این مطالعه طراحی الگوی مدیریت کیفیت محتوا در روزنامه‌های محلی ایران است تا محتوای آن‌ها ارتقا یابد. این پژوهش کاربردی با رویکرد کیفی ـ اکتشافی انجام یافت. جامعۀ پژوهشی شامل اساتید، صاحب‌نظران و فعالان حوزه روزنامه‌های محلی بوده است که از میان آن‌ها با روش نمونه‌گیری نظری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری به‌واسطۀ مصاحبۀ عمیق نیمه ساختاریافته، به تعداد 12 نفر ادامه یافت. تحلیل‌های صورت گرفته به‌واسطۀ روش داده بنیاد از طریق کدگذاری استراوس و کوربین در سه سطح باز، محوری و انتخابی در نرم‌افزار مکس کیو دا 2020 انجام شد. سپس مفاهیم در قالب مدل پارادایمی (شرایط علّی، پدیده محوری، راهبردها، شرایط زمینه‌ای، مداخله‌گر و پیامدها) ارائه و روایی و پایایی آن نیز بر اساس روش سه سویه سازی تأیید شد. نتایج نشان داد که محتوای مطالب مطبوعات محلی می‌تواند در جذب مخاطبان مؤثر باشد. در این راه، روزنامه‌های محلی ایران نیاز به نوآوری در شیوه نگارش، کنترل، پایش و هدف‌گذاری درست، توجه به مسائل روز جامعه و غیره در ارائۀ محتوا دارد تا بتواند بر مبنای الگوی ارائه‌شده، مدیریت محتوای خود را بهبود بخشیده و اثربخشی آن را در افکار جامعه افزایش دهد.

مقاله پژوهشی

تحلیل گفتمان به‌مثابه تحلیل پراکسیس؛ یک تکنیک اجرای تجربی

محمد فرهادی

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 191-208

https://doi.org/10.22083/jccs.2022.329859.3551

چکیده

هدف اصلی این مقاله پیشنهاد یک تکنیک برای اجرای تجربی تحلیل گفتمان است. در این راستا استدلال می‌کند، گفتمان به‌واسطۀ ریشه‌های نظری و فلسفی خود قرابت بسیاری با مفهوم پراکسیس دارد. بر اساس این پیشینۀ فکری، گفتمان را می‌توان واجد وجوه مادی و عملی دانست تا جایی که می‌توان گفتمان و پراکسیس را در کنار هم تحلیل کرد. اهمیت این برداشت در این ... بیشتر

مقاله پژوهشی

تحلیل نحوۀ بازنمایی غذا در برنامه های تغذیه ای تلویزیون داخلی

غزاله حسنیان؛ سیدمحسن بنی هاشمی؛ عبدالرضا سبحانی

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 149-190

https://doi.org/10.22083/jccs.2022.248184.3168

چکیده

رسانه ها بر فرهنگ تغذیه و آداب تغذیه اثر دارند، اما به نظر می رسد که برنامه مدون، منسجم و دارای راهبردی سازمان یافته برای محتوای برنامه های تغذی های رسانه ای در ایران وجود نداشته باشد. خلاء نظارت مدیریت یافته بر تولیدات رسانه ای و محتوای ارائه شده، مسأله بزرگی است که می تواند به فرهنگ مخاطب و در نهایت جامعه ... بیشتر رسانه ها بر فرهنگ تغذیه و آداب تغذیه اثر دارند، اما به نظر می رسد که برنامه مدون، منسجم و دارای راهبردی سازمان یافته برای محتوای برنامه های تغذی های رسانه ای در ایران وجود نداشته باشد. خلاء نظارت مدیریت یافته بر تولیدات رسانه ای و محتوای ارائه شده، مسأله بزرگی است که می تواند به فرهنگ مخاطب و در نهایت جامعه آسیب برساند. هدف پژوهش حاضر، تحلیل نحوه بازنمایی غذا و چگونگی محتوای برنامه های تغذیه ای تلویزیون داخلی ایران است. روش تحقیق مبتنی بر رویکرد تحلیل محتوای کیفی است. در این مطالعه بر اساس روش مایرینگ داده ها ضبط و گردآوری، پیاده سازی، تقلیل، استنباط و تحلیل میشوند. برای جمع آوری داده ها، سه برنامه از شبکه های فارسی‌زبان داخلی به‌عنوان نمونه انتخاب شده است. روش نمونه گیری هدفمند انتخابی است. یافته‌ها نشان داد 6 مقوله نمود فرهنگ در برنامه های غذایی تلویزیونی، طبخ غذا، جامعه شناسی تغذیه، وضعیت تجمل‌گرایی، اوقات فراغت و ظاهر و ساخت برنامه همراه با زیرمقوله های آن‌ها در برنامه های تغذیه ای تلویزیون داخلی نمایش داده شده است. از بررسی برنامه های این پژوهش مشخص شد وضعیت برنامه های تغذیه داخلی شامل مواردی چون الگوسازی و بازنمایی فرهنگ، نمایش تجمل گرایی، حضور دین در حوزه تغذیه، نادیده گرفتن طبقات اجتماعی و نبود جلوه های بصری است. تلویزیون در انتقال ارزش ها، تغییر نگرش و رفتار و هدایت سبک‌ زندگی و فرهنگ جامعه نقش پررنگی دارند. شیوه تغذیه میتواند باعث تغییر در تفکر، عادات، ارزش های جوامع شده و درنهایت بر فرهنگ اثر بگذارد. لازم است سیاست‌ها و راهبردهای تولیدات برنامه های غذایی سالم در رسانه در راستای حفظ هویت فرهنگ تغذیه ایرانی با توجه به مسائل اجتماعی و اقتصادی نظارت کافی و دقیقی بر برنامه ها داشته باشند.

مقاله پژوهشی

نقش صداوسیما در توسعۀ بازار بازی های دیجیتال ایرانی با رویکرد راهبرد اقیانوس آبی

سید محسن خاتمی مقدم؛ مهرداد بذرپاش

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 209-238

https://doi.org/10.22083/jccs.2021.262857.3250

چکیده

در حال حاضر، مرزهای بازار بازی های دیجیتال در کشور ایران مساحت کوچکی را در جغرافیای بزرگ بازار جهانی بازی های دیجیتال اشغال کرده است. بزرگ‌کردن این مساحت نیازمند همکاری تمامی بازیگرانِ این حوزه از طریق ورود به عرصه های جدید (اقیانوس آبی) و تمرکز بر تصاویر به دست آمده از فعالیت های آینده پژوهی است. ازاین رو، این ... بیشتر در حال حاضر، مرزهای بازار بازی های دیجیتال در کشور ایران مساحت کوچکی را در جغرافیای بزرگ بازار جهانی بازی های دیجیتال اشغال کرده است. بزرگ‌کردن این مساحت نیازمند همکاری تمامی بازیگرانِ این حوزه از طریق ورود به عرصه های جدید (اقیانوس آبی) و تمرکز بر تصاویر به دست آمده از فعالیت های آینده پژوهی است. ازاین رو، این مقاله قصد دارد، با بهره‌گیری از راهبرد اقیانوس آبی و استفاده از دو روش دلفی و سناریونویسی، عوامل تأثیرگذار و سناریوهای محتمل در خصوص «نقش سازمان صداوسیما در توسعۀ بازار بازی های دیجیتال ایرانی با رویکرد راهبرد اقیانوس آبی» را شناسایی کند. در این پژوهش از نرمافزار Micmac برای شناسایی پیش‌رانها و از نرمافزار Scenario Wizard برای تعیین عدم قطعیت های کلیدی موجود در دیدگاه‌های 27 نفر از خبرگان حوزه های آینده پژوهی، بازی های دیجیتال و رسانه استفاده شد و بر اساس آن، با ایجاد دو محور عدم قطعیت کلیدی «راه اندازی کانال تلویزیونی بازی» و «رگولاتوری و تنظیم‌گری» به همراه وضعیت های محتملشان، چهار فضا برای سناریوپردازی به دست آمد. سپس، با تلفیق سناریوهای چهارگانه با ابزار چهاربخشی «حذف‌ـ‌کاهش‌ـ‌‌افزایش‌ـ‌خلق»، سیمای راهبردی حرکت سازمان صداوسیما به‌سوی اقیانوس آبی مشخص شد. نتایج پایانی نشان داد که سازمان صداوسیما در بُردی دوسویه میتواند با بهره گیری از ظرفیت ها و فرصت های به دست آمده از کانال تلویزیونی بازی های دیجیتال، علاوه بر خلق مطلوبیتی جدید برای جذب غیرمشتری های سازمان (فعالیت در اقیانوس آبی)، با افزایش نرخِ پذیرش بازی های رایانه ای در جامعه سهم هر کس (خانواده، سرمایه گذار، بازیساز و...) را در بزرگسازی سبد مصرف بازی های دیجیتال و به دنبال آن، توسعۀ بازار بازی های دیجیتال کشور آشکار کند.

مقاله پژوهشی

سرمایۀ فرهنگی و ذائقۀ فرهنگی مصرف کتاب در میان شهروندان شهر تهران

مهدی نجفی؛ بهرام قدیمی؛ صدیقه محمد اسماعیل؛ علی باصری؛ زهرا علی پوردرویشی

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 239-260

https://doi.org/10.22083/jccs.2021.283593.3368

چکیده

مطالعۀ کتاب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق ذائقۀ فرهنگی شهروندان، از موضوعهای مهم و نگرانی‌های بزرگ کشورهای در حال توسعه است تا جایی که اهمیت کتابخوانی، یکی از اجزاء بنیادین در توسعه به مفهوم کلی و از ابزارهای توسعه اقتصادی است. ازاین‌رو؛ این پژوهش با هدف تحلیل رابطه «سرمایه فرهنگی و ذائقه فرهنگی شهروندان شهر تهران درزمینۀ ... بیشتر مطالعۀ کتاب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق ذائقۀ فرهنگی شهروندان، از موضوعهای مهم و نگرانی‌های بزرگ کشورهای در حال توسعه است تا جایی که اهمیت کتابخوانی، یکی از اجزاء بنیادین در توسعه به مفهوم کلی و از ابزارهای توسعه اقتصادی است. ازاین‌رو؛ این پژوهش با هدف تحلیل رابطه «سرمایه فرهنگی و ذائقه فرهنگی شهروندان شهر تهران درزمینۀ مصرف یا مطالعه کتاب» انجام گرفته است. روش پژوهش، تحلیلی ـ توصیفی و به صورت پیمایشی (پرسشنامه) داده‌های تحقیق گردآوری شده است. جامعۀ آماری شهروندان بالای 15 سال شهر تهران است. روش نمونهگیری، تصادفی خوشهای در پنج ناحیه (شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز) و حجم نمونه، با استفاده از جدول حجم نمونه مورگان به تعداد 400 نفر انتخاب گردیده است. روایی ابزار پژوهش صوری و پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ (کل) 885/0 به دست آمده است. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان می‌دهد؛ بین متغیرهای مستقل تحصیلات فرد (401/0)، انجام فعالیت‌های فرهنگی و هنری (538/0)، علاقه به مطالعه کتاب (602/0)، مصرف موسیقی (595/0) و مصرف فیلم و سریال (410/0) و متغیر وابسته یعنی ذائقه فرهنگی مصرف کتاب، رابطۀ مثبت و معنی‌داری وجود دارد. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه نیز حاکی از وجود تفاوت معنی‌دار در ذائقه فرهنگی مصرف کتاب به‌تناسب سرمایه فرهنگی افراد دارد. به عبارتی؛ هرچقدر سرمایۀ فرهنگی افراد بیشتر باشد ذائقۀ فرهنگی آن‌ها در انواع مختلف کتب (کلیات، اجتماعی، دین، فلسفه و روان‌شناسی، تاریخ و جغرافیا، هنر، سرگرمی و ورزش، ادبیات، فنون، علوم، زبان) بیشتر و متفاوت یا متنوع خواهد بود.

مقاله پژوهشی

مؤلفه های نشر حرفه ای و پیامدهای حرفه ای نبودن نشر ایران؛ با رویکرد نظریه داده‌بنیاد

هاجر ابراهیمی؛ داریوش مطلبی؛ فهیمه باب‌الحوائجی؛ نجلا حریری

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 261-286

https://doi.org/10.22083/jccs.2022.317803.3495

چکیده

پژوهش در زمرۀ پژوهش‌های کیفی و مبتنی بر روش نظریهپردازی داده‌بنیاد انجام شده است. جامعۀ آماری 16 نفر از خبرگان و متخصصان آگاه به حوزه نشر کتاب بودند که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. گردآوری داده‌های با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختار یافته انجام و تا زمان اشباع نظری ادامه یافته است. مصاحبهها پیاده‌سازی و کدگذاری ... بیشتر پژوهش در زمرۀ پژوهش‌های کیفی و مبتنی بر روش نظریهپردازی داده‌بنیاد انجام شده است. جامعۀ آماری 16 نفر از خبرگان و متخصصان آگاه به حوزه نشر کتاب بودند که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. گردآوری داده‌های با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختار یافته انجام و تا زمان اشباع نظری ادامه یافته است. مصاحبهها پیاده‌سازی و کدگذاری شدند و در نهایت مقوله محوری با شناختن پیامدها، راهبردها، زمینه ها، شرایط علی و مداخله گرها به‌دست آمد. بر اساس نتایج، درک درست ماهیت نشر، داشتن دانش تخصصی و روزآمد و برخورداری از امکانات و تجهیزات از عوامل اصلی شکل‌گیری نشر حرفه‌ای است. برای رسیدن به نشر حرفه‌ای لازم است راهبردهایی نظیر توجه به مکانیزم‌های اقتصاد نشر، برنامه‌ریزی و بازاریابی مناسب و فناوری‌های نوین مورد توجه جدی فعالان نشر قرار گیرد و سیاست مناسبی در خصوص اشتغال تمام‌وقت ناشران، حمایت از فعالان نشر، فرهنگ‌سازی و استفاده از فناوری‌های نوین در پیش گرفته شود. کاهش وابستگی به‌دولت، بی‌توجهی به قوانین نشر، تداخل صنفی، مشکلات اقتصادی و پایین بودن کیفیت کتاب‌ها از جمله مشکلاتی است که بایستی در کانون توجه فعالان، برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران حوزه نشر قرار گیرد و مجموع این اقدامات می‌تواند به تولید آثار با کیفیت و متناسب با نیاز بازار منجر شود و همچنین به فعالیت تخصصی ناشران که به‌حرفه‌ای شدن نشر منتج می‌شود، کمک نماید.

مقاله پژوهشی

شناسایی عوامل مؤثر بر جذابیت سایت‌های خبری

فاطمه محمدی سیجانی؛ فائزه تقی پور؛ حمیدرضا پیکری

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 287-316

https://doi.org/10.22083/jccs.2021.285586.3354

چکیده

این پژوهش به‌منظور شناسایی عوامل جذابیت رسانه های مجازی در حوزه خبر انجام‌ شده است. جامعۀ آماری به صورت نظری انتخاب و شامل خبرنگاران، اساتید دانشگاه و صاحب‌نظران در حوزه خبر است. روش جمعآوری اطلاعات از طریق مصاحبه بوده و هدف نگارنده پاسخ به این سؤال است که چه عواملی بر نحوی استفاده مخاطبان از وب‌سایت‌های خبری تأثیر می‌گذارند؟ ... بیشتر این پژوهش به‌منظور شناسایی عوامل جذابیت رسانه های مجازی در حوزه خبر انجام‌ شده است. جامعۀ آماری به صورت نظری انتخاب و شامل خبرنگاران، اساتید دانشگاه و صاحب‌نظران در حوزه خبر است. روش جمعآوری اطلاعات از طریق مصاحبه بوده و هدف نگارنده پاسخ به این سؤال است که چه عواملی بر نحوی استفاده مخاطبان از وب‌سایت‌های خبری تأثیر می‌گذارند؟ تجزیه‌وتحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده، با استفاده از روش داده بنیان مدل پارادایمی اشتراوس و کوربین انجام‌شده و نتایج تحقیق حاکی از اثرگذاری عوامل ذیل بر الگوی استفاده مخاطب از وب‌سایت‌های خبری است: «مؤلفههای آموزشی»، «تأثیرات فضای مجازی»، «سبک‌های مدیریتی»، «عوامل زیرساختی» و «ارتباطات بینالمللی». عوامل مداخلهگر که به‌نوعی در روند تحقق اهداف پژوهش خلل ایجاد نموده یا روند آن را کُند میکنند عبارت‌اند از: «تناقضات ایدئولوژیک»، «جناحی بودن رسانه»، «عدم جهانی‌شدن»، «مدیریت ناکارآمد سایت»، «ضعف تکنیکی و فنی سایت»، «اخبار کذب و ضدونقیض»، «محتوای ضعیف و نامناسب»، «عدم روزآمدی» و «مشکلات سازمانی»، راهبردهایی که جهت بهبود روند توجه مخاطب به سایتهای خبری پیشنهاد می‌شوند شامل «استراتژیهای مدیریتی»، «کاربردی»، «بین‌المللی»، «پیشگیرانه» و «زیرساختی» بوده و «پیامدهای سازمانی» مهم‌ترین نتیجه اعمال راهبردهای پیشنهادی است. همچنین این نتیجه تأیید شد که کیفیت محتوا و مطالب سایت خبری بر دیگر عوامل ازجمله جذابیت‌های بصری اولویت دارد.

مقاله پژوهشی

گفتمان‌کاوی برنامه معرفتی تلویزیون؛ مورد مطالعه: مجله علوم انسانی زاویه

مهرزاد بهمنی؛ سیدمحمد مهدیزاده؛ سیدجمال‌الدین اکبرزاده جهرمی

دوره 23، شماره 60 ، دی 1401، صفحه 317-345

https://doi.org/10.22083/jccs.2022.303140.3432

چکیده

رسانه ها در صورت بندیهای فرهنگی جامعه، نقش محوری ایفا می کنند و این بازی را نه فقط با بازتاب دادن فرهنگ، بلکه با شرکت در فرهنگسازی به اجرا می گذارند. در این مقاله با تمرکز بر متون تولیدی برای مخاطب نخبه، تلاش شده است، محتوای مختص برای این‌گونه از مخاطبان، مورد واکاوی قرار گیرد و نحوه بازنمایی مباحث فکری و اندیشگانی ... بیشتر رسانه ها در صورت بندیهای فرهنگی جامعه، نقش محوری ایفا می کنند و این بازی را نه فقط با بازتاب دادن فرهنگ، بلکه با شرکت در فرهنگسازی به اجرا می گذارند. در این مقاله با تمرکز بر متون تولیدی برای مخاطب نخبه، تلاش شده است، محتوای مختص برای این‌گونه از مخاطبان، مورد واکاوی قرار گیرد و نحوه بازنمایی مباحث فکری و اندیشگانی که از دغدغه های فکری مخاطب نخبه است؛ تحلیل شود. همچنین در پی آن هستیم؛ نشان دهیم در برنامه گفتگو محور تلویزیون، سازوکار صورت بندی آگاهی برای مخاطب نخبه چگونه است و سوژه‌های متکثر و نظام های فکری آن‌ها چگونه بازنمایی گفتمانی می یابد. به بیان دیگر، آیا از متون رسانه ای شده از شبکه فرهیختگان صداوسیما ـ شبکه چهار سیما ـ، صداهای مختلفی انعکاس مییابد و درنهایت بررسی خواهد شد در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران، گفتمان‌های معاصر ایران در تقابل با یکدیگر، چگونه معرفی می شوند. بدین منظور مجله تصویری زاویه به‌عنوان مطالعه موردی انتخاب شده و با روش تحلیل گفتمان ـ رویکرد لاکلا و موف ـ 43 قسمت از این مجموعه تلویزیونی طی سالهای 1397 تا شهریور 1400 بررسی شده است. مهم ترین نتایج پژوهش نشان می دهد که گفتمان غالب متون مورد بررسی، گفتمان اسلام سیاسی است. این گفتمان با مفصل بندی دالهایی چون احیای تمدن اسلامی، اسلامی سازی و بوم یسازی علوم انسانی، عقل گرایی اجتهادی، جدایی‌ناپذیری دین از سیاست، تقابل با غرب و الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، گفتمان انقلاب اسلامی را بازتولید و تثبیت میکند و به این شیوه با مداخله هژمونیک در گفتمان های رقیب به مشروعیتبخشی این گفتمان نزد سوژه ها می پردازد.در این مقاله پژوهشی با تمرکز بر مخاطب نخبه و تفکیک آن از مخاطب عام، تلاش شده است محتوای تولیدی برای این گونه از مخاطبان مورد واکاوی قرار گیرد و نحوه بازنمایی مباحث فکری و اندیشگانی در متون تولیدی مختص مخاطب نخبه نشان داده شود. همچنین در پی آن هستیم نشان دهیم به طور کلی صداوسیما در برنامه گفتگو محور، کدام گفتمان‌ها را و به چه نحوی هژمونیک می‌سازد. گفتمان‌ها در تقابل با یکدیگر چگونه بازنمایی می‌شوند؛ و دال‌ محوری و دال‌های شناور آنها چگونه مفصل‌بندی می‌شود. بدین منظور مجله تصویری زاویه که از شبکه چهار- شبکه فرهیختگان- رسانه ملی پخش می‌شود به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است و با تکنیک تحلیل گفتمان – رویکردلاکلاو موفه-اهداف پژوهش پی‌گیری شده است.

آینده‌پژوهی تولید برنامه‌های سرگرمی در شبکۀ ‌سبلان اردبیل در افق ده ساله (1408- 1398)

محمدباقر سپهری

دوره 21، شماره 52 ، دی 1399، ، صفحه 145-169

https://doi.org/10.22083/jccs.2019.170752.2715

چکیده

این مقاله با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر آیندۀ تولید رسانه ای شبکۀ سبلان با تأکید بر سرگرمی و نگاهی آینده نگرانه (1398 تا 1408) و با روش دلفی انجام شده است. براساس پویش های محیط دور و رقابت و برمبنای مطالعه‌های آینده‌پژوهانه، دیدگاه‌های خبرگان مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. بررسی‌ها نشان می دهد، 45 عامل در ده گروه محیط ... بیشتر

شبکه‌های اجتماعی و تغییرات فرهنگی بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران؛ بر پایه ارزش‌های مادی و فرامادی اینگلهارت

علی محبی؛ علی اصغر کیا

دوره 21، شماره 51 ، مهر 1399، ، صفحه 63-90

https://doi.org/10.22083/jccs.2020.213551.2987

چکیده

هدف اصلی پژوهش بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر تغییرات و جهت‌گیری‌های فرهنگی با توجه به نظریه اینگلهارت است. بر این اساس، پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال بود که؛ شبکه‌های اجتماعی جهت تغییرات فرهنگی را به سمت ارزش‌های مادی موردنظر اینگلهارت می‌برند یا به سمت ارزش‌های فرا مادی؟ در این پژوهش از روش ترکیبی (تحلیل محتوا و پیمایش) استفاده ... بیشتر هدف اصلی پژوهش بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر تغییرات و جهت‌گیری‌های فرهنگی با توجه به نظریه اینگلهارت است. بر این اساس، پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال بود که؛ شبکه‌های اجتماعی جهت تغییرات فرهنگی را به سمت ارزش‌های مادی موردنظر اینگلهارت می‌برند یا به سمت ارزش‌های فرا مادی؟ در این پژوهش از روش ترکیبی (تحلیل محتوا و پیمایش) استفاده شد. در بخش پیمایش نگرش‌های دانشجویان نسبت به ارزش‌های مادی و فرامادی مدنظر اینگلهارت در شبکه‌های اجتماعی (در سال 1398) سنجیده شد و در بخش تحلیل محتوا نیز محتوای شبکه‌های اجتماعی در سال 1398 با ارزش‌های مادی و فرامادی مدنظر اینگلهارت سنجش شد. نتایج پیمایش در مورد «ارزش‌های موردتوجه کاربران در شبکه‌های اجتماعی» نشان داد که 53 درصد دانشجویان به ارزش‌های فرامادی توجه دارند. یافته‌های تحلیل محتوا نیز نشان داد که حدود 54 درصد پیام‌های تولیدشده در سه شبکۀ اجتماعی توییتر، تلگرام و اینستاگرام دارای ارزش فرامادی هستند. ترکیب نتایج تحقیق نشان می‌دهد محتوای فضای مجازی منطبق با نگرش‌های دانشجویان بوده و بیشترین توجه به سمت ارزش‌های فرامادی است. این یافته‌ها منطبق با نظریات اینگلهارت است و نشان می‌دهد سیر فرهنگی کشور همسو با تغییرات فرهنگ جهانی است.

تجربۀ زیستۀ بزرگسالان از فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی: یک مطالعه کیفی

آرزو غفوری؛ کیوان صالحی

دوره 21، شماره 51 ، مهر 1399، ، صفحه 7-38

https://doi.org/10.22083/jccs.2019.142596.2522

چکیده

فضای مجازی، با تشکیل مرزهایی نوین در ارتباطات اجتماعی، زمینه‌شکل‌گیری فرصت‌ها و تهدیدهایی را برای انسان ایجاد کرده است. پژوهش پیش‌رو تلاش دارد تجربۀ زیستۀ بزرگسالان از فرصت‌ها و تهدیدهای ناشی از فعالیت در فضای مجازی را شناسایی کند. بدین‌منظور با استفاده از راهبرد نمونه‌گیری هدفمند از نوع ملاکی، تعداد 22 مصاحبه ایمیلی با سؤال‌های ... بیشتر فضای مجازی، با تشکیل مرزهایی نوین در ارتباطات اجتماعی، زمینه‌شکل‌گیری فرصت‌ها و تهدیدهایی را برای انسان ایجاد کرده است. پژوهش پیش‌رو تلاش دارد تجربۀ زیستۀ بزرگسالان از فرصت‌ها و تهدیدهای ناشی از فعالیت در فضای مجازی را شناسایی کند. بدین‌منظور با استفاده از راهبرد نمونه‌گیری هدفمند از نوع ملاکی، تعداد 22 مصاحبه ایمیلی با سؤال‌های باز انجام شد. بزرگسالان در چهار خوشۀ مجزا به سؤال‌ها پاسخ دادند. برای دقت در تحلیل داده‌ها، از نرم‌افزار مکس کیو دی ای نسخه 12 استفاده شد. برای افزایش اتکاپذیری، تأییدپذیری، باورپذیری صحت داده‌ها، از شیوه‌های «بازرسی و بازبینی در زمان کُدگذاری»، «بهره‌گیری از نظرات همکاران پژوهشی و تأئید آن‏ها»، «تبیین جزئیات دقیق فرایند گردآوری و تحلیل داده‌ها»، «درگیری طولانی مدت» و سه‌سو‌سازی استفاده‌ شد. در بخش فرصت‌های فضای مجازی و در خوشه‌های خانوادگی، فرزند یا دانش‌آموز و جامعه، به ترتیب «آگاهی از اخبار روز و تسهیل در انجام امور خانواده»، «استفاده از اخبار روز، افزایش سطح اجتماعی شدن و همگرایی با دوستان» و «کاهش هزینه‌ها» به‏مثابه مهم‌ترین درون‌مایه شناسایی شد. در مؤلفۀ تهدید‌های فضای مجازی، تقریباً همۀ درون‌مایه‌ها از لحاظ تکرار دارای وزن یکسانی بودند و تنها در دو خوشۀ فردی و خانوادگی، تکرار کُدهای مربوط به درون‌مایۀ اتلاف وقت، بیشتر بوده است. نتایج‌ نشان داد که به‏رغم وجود فرصت‌های بی‌شمار فضای مجازی، به‌دلیل فقدان آموزش مناسب و کافی، تهدیدهای برآمده از فضای مجازی روز به روز بیشتر نمایان و اثرگذار می‌شود و ضرورت آموزش فراگیر سواد رسانه‌ای و مدیریت این فضا بیش از پیش احساس می‌شود.

تحلیل جامعه شناختی تمایلات باروری و تعلقات مذهبی در ایران

یعقوب فروتن

دوره 21، شماره 52 ، دی 1399، ، صفحه 9-33

https://doi.org/10.22083/jccs.2020.174923.2753

چکیده

این مقاله، یکی از مهم‌ترین مباحث جمعیتشناختی یعنی مناسبات بین تمایلات باروری و تعلقات مذهبی را بر پایه رویکردی جامعه‌شناختی کانون اصلی توجه قرار داده و تلاش کرده‌ایم شواهد پژوهشی برای شناخت بهتر برخی از مهم‌ترین الگوها و تعیین‌کننده‌های مرتبط با آن را ارائه نمائیم. آیا تمایلات باروری افراد تابعی از تعلقات مذهبی آنان است؟ ... بیشتر این مقاله، یکی از مهم‌ترین مباحث جمعیتشناختی یعنی مناسبات بین تمایلات باروری و تعلقات مذهبی را بر پایه رویکردی جامعه‌شناختی کانون اصلی توجه قرار داده و تلاش کرده‌ایم شواهد پژوهشی برای شناخت بهتر برخی از مهم‌ترین الگوها و تعیین‌کننده‌های مرتبط با آن را ارائه نمائیم. آیا تمایلات باروری افراد تابعی از تعلقات مذهبی آنان است؟ شرایط و ویژگی‌های اقتصادی ـ اجتماعی گوناگون تا چه حد می‌توانند تأثیرات تعلقات مذهبی بر روی تمایلات باروری را تحت‌الشعاع قرار دهند؟ به عبارت دقیق‌تر، آیا تعلقات مذهبی نقش مهم‌تری در تمایلات باروری ایفاء می‏کنند یا ویژگی‌های اقتصادی ـ اجتماعی تأثیرات تعیین‌کننده‌تری در تمایلات باروری دارند؟ درمجموع، نتایج این پژوهش را می‌توان به‌عنوان شواهد پژوهشی جدید در راستای تأیید نظریه جمعیتشناسان برجسته‌ای همچون وستوف و جونز (1979) و کافمن و اسکایربک (2012) تلقی و تبیین کرد، بدینمعنا که در دوران معاصر هرچه جوامع بیشتر مدرن می‌شوند، تأثیر و نفوذ تعلقات مذهبی در تمایلات باروری به‌تدریج کمتر و ضعیف‌تر می‌شود. نتایج این تحقیق نشان داد اگرچه تفاوت‌هایی در تمایلات باروری گروه‌های مذهبی دیده می‌شود، اما ویژگی‌های اقتصادی ـ اجتماعی نیز صرف‌نظر از تعلقات مذهبی آنان، نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در تمایلات باروری افراد ایفاء می‌کند. بر همین اساس، موفقیت پایدار و فراگیر برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاریهای معطوف به خانواده و فرزندآوری، صرف‌نظر از تعلقات مذهبی آنان، نیازمند گسترش هرچه بیشتر سطح توسعه و بهبود شرایط اقتصادی -اجتماعی میان همه افراد در سطح کل جامعه است.

سیاست‌های گفتمانی پوشاک زنان در ایران در دورۀ پهلوی اول (آمرانه) و دوم (اشاعه‌گرایانه)

سیده راضیه یاسینی

دوره 21، شماره 52 ، دی 1399، ، صفحه 89-110

https://doi.org/10.22083/jccs.2020.202198.2909

چکیده

این مقاله به واکاوی تطور سیاست‌های گفتمانی در دورۀ‌ پهلوی‌ها و نوع تأثیرگذاری آن‌ها بر پوشاک زنان ایران می‌پردازد و با رویکردی جامعه‌شناختی ویژگی‌های ظاهری و دلالت‌های معنایی پوشاک زنان تحت تأثیر عوامل فرهنگی ـ اجتماعی، پیامدهای کردارهای گفتمانی متفاوت دورۀ پهلوی‌ اول و دوم بر پوشاک زنان را مطالعه می‌کند. ضرورت این‌چنین ... بیشتر این مقاله به واکاوی تطور سیاست‌های گفتمانی در دورۀ‌ پهلوی‌ها و نوع تأثیرگذاری آن‌ها بر پوشاک زنان ایران می‌پردازد و با رویکردی جامعه‌شناختی ویژگی‌های ظاهری و دلالت‌های معنایی پوشاک زنان تحت تأثیر عوامل فرهنگی ـ اجتماعی، پیامدهای کردارهای گفتمانی متفاوت دورۀ پهلوی‌ اول و دوم بر پوشاک زنان را مطالعه می‌کند. ضرورت این‌چنین مطالعاتی، ناظر بر اهمیت بازشناسی تبعات سیاست‌های آمرانه و اشاعه‌گرایانه در عرصه‌های فرهنگی است. رویکرد مطالعه، کیفی و توصیفی ـ تحلیلی است و از تحلیل گفتمان انتقادی برای تحلیل کردارهای گفتمان غالب در دوره‌های پهلوی اول و دوم استفاده شده است. هدف از این مطالعه، پاسخ به این سؤال است که دو رویکرد متفاوت در دورۀ پهلوی اول (آمرانه) و در دورۀ پهلوی دوم (اشاعه‌گرایانه) با پدیدۀ کشف حجاب، به چه نتایجی منجر شده است؟ نتایج نشان می‌دهد کردارهای متفاوت در گفتمان پهلوی در دو دوره، به‌رغم برخورداری از گفتمان واحد، پیامدهای مختلفی داشت و به‌دلیل تمرکز کردارهای گفتمانی در دورۀ پهلوی دوم بر اقتضائات اجتماعی و فرهنگی روز، نسبت به کردارهای گفتمانی پهلوی اول، بیشتر به اهداف خود نزدیک شد. همچنین درنتیجۀ هژمونیک شدن گفتمان پهلوی‌ها، نوعی «همگن‌سازی» نسبی پوشش زنان در ایران رخ داد که نتیجۀ یکی از کردارهای این گفتمان در دورۀ اول پهلوی‌ها بود.

مقاله پژوهشی

شناسایی راهکارهای دورکاری و قرنطینه خانگی از دیدگاه زنان عضو هیات علمی در ایام کرونا با رویکرد پدیدارشناسی

بهاره نصیری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 آبان 1401

https://doi.org/10.22083/jccs.2022.339278.3591

چکیده

بحث در مورد دورکاری و قرنطینه خانگی زنان عضو هیات علمی دانشگاه ها و پژوهشگاه ها در ایام کرونا و مطالعه تجارب زیسته آنها می تواند نقش موثری در شناخت و توسعه ادبیات اشتغال زنان ایفا نماید. این پژوهش پدیدارشناسانه، تجارب زیسته 30 نفر از زنان عضو هیات علمی دانشگاه ها و پژوهشگاه های مشارکت کننده را با هدف کشف و توصیف دورکاری و قرنطینه خانگی ... بیشتر بحث در مورد دورکاری و قرنطینه خانگی زنان عضو هیات علمی دانشگاه ها و پژوهشگاه ها در ایام کرونا و مطالعه تجارب زیسته آنها می تواند نقش موثری در شناخت و توسعه ادبیات اشتغال زنان ایفا نماید. این پژوهش پدیدارشناسانه، تجارب زیسته 30 نفر از زنان عضو هیات علمی دانشگاه ها و پژوهشگاه های مشارکت کننده را با هدف کشف و توصیف دورکاری و قرنطینه خانگی در ایام کرونا را مورد بررسی قرار داده است. تحقیق جهت گردآوری داده ها، از مصاحبه نیمه ساختارمند و با روش نمونه گیری هدفمند بهره برده است. فرایند تحلیل در سه سح کلان انجام شد. در سطح سوم تحلیل، حاصل یکسان سازی افق های فکری: تعداد 5 افق مربوط به دورکاری، 9 افق مربوط به قرنطینه خانگی و 9 افق مربوط به استراتژی ها و راهکارها بود. در سطح دوم،: توصیفات منسجم روایات به تفکیک دورکاری، قرنطینه خانگی و استراتژی ها و راهکارها شکل گرفت و در بالاترین سطح انتزاعی یا همان تحلیل، ادغام ساختاری توصیف های منسجم انجام شد. براساس یافته های این پژوهش، وجود قرنطینه خانگی ناشی از ویروس کرونا و شیوع آن باعث ظهور فرهنگ قرنطینه در کشور و جهان شده است که این امر منجربه بازتعریف روابط و مناسبات اجتماعی، مساله اخلاق، تعهدات اجتماعی، الگوهای روابط انسانی، اجتماعی، شناخت و درک اخلاق مراقبتی در زندگی از سوی زنان شده است. در نهایت با توجه به نتایج، راهکارهایی در حوزه های، پژوهش، مدیریت و خانواده ارائه گردید.

مقاله پژوهشی

ابعاد ارتباطی مناسک در جهان معاصر: فراگرد ارتباطی در راهپیمایی اربعین

سید محمد طباطبائی؛ محمد رضا رسولی؛ سید وحید عقیلی؛ نسیم مجیدی قهرودی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 آبان 1401

https://doi.org/10.22083/jccs.2022.338284.3588

چکیده

مناسک راهپیمایی اربعین یکی از بزرگترین گردهمایی‌های مذهبی جهان است که سالانه میلیون‌ها نفر با ملیت های مختلف و از گروه‌های اجتماعی متفاوت در آن مشارکت دارند. این راهپیمایی از نظر جریان ارتباطی، رسانه‌ای و آیینی برای پژوهشگران حوزه دین و ارتباطات حائز اهمیت است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی ابعاد ارتباطی راهپیمایی اربعین بوده ... بیشتر مناسک راهپیمایی اربعین یکی از بزرگترین گردهمایی‌های مذهبی جهان است که سالانه میلیون‌ها نفر با ملیت های مختلف و از گروه‌های اجتماعی متفاوت در آن مشارکت دارند. این راهپیمایی از نظر جریان ارتباطی، رسانه‌ای و آیینی برای پژوهشگران حوزه دین و ارتباطات حائز اهمیت است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی ابعاد ارتباطی راهپیمایی اربعین بوده و تلاش شده با بهره‌مندی از روش کیفی، نظریه مبنایی و انجام مصاحبه عمیق با متخصصان، طی فرآیندهای مختلف کدگذاری با نرم افزار مکس‌کیودا، مولفه‌های حوزه پژوهش استخراج شود. یافته‌های پژوهش نشان داد؛ ارتباطات در راهپیمایی دارای " ابعاد درونی و بیرونی" می‌باشد. "ارتباطات سنتی" که بیشتر به صورت میان فردی و بر اساس عقاید شکل گرفته وجه غالب ارتباطات در این راهپیمایی است. بعد بیرونی ارتباطات، دارای جنبه‌های متعدد "ارتباطات جمعی" است که خود به دو دسته از "ارتباطات رسمی" و "ارتباطات غیررسمی" تقسیم می‌شود. در ارتباطات رسمی، مانند گزارش های خبری رادیو، تلویزیون و مطبوعات از ابعاد مختلف راهپیمایی، معمولا تلاش شده بعد دینی و همبستگی مردمی‌ راهپیمایی برجسته و تبلیغ شود. فضای راهپیمایی اربعین مملو از گفتگوهاست. "ارتباط کلامی" موجود فراتر از یک ارتباط ساده و ارتباطات در راهپیمایی اربعین دارای لایه‌ها و دوره‌های متعدد است. در این راستا مدل ارتباطی راهپیمایی اربعین مدل مراوده ای-تعاملی شناخته شده است.

مقاله پژوهشی

مطالعه‌ای بر رخداد لیوتاری در فراسینما نمونه‎ های موردی: فیلم‌های «کلوزآپ» و «زیر درختان زیتون»

فاطمه شاهرودی؛ تورج ربانی؛ اسماعیل بنی‌اردلان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 دی 1401

https://doi.org/10.22083/jccs.2023.369574.3672

چکیده

لیوتار در بحث نقد و تحلیل هنر، از مفهوم «رخداد» با ویژگی‎هایی مانند غرابت و منحصربه‌فرد بودن، رها از امور پیشین و مرسوم، نامتعین و لحظه‎ای بودن، بهره می‌جوید تا به‌واسطۀ آن قواعد ژانرهای از پیش مقرر را متلاشی و «گواهی دادن بر وجود امر نمایش‌ناپذیر» را به‌عنوان رسالت اثر هنری پسامدرن محقق کند. در این مقاله به شیوۀ ... بیشتر

مقاله پژوهشی

هویت های دوگانه در فضای مجازی- واقعی نوجوانان (مورد مطالعه: دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه استان اردبیل)

بهجت شهابی عنبران؛ علی جعفری؛ شهناز هاشمی؛ محمد سلطانی فر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 دی 1401

https://doi.org/10.22083/jccs.2023.331813.3560

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی هویت‌های دوگانه در فضای مجازی-واقعی نوجوانان بود که به روش پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری مشتمل بر کلیه دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوره دوم استان اردبیل که از بین آنها 380 نفر به عنوان نمونه به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب گردید. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر چارچوب نظری ... بیشتر

مقاله پژوهشی

شناسایی پیشران‌های موثر بر آینده شبکه‌های اجتماعی مجازی در مواجهه با رسانه‌های جمعی

هژیر فتحی؛ فائزه تقی پور؛ نفیسه واعظ

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 دی 1401

https://doi.org/10.22083/jccs.2023.333233.3568

چکیده

این پژوهش به دنبال شناسایی پیشران های موثر بر آینده شبکه های اجتماعی مجازی در مواجهه با رسانه های جمعی ایران در افق سال 1404 است. روش تحقیق از نوع آمیخته کمی و کیفی است که با استفاده از روش آینده پژوهی انجام شده است. این پژوهش از نوع توصیفی و اکتشافی با رویکرد شناسایی عدم قطعیت‌ها است که در این راستا با 20 نفر از صاحب نظران و متخصصان حوزه ... بیشتر این پژوهش به دنبال شناسایی پیشران های موثر بر آینده شبکه های اجتماعی مجازی در مواجهه با رسانه های جمعی ایران در افق سال 1404 است. روش تحقیق از نوع آمیخته کمی و کیفی است که با استفاده از روش آینده پژوهی انجام شده است. این پژوهش از نوع توصیفی و اکتشافی با رویکرد شناسایی عدم قطعیت‌ها است که در این راستا با 20 نفر از صاحب نظران و متخصصان حوزه رسانه، ارتباطات و شبکه های اجتماعی آن لاین که با روش گلوله برفی انتخاب شده بودند، مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته صورت گرفت. در پژوهش حاضر برای شناسایی پیشران ها از روش تشکیل پانل دلفی با استفاده از نرم افزار SPSS استفاده شد و برای کشف عوامل کلیدی نهایی موثر بر آینده شبکه های اجتماعی از روش مدل‌سازی تفسیری-ساختاری) ISM ( بهره برده شد. ابزارگردآوری اطلاعات در بخش مدل سازی تفسیری ساختاری شامل پرسشنامه محقق ساخته حاوی جدول ماتریس تاثیرات متقابل است و داده های آن نیز توسط نرم افزار «میک مک» تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان داد 27 پیشران بر آینده شبکه های اجتماعی مجازی تاثیر دارند که در چهار عامل کلی اجتماعی – فرهنگی، حقوقی - سیاسی ، اقتصادی و فناوری قابل طبقه بندی است. طبق یافته های پژوهش، فناورپایه شدن امور، بومیان دیجیتال، مالکیت رسانه ای و قدرت رسانه های سنتی بزرگ مقیاس چهار عامل کلیدی نهایی موثر بر آینده شبکه های اجتماعی مجازی در مواجهه با رسانه های جمعی ایران در افق 1404 هستند.

مقاله پژوهشی

مطالعه تطبیقی محتوای بازی «فرقة حشاشین» و افسانه‌های حشاشین

مسعود محمدزاده طهرانی؛ محسن مراثی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 دی 1401

https://doi.org/10.22083/jccs.2023.335682.3580

چکیده

محتوای بسیاری از بازی‌های رایانه‌ای، تاریخی‌اند؛ به این معنا که بازیکن در ژانرهای مختلفی در دوره یا دوره‌های تاریخی مشخصی بازی را انجام می‌دهد. سری بازی‌های «فرقه اساسین‌ها» از این دسته‌اند و پژوهش حاضر، نسخه نخست این بازی (2007) را به تفصیل بررسی کرده است. مهم‌ترین مشخصة این سری بازی‌ها بر موضوع «ترور» مبتنی است که ... بیشتر محتوای بسیاری از بازی‌های رایانه‌ای، تاریخی‌اند؛ به این معنا که بازیکن در ژانرهای مختلفی در دوره یا دوره‌های تاریخی مشخصی بازی را انجام می‌دهد. سری بازی‌های «فرقه اساسین‌ها» از این دسته‌اند و پژوهش حاضر، نسخه نخست این بازی (2007) را به تفصیل بررسی کرده است. مهم‌ترین مشخصة این سری بازی‌ها بر موضوع «ترور» مبتنی است که در داستان بازی، سر منشأ آن، فرقة فداییان اسماعیلی و افسانة حشاشین در فضای جنگ سوم صلیبی قرار داده شده است. هدف این پژوهش، تلاشی برای بررسی تطبیقی محتوای داستانی بازی‌ رایانه‌ای تاریخی «فرقة اساسین‌ها» با افسانه‌های حشاشین از منظری میان‌رشته‌ای تاریخ و هنر است. در قسمتی از پژوهش که فرقه فداییان اسماعیلی و افسانه‌های حشاشین بررسی شده است، از روش تاریخی و در قسمتی که محتوای بازی توضیح داده شده از روش توصیفی-تحلیل محتوا استفاده شد. رویکرد این پژوهش تطبیقی است. یافته های تحقیق نشان داد که طراحان بازی با هوشمندی، داستان بازی را با الهام از افسانه‌های حشاشین و در چند لایه بازسازی کرده اند.برخی روایت‌های تاریخی مانند ماجرای پرش مرگبار فدائی به دستور شیخ الجبل و بینش باطنی به مکانیک‌هایی در بازی تبدیل شده‌اند. بیشتر شخصیت‌های مسلمان بازی برساخته است؛ اما برعکس، بیشتر شخصیت‌های مسیحی داستان حقیقی است.

مقاله پژوهشی

بازنمایی «غیرت ناموسی» در سینمای دهه 1390 ایران

سیده سمانه رضوی؛ محسن جوهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 فروردین 1402

https://doi.org/10.22083/jccs.2023.371397.3679

چکیده

غیرت ناموسی یکی از مؤلفه‌های فرهنگی ـ اجتماعی جوامع مختلف، از جمله جامعه ایرانی است. این موضوع در دهه‌های اخیر و با بسط اندیشه‌های فمینیستی، بیش‌ازپیش به‌صورت انتقادی تحلیل شده که سرریز آن در هنر سینما قابل‌مشاهده است. پژوهش پیش‌رو با هدف بررسی بازنمایی غیرت ناموسی در سینمای دهه 1390 ایران، با روش تحلیل گفتمان فرکلاف انجام شده ... بیشتر

تعداد دوره‌ها	23
تعداد شماره‌ها	60
تعداد مقالات	522
تعداد نویسندگان	909
تعداد مشاهده مقاله	1,119,600
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	1,029,505
نسبت مشاهده بر مقاله	2144.83
نسبت دریافت فایل بر مقاله	1972.23
****************************************
تعداد مقالات ارسال شده	2,724
تعداد مقالات رد شده	2,073
تعداد مقالات پذیرفته شده	313
درصد پذیرش	12
تعداد پایگاه های نمایه شده	13
تعداد داوران	412

دوره 23 (1401)

دوره 22 (1400)

دوره 21 (1399)

دوره 20 (1398)

دوره 19 (1397)

دوره 18 (1396)

دوره 17 (1395)

دوره 16 (1394)

دوره 15 (1393)

دوره 14 (1392)

دوره 13 (1391)

دوره 12 (1390)

دوره 11 (1389)

دوره 10 (1388)

دوره 9 (1387)

فصلنامه براساس مجوز شمارۀ 179866 وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

این نشریه عضو سامانه مشابه یاب متون علمی همیاب - سیناوب است و از آن تبعیت می کند.

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان

نشریات مرتبط