مقاله پژوهشی
آرزو غفوری؛ کیوان صالحی
چکیده
فضای مجازی، با تشکیل مرزهایی نوین در ارتباطات اجتماعی، زمینه‌شکل‌گیری فرصت‌ها و تهدیدهایی را برای انسان ایجاد کرده است. پژوهش پیشرو تلاش دارد تجربۀ زیستۀ بزرگسالان از فرصت‌ها و تهدیدهای ناشی از فعالیت در فضای مجازی را شناسایی کند. بدین‌منظور با استفاده از راهبرد نمونه‌گیری هدفمند از نوع ملاکی، تعداد 22 مصاحبه ایمیلی با سؤال‌های ...
بیشتر
فضای مجازی، با تشکیل مرزهایی نوین در ارتباطات اجتماعی، زمینه‌شکل‌گیری فرصت‌ها و تهدیدهایی را برای انسان ایجاد کرده است. پژوهش پیشرو تلاش دارد تجربۀ زیستۀ بزرگسالان از فرصت‌ها و تهدیدهای ناشی از فعالیت در فضای مجازی را شناسایی کند. بدین‌منظور با استفاده از راهبرد نمونه‌گیری هدفمند از نوع ملاکی، تعداد 22 مصاحبه ایمیلی با سؤال‌های باز انجام شد. بزرگسالان در چهار خوشۀ مجزا به سؤال‌ها پاسخ دادند. برای دقت در تحلیل دادهها، از نرم‌افزار مکس کیو دی ای نسخه 12 استفاده شد. برای افزایش اتکاپذیری، تأییدپذیری، باورپذیری صحت دادهها، از شیوه‌های «بازرسی و بازبینی در زمان کُدگذاری»، «بهره‌گیری از نظرات همکاران پژوهشی و تأئید آن‌ها»، «تبیین جزئیات دقیق فرایند گردآوری و تحلیل دادهها»، «درگیری طولانی مدت» و سه‌سو‌سازی استفاده شد. در بخش فرصت‌های فضای مجازی و در خوشههای خانوادگی، فرزند یا دانش‌آموز و جامعه، به ترتیب «آگاهی از اخبار روز و تسهیل در انجام امور خانواده»، «استفاده از اخبار روز، افزایش سطح اجتماعی شدن و همگرایی با دوستان» و «کاهش هزینه‌ها» به‌مثابه مهم‌ترین درون‌مایه شناسایی شد. در مؤلفۀ تهدیدهای فضای مجازی، تقریباً همۀ درون‌مایه‌ها از لحاظ تکرار دارای وزن یکسانی بودند و تنها در دو خوشۀ فردی و خانوادگی، تکرار کُدهای مربوط به درون‌مایۀ اتلاف وقت، بیشتر بوده است. نتایج نشان داد که بهرغم وجود فرصت‌های بی‌شمار فضای مجازی، به‌دلیل فقدان آموزش مناسب و کافی، تهدیدهای برآمده از فضای مجازی روز به روز بیشتر نمایان و اثرگذار می‌شود و ضرورت آموزش فراگیر سواد رسانه‌ای و مدیریت این فضا بیش از پیش احساس می‌شود.
مقاله پژوهشی
محسن طاهری دمنه؛ ابوالقاسم غیاثی زارچ
چکیده
یکی از بارزترین وجوه آینده‌پژوهی به‌مثابه یک فناوری اجتماعی، تصویرپردازی از آینده مطلوب و طراحی اقداماتی برای تحقق این آینده است. شکل بخشیدن به واقعیت اجتماعی آینده در فضای بین‌الاذهانی جمعی نیاز به رویکردها و ابزارهایی دارد که عمدتاً از جنس عناصر فرهنگی هستند و ریشه در تاریخ و عناصر نمادین مشترک و ارزشهای یک اجتماع دارند. یکی ...
بیشتر
یکی از بارزترین وجوه آینده‌پژوهی به‌مثابه یک فناوری اجتماعی، تصویرپردازی از آینده مطلوب و طراحی اقداماتی برای تحقق این آینده است. شکل بخشیدن به واقعیت اجتماعی آینده در فضای بین‌الاذهانی جمعی نیاز به رویکردها و ابزارهایی دارد که عمدتاً از جنس عناصر فرهنگی هستند و ریشه در تاریخ و عناصر نمادین مشترک و ارزشهای یک اجتماع دارند. یکی از مهم‌ترین این عناصر، اسطوره است. در این مقاله ابتدا در چارچوب سنت پژوهش کیفی با تکیه‌بر روش تأملی و نظرورزی به تشریح نقش اسطوره در ساخت تصاویر ذهنی آینده پرداخته شده است و سپس دو مجموعه تلویزیونی «آب پریا» و «محله گلوبلبل» با استفاده از روش نقد اسطورهای، تحلیل شدهاند تا ظرفیتهای رسانه برای بازآفرینی اسطورهها به دقت بررسی شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که رسانه‌های جمعی به‌مثابه یکی از آبشخورهای فرهنگی، ظرفیت بالایی برای استفاده از اسطورهها بهمنظور تصویرپردازی از آینده مطلوب جمعی دارند؛ اما نکته مهم، فهم کهنالگوها و تلاش برای بازآفرینی مداوم اسطورهها در قالب داستانهایی است که نسلهای امروز و فردا، بتوانند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند.
مقاله پژوهشی
علی محبی؛ علی اصغر کیا
چکیده
هدف اصلی پژوهش بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر تغییرات و جهت‌گیری‌های فرهنگی با توجه به نظریه اینگلهارت است. بر این اساس، پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال بود که؛ شبکه‌های اجتماعی جهت تغییرات فرهنگی را به سمت ارزشهای مادی موردنظر اینگلهارت می‌برند یا به سمت ارزشهای فرا مادی؟ در این پژوهش از روش ترکیبی (تحلیل محتوا و پیمایش) استفاده ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر تغییرات و جهت‌گیری‌های فرهنگی با توجه به نظریه اینگلهارت است. بر این اساس، پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال بود که؛ شبکه‌های اجتماعی جهت تغییرات فرهنگی را به سمت ارزشهای مادی موردنظر اینگلهارت می‌برند یا به سمت ارزشهای فرا مادی؟ در این پژوهش از روش ترکیبی (تحلیل محتوا و پیمایش) استفاده شد. در بخش پیمایش نگرش‌های دانشجویان نسبت به ارزشهای مادی و فرامادی مدنظر اینگلهارت در شبکه‌های اجتماعی (در سال 1398) سنجیده شد و در بخش تحلیل محتوا نیز محتوای شبکه‌های اجتماعی در سال 1398 با ارزشهای مادی و فرامادی مدنظر اینگلهارت سنجش شد. نتایج پیمایش در مورد «ارزشهای موردتوجه کاربران در شبکه‌های اجتماعی» نشان داد که 53 درصد دانشجویان به ارزشهای فرامادی توجه دارند. یافته‌های تحلیل محتوا نیز نشان داد که حدود 54 درصد پیام‌های تولیدشده در سه شبکۀ اجتماعی توییتر، تلگرام و اینستاگرام دارای ارزش فرامادی هستند. ترکیب نتایج تحقیق نشان می‌دهد محتوای فضای مجازی منطبق با نگرش‌های دانشجویان بوده و بیشترین توجه به سمت ارزشهای فرامادی است. این یافته‌ها منطبق با نظریات اینگلهارت است و نشان می‌دهد سیر فرهنگی کشور همسو با تغییرات فرهنگ جهانی است.
مقاله پژوهشی
سمیه تاجیک اسماعیلی؛ مهدی آقایی
چکیده
پژوهش پیشرو با هدف مقایسه روابط صمیمانه در کاربران وابسته و غیروابسته به اینترنت در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران در سال 1397 طراحی و اجرا شده است. روش پژوهش توصیفی است و با تکنیک پیمایش و ابزار اندازه‌گیری پرسشنامه انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد میزان و نوع روابط صمیمانه در کاربران وابسته و غیروابسته به ...
بیشتر
پژوهش پیشرو با هدف مقایسه روابط صمیمانه در کاربران وابسته و غیروابسته به اینترنت در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران در سال 1397 طراحی و اجرا شده است. روش پژوهش توصیفی است و با تکنیک پیمایش و ابزار اندازه‌گیری پرسشنامه انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد میزان و نوع روابط صمیمانه در کاربران وابسته و غیروابسته به اینترنت، تفاوت دارد. از میان ابعاد «روابط صمیمانه»، بعد «سطح نزدیکی به دیگری» در کاربران وابسته به اینترنت با کاربران غیروابسته تفاوت دارد. همچنین یافته‌ها تفاوت معناداری بین «بعد اشتراکگذاری ارزشها» و «فعالیت مشترک» در کاربران وابسته و غیروابسته به اینترنت نشان داد. بدین معنی که روابط صمیمانه در میان کاربران وابسته به اینترنت در ابعاد ذکرشده، ضعیفتراز کاربران غیروابسته است. امّا روابط صمیمانه در دو «بعد شناخت از یکدیگر» و «بعد روابط عاطفی» درمیان کاربران وابسته به اینترنت و کاربران غیروابسته تفاوتی ندارد.
مقاله پژوهشی
حسن خجسته
چکیده
موسیقی یکی از پرکاربردترین و شاید از ضروری‌ترین انواع هنری است که در تولیدات رسانه‌های صوتی و تصویری نقش مهمی دارد. هر رسانه، معنایی به اقتضای خودش تولید می‌کند. موسیقی در رسانه رادیو همان معنایی را ندارد که به‌صورت تصویری از تلویزیون یا در قالب ویدئوکلیپ پخش می‌شود. موسیقی فقط ترکیب صداهای گوناگون سازها بر اساس اصول خاصی است که ...
بیشتر
موسیقی یکی از پرکاربردترین و شاید از ضروری‌ترین انواع هنری است که در تولیدات رسانه‌های صوتی و تصویری نقش مهمی دارد. هر رسانه، معنایی به اقتضای خودش تولید می‌کند. موسیقی در رسانه رادیو همان معنایی را ندارد که به‌صورت تصویری از تلویزیون یا در قالب ویدئوکلیپ پخش می‌شود. موسیقی فقط ترکیب صداهای گوناگون سازها بر اساس اصول خاصی است که احساس و عواطف شنوندگان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر برای موسیقی معنایی وجود داشته باشد، شنوندگان از طریق تداعی، معنایی برای آن تصور میکنند. اگر قطعه موسیقی با کلام باشد یعنی سرود یا ترانه، ترکیب این دو متن، یعنی موسیقی و کلام نیز ممکن است معنای دیگری برای شنونده رادیو به وجود آورد. اگر همین قطعه موسیقی به‌صورت ویدئو موسیقی یا کلیپ باشد، بیننده با سه متن درهمتنیده مواجه می‌شود: موسیقی، کلام و تصویر. اگرچه کلیپ متن اصلی است ولی این سه متن کارکرد بینامتنی دارند که میتواند معنای ذهنی بیننده را عوض کند. در این مقاله با استناد به منابع کتابخانهای، نگاهی به نشانهشناسی موسیقی و بینامتنیت و اقتضائات درک معنا در هر نوع رسانه و همچنین درک معنای موسیقی، به تبیین تفاوت معنایی موسیقی رادیو و ویدئو موسیقی یا کلیپهای تلویزیونی می پردازد.
مقاله پژوهشی
قاسم میسایی؛ فائز دین پرست؛ مسلم گلستان؛ محمد جعفری
چکیده
پژوهش پیشرو به هویت‌سازی رسانه‌ای در جریان مذاکرات هسته‌ای و به‌طور موردی هویت گروهی نمایش داده شده از کشورهای عضو 1+5 در روزنامه ایران، دورۀ زمانی 1382 تا 1392، پرداخته است. در دنیای جدید رسانه‌ها در موضوعات مختلف به کمک سیاست خارجی آمده‌اند و با طرح موضوعات مختلف سعی در پیگیری منافع خود دارند. در این میان یکی از مهم‌ترین کارهایی ...
بیشتر
پژوهش پیشرو به هویت‌سازی رسانه‌ای در جریان مذاکرات هسته‌ای و به‌طور موردی هویت گروهی نمایش داده شده از کشورهای عضو 1+5 در روزنامه ایران، دورۀ زمانی 1382 تا 1392، پرداخته است. در دنیای جدید رسانه‌ها در موضوعات مختلف به کمک سیاست خارجی آمده‌اند و با طرح موضوعات مختلف سعی در پیگیری منافع خود دارند. در این میان یکی از مهم‌ترین کارهایی که رسانه‌ها در این خصوص انجام میدهند هویت‌سازی از خود و دیگران است تا بدین ترتیب هم به شکلگیری ذهنیت تصمیمگیران کمک کنند و هم افکار عمومی را به سمتوسوی خاصی هدایت کنند. بر همین اساس، دیپلماسی رسانه‌ای یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عوامل بر مسائل جدید به‌طور عام و مسئله روند هسته‌ای ایران به‌طور خاص است. سؤال تحقیق بدینصورت مطرح شده است که «هویت‌سازی رسانه‌ای روزنامه ایران درخصوص هویت گروهی اعضای 1+5 در سالهای 92-82، از چه کاراکترها و مشخصههایی برخوردار است؟» در این پژوهش یافته‌های تحقیق با استفاده از روش تحلیل محتوا ضمن تأکید بر سیالیت و برساخته بودن هویت کشورها در روابط بینالملل، هویتهای گروهی اعضای 1+5 را در قالب گروههای «دوست» و «دشمن» نمایش می‌دهد.
مقاله پژوهشی
محمد عباس زاده؛ صمد عدلی پور؛ توکل آقایاری هیر؛ محمدباقر علیزاده اقدم
چکیده
جامعه‌شناسان حوزۀ خانواده بر این باورند که نوسازی مهم‌ترین عامل تغییر و تحولات خانواده در کشورهای در حال توسعه است. در ایران نیز پس از ورود نوسازی به کشور، نهاد خانواده طی چند دهه اخیر تغییرات متعددی را تجربه کرده است. پس از انقلاب ایران، سیاستها و برنامه‌هایی در راستای حمایت از خانواده در مقابل چالش‌های پدیدار شده از نوسازی ...
بیشتر
جامعه‌شناسان حوزۀ خانواده بر این باورند که نوسازی مهم‌ترین عامل تغییر و تحولات خانواده در کشورهای در حال توسعه است. در ایران نیز پس از ورود نوسازی به کشور، نهاد خانواده طی چند دهه اخیر تغییرات متعددی را تجربه کرده است. پس از انقلاب ایران، سیاستها و برنامه‌هایی در راستای حمایت از خانواده در مقابل چالش‌های پدیدار شده از نوسازی صورت گرفته است. به همین دلیل، هدف این پژوهش مطالعه تغییر و تحولات خانواده در بستر نوسازی و تأثیر آن بر سیاست‌گذاری ایران در حوزۀ خانواده است. روش پژوهش، کیفی است و از رهیافت نظریه داده بنیاد به‌منزله روش عملیاتی پژوهش استفاده شده است. نمونه آماری پژوهش، شهروندان شهر تبریز و انجمن خبرگان در این شهر هستند. راهبرد نمونه‌گیری، نظری و شیوه نمونه‌گیری، هدفمند است. یافته‌ها بیانگر آنند که نوسازی باعث تغییر در الگوهای خانواده، قواعد ازدواج و الگوهای همسرگزینی، عملکردهای خانوادگی، نگرش‌ها و الگوهای فرزندآوری، متوازن‌شدن قدرت در خانواده، تغییر در الگوهای اوقات فراغت و تغییر در نگرش‌ها و الگوهای طلاق شده است. همچنین سیاست‌های اتخاذشده از سوی دولتها پس از انقلاب نتوانسته‌اند آسیب‌ها و چالش‌های خانواده را رفع کنند. این سیاستها با مشکلاتی همچون فراگیر نبودن سیاستها یا عدم رویکرد کل‌نگر به خانواده، داشتن رویکرد آسیب‌محور به خانواده، متعدد بودن نهادهای متولی خانواده، صریح نبودن سیاست‌های خانواده، مشخص نبودن طریقه دستیابی به سیاستها، نادیده گرفتن تنوع خانواده، عدم وجود بینش جامعه‌شناختی در سیاستها و تقلیل فضای معنایی و مفهومی خانواده به تأمین نیازهای اساسی، مواجه هستند.
مقاله پژوهشی
سحر آقا ملایی؛ هدایت نیکخواه؛ سوده مقصودی
چکیده
هدف این پژوهش بررسی جامعه‌شناختی سبک زندگی مصرفی سنتی و مدرن و برخی عوامل فردی و اجتماعی مؤثر بر آن در بین شهروندان کرمان است. پژوهش پیشرو به شکل توصیفی ـ پیمایشی بوده و جامعه آماری شامل کلیه شهروندان بالای 18 سال کرمان است که از بین آن‌ها 400 نفر به روش نمونه‌گیری خوشهای چندمرحله‌ای به‌منزله نمونه آماری انتخاب و مطالعه شد. ابزار ...
بیشتر
هدف این پژوهش بررسی جامعه‌شناختی سبک زندگی مصرفی سنتی و مدرن و برخی عوامل فردی و اجتماعی مؤثر بر آن در بین شهروندان کرمان است. پژوهش پیشرو به شکل توصیفی ـ پیمایشی بوده و جامعه آماری شامل کلیه شهروندان بالای 18 سال کرمان است که از بین آن‌ها 400 نفر به روش نمونه‌گیری خوشهای چندمرحله‌ای به‌منزله نمونه آماری انتخاب و مطالعه شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محقق ساخته با تکیه‌بر چهار مؤلفه اوقات فراغت، مدیریت بدن، الگوی تغذیه و الگوی خرید در دو بعد سنتی و مدرن بود. نتایج تحقیق نشان داد که پاسخگویان از سبک زندگی مصرفی سنتی‌تری برخوردارند. پاسخگویان در شاخص‌هایی مانند اوقات فراغت، مدیریت بدن، الگوی تغذیه و الگوی خرید، یعنی هر چهار مؤلفه سبک زندگی مصرفی، سبک سنتی‌تری داشتند. سبک زندگی سنتی برحسب جنس، سن، وضعیت تأهل و محله مسکونی تفاوت معنی‌داری را نشان داد. علاوه بر این، سبک زندگی مدرن نیز برحسب سن و وضعیت تأهل تفاوت معنی‌داری را نشان داد.همچنین سبک زندگی مصرفی در هر دو بعد سنتی و مدرن برحسب پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی اختلاف معنی‌داری را نشان داد. در شرایط امروزی، نقش نهادهای سنتی همچون خانواده و دین در جامعه‌پذیر کردن افراد افول کرده و نوعی درهم‌ریختگی فرهنگی بر جامعه حاکم است؛ در چنین شرایطی افراد به‌خصوص جوانان در ساختن هویتی مدرن و متمایز برای خویش، تحت تأثیر مدرنیته و فرهنگ مصرف‌گرای آن قرار می‌گیرند. پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی به‌منزله ترکیبی از عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در ساختن هویت و تمایزیابی افراد نقشی تعیین‌کننده دارد.
مقاله پژوهشی
محمود شهابی؛ محمدعلی قائم پور
چکیده
در این مطالعه که به روش کمی (توصیفی - پیمایشی) انجام شد؛ تلاش شد تا میزان مرزبندی و ترددهای فرهنگی بین گروههای سبک زندگی مختلف موجود در شهر تهران، بررسی شود. جامعه آماری، کلیه شهروندان شهر تهران که 16 سال به بالا بودند را شامل میشد. حجم نمونه شامل 625 نفر میشد که به روش نمونه‌گیری خوشهای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار جمعآوری ...
بیشتر
در این مطالعه که به روش کمی (توصیفی - پیمایشی) انجام شد؛ تلاش شد تا میزان مرزبندی و ترددهای فرهنگی بین گروههای سبک زندگی مختلف موجود در شهر تهران، بررسی شود. جامعه آماری، کلیه شهروندان شهر تهران که 16 سال به بالا بودند را شامل میشد. حجم نمونه شامل 625 نفر میشد که به روش نمونه‌گیری خوشهای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار جمعآوری دادهها، پرسشنامه محقق ساخته بود که میزان همبستگی آن، طبق آلفایکرونباخ بیش از 93 درصد بود. بر اساس دادهها و به روش تحلیل عاملی، پنج سنخ سبک زندگی «نامقید»، «نامساعد»، «منحرفانه»، «دینی»، «مساعد و برخوردار» استخراج شد که محور مرزبندی و ترددهای اجتماعی ساکنان شهر تهران در تعامل با یکدیگر بودند. نتایج، نشان دادند که درجه مرزبندی و ترددهای فرهنگی ساکنان تهران نسبت به گروههای سبک زندگی مختلف، متفاوت است. همچنین درجه مرزبندی و ترددهای فرهنگی در مقایسه با گروههای سبک زندگی برحسب ویژگی‌های زمینهای کنشگران اجتماعی متفاوت است. برای نمونه طبقات اجتماعی بالا، در مقایسه با طبقات اجتماعی پایین، افراد با سطح تحصیلات بالا در مقایسه با افراد با تحصیلات پایینتر، مردان در مقایسه با زنان، ساکنین محلات در خوشه بالاتر نسبت به خوشههای پایینتر، متولدین تهران در مقایسه با متولدین غیر تهران، جوانترها در مقایسه با میان‌سال‌ها و مسن‌ترها، مطلقه‌ها و مجردها در مقایسه با متأهلها و همسر فوتشدگان، بیشتر از مرزهای فرهنگی - اجتماعی، عبور میکنند. نتایج به‌دست‌آمده، با احتمال بیش از 99 درصد معنیدار بوده و همه فرضیهها، تأئید شدهاند.
مقاله پژوهشی
زهرا شاکری؛ یاسمن جعفرپور
چکیده
امروزه کشمکش میان صاحبان خصوصی میراث فرهنگی و دولتها در عرصه‌های مختلفی نمود پیدا کرده است. یکی از این عرصه‌ها، اختلاف میان دارندگان اموال فکری با نهادهای نگهداری کننده میراث فرهنگی به‌خصوص موزه‌ها، کتابخانه‌ها و آرشیوها است. در یک‌طرف دارندگان حقی هستند که با تکیه بر حق انحصاری خود مانع بهره‌برداری اشخاص ثالث می‌شوند و از ...
بیشتر
امروزه کشمکش میان صاحبان خصوصی میراث فرهنگی و دولتها در عرصه‌های مختلفی نمود پیدا کرده است. یکی از این عرصه‌ها، اختلاف میان دارندگان اموال فکری با نهادهای نگهداری کننده میراث فرهنگی به‌خصوص موزه‌ها، کتابخانه‌ها و آرشیوها است. در یک‌طرف دارندگان حقی هستند که با تکیه بر حق انحصاری خود مانع بهره‌برداری اشخاص ثالث می‌شوند و از سویی دولتها و نهادهای عمومی هستند که به تحدید قلمرو مالکیت خصوصی و مدیریت دارایی فکری در قالب میراث فرهنگی میپردازند. متأسفانه برای حل این تعارض قوانین و آییننامه خاصی وجود ندارد؛ بنابراین مقاله پیشرو با روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی حوزههای این تعارض و سپس ارائه راهکار برای حل آن و سنجش اولویت ناشی از منافع عمومی و خصوصی میپردازد و در انتها نتیجهگیری می‌شود این تعارض و دوگانگی در تمامی شاخههای گوناگون حقوق مؤلف آشکارا وجود دارد و بنابراین ابتدا توسل به مذاکره و در صورت عدم امکان، ترجیح منافع عمومی بر مصالح فردی میتواند بهعنوان راهکاری برای رهایی از این تعارض در نظر گرفته شود.
