هادی خانیکی؛ سیده ثریا موسوی
چکیده
مقالۀ پیش‌رو به دنبال شناخت روابط قدرت دخیل در صورتبندی گفتمانی مسئلۀ آب ایران در روزنامههای شرق و ایران است. به این منظور، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی و با کاربرد الگوی فرکلاف و وندایک، 14 نمونۀ معرف از این روزنامهها در بازۀ زمانی 12/5/1392 تا 29/12/1398 بررسی شدهاند. طبق یافتهها، برخی از متون روزنامۀ شرق با هدف ...
بیشتر
مقالۀ پیش‌رو به دنبال شناخت روابط قدرت دخیل در صورتبندی گفتمانی مسئلۀ آب ایران در روزنامههای شرق و ایران است. به این منظور، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی و با کاربرد الگوی فرکلاف و وندایک، 14 نمونۀ معرف از این روزنامهها در بازۀ زمانی 12/5/1392 تا 29/12/1398 بررسی شدهاند. طبق یافتهها، برخی از متون روزنامۀ شرق با هدف زمینهسازی برای اجرای برنامهها و سیاستگذاریهای دولت‌های یازدهم و دوازدهم منتشر شده است. در روزنامۀ ایران نیز نقش مسئولان و سیاستگذاران در ایجاد بحران و مسئولیت آنان در حل آن کماهمیت قلمداد میشود. برخی از متون این روزنامه غیرمستقیم در خدمت توجیه علت ناموفق‌بودن دولت‌های یازدهم و دوازدهم در حل بحران آب و کاهش مطالبات مردم از دولت است. در روزنامۀ ایران، مردم به‌علت مشارکت‌نکردن در حل بحران سرزنش میشوند. به این ترتیب، ساختارهایی که مانع از مشارکت مردم در مسائل میشوند رؤیتناپذیر میشوند و مشارکت مردم به صرفهجویی تقلیل مییابد. این روزنامه جامعه را ناجی آب جلوه می‌دهد و آنان را از تغییر سیاستگذاریهای دولتی دلسرد میکند. بر اساس نتایج، اثر قدرتهای سیاسی و اقتصادی بر صورتبندی گفتمان مسئلۀ آب در این روزنامهها مشهود است. رسانههای موردبررسی، به‌جای اینکه نمایندۀ مردم باشند، به سخنگوی دولت تبدیل شدهاند. پرداختن به مسئلۀ آب به بهانهای برای ناکارآمد جلوه‌دادن جناح مخالف، کاهش انتظارات از دولت‌های یازدهم و دوازدهم و رفع مسئولیت از قوۀ مجریه و نمایندگان مجلس تبدیل شده است.
عارف دانیالی؛ خدیجه آقائی
چکیده
مقاله پیش‌رو با تحلیل گفتمان انتقادی 24 برنامه از مجموعه برنامههای پرگار شبکۀ تلویزیونی بی‌بی‌سی فارسی میخواهد نشان دهد که چگونه گفتمان هژمونیکِ مسلط بر این مجموعه برنامۀ گفتمان سکولاریسم ـ سعی در القای این ایده دارد که دین در جهان معاصر تنها در شکل عرفانهای نوظهور یا معنویت‌های شخصی میتواند به حیات خود ادامه دهد، دینی ...
بیشتر
مقاله پیش‌رو با تحلیل گفتمان انتقادی 24 برنامه از مجموعه برنامههای پرگار شبکۀ تلویزیونی بی‌بی‌سی فارسی میخواهد نشان دهد که چگونه گفتمان هژمونیکِ مسلط بر این مجموعه برنامۀ گفتمان سکولاریسم ـ سعی در القای این ایده دارد که دین در جهان معاصر تنها در شکل عرفانهای نوظهور یا معنویت‌های شخصی میتواند به حیات خود ادامه دهد، دینی که از قلمروی عمومی غایب است. در راستای صورتبندی این شکل دینورزی، از طریق دوقطبیسازیهایی همچون کارشناسان مدرن مراجع سنتی، عرفان ـ فقه، گوهر دین ـ مناسک دین، فردگرایی ـ مرجعیتگرایی میکوشد از تمامی عناصری که در میان دینداران سنتی همچون ذاتیات و مسلمات فرض شده، جوهرزدایی کند. «دین پیرایی» و «دینزدایی» دو رویکردی است که سکولاریسم برای جوهرزدایی از دین بکار میگیرد. تحت این رویۀ جوهرزدایی است که دین به چیزی نحیف و خنثی بدل میشود و دیگر در زندگی اجتماعی همچون پدیداری عینی قابل تشخیص نخواهد بود.
کلثوم یاسمی؛ فردوس آقاگل زاده
چکیده
تحلیل گفتمان انتقادی، گرایشی از رشتة تحلیل گفتمان در مطالعات زبان‌شناختی است که به رابطة زبان، قدرت و ایدئولوژی در جامعه می‌پردازد. هدف این مقاله بررسی نمونه‌های از متون و تصاویر کتاب امریکن اینگلیش فایل با استفاده از الگوی ون دایک(1998) و الگوی کرس و ون لیوون(1996) است. نتایج نشان می‌دهد کتاب مذکور مملو از عوامل گفتمانی، مؤلفه‌های ...
بیشتر
تحلیل گفتمان انتقادی، گرایشی از رشتة تحلیل گفتمان در مطالعات زبان‌شناختی است که به رابطة زبان، قدرت و ایدئولوژی در جامعه می‌پردازد. هدف این مقاله بررسی نمونه‌های از متون و تصاویر کتاب امریکن اینگلیش فایل با استفاده از الگوی ون دایک(1998) و الگوی کرس و ون لیوون(1996) است. نتایج نشان می‌دهد کتاب مذکور مملو از عوامل گفتمانی، مؤلفه‌های اجتماعی و شناختی از جمله نظامهای ارزشی اجتماعی ـ فرهنگی است. نویسندگان گفتمان این کتاب را طوری طراحی نمودهاند که اهداف و ایدئولوژی مورد نظر آنان از جمله عرضة دانش اجتماعی فرهنگی جوامع غربی همچون سبک پوشش، تغذیه و مراودات اجتماعی، معرفی شخصیتهای معروف و اماکن توریستی و نیز نگرش نژادپرستانه را در بر میگیرد. به‌طور کلی معرفی ابعاد مختلف جوامع غربی و هجوم نرم فرهنگ غرب در قالب این کتاب بهمنزله یک پل ارتباطی مشهود است.
محمدمهدی فرقانی؛ حسین بصیریان جهرمی؛ سارا مهدوی
دوره 16، شماره 29 ، خرداد 1394، ، صفحه 73-99
چکیده
طبقه بندی اعضا[1]، اصطلاحی است که ابتدا هاروِی ساکس[2] در اواسط دهة 1960 مطرح کرد. کوشش‌های اولیة ساکس به ارائة طرح اولیهای از ابزار طبقه بندی اعضا (MCD)[3] انجامید که در آن به خودِ طبقهها و ویژگی‌هایشان پرداخت. مقالة حاضر، با هدف بررسی شیوه‌های طبقهبندی اعضا به‌مثابه رویکردی تحلیل گفتمانی، با بررسی برنامههای متمرکز بر موضوع‌های ...
بیشتر
طبقه بندی اعضا[1]، اصطلاحی است که ابتدا هاروِی ساکس[2] در اواسط دهة 1960 مطرح کرد. کوشش‌های اولیة ساکس به ارائة طرح اولیهای از ابزار طبقه بندی اعضا (MCD)[3] انجامید که در آن به خودِ طبقهها و ویژگی‌هایشان پرداخت. مقالة حاضر، با هدف بررسی شیوه‌های طبقهبندی اعضا به‌مثابه رویکردی تحلیل گفتمانی، با بررسی برنامههای متمرکز بر موضوع‌های دینی پرگار که در فاصلة سالهای 1389 تا 1392 از تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی پخش شدهاند، تلاش میکند عناصر کلیدی کار ساکس در پیوند معناشناسانه با الگوی سهمرحلهای نورمن فرکلاف[4] را، توصیف، تفسیر و تبیین کند. نتایج بدستآمده، گویای آن است که تنها در حدود یکسوم واژهها و تعابیر استفادهشده برای اسلام بهنسبت مثبت بوده و دوسوم دیگر، منفی و در بسیاری از مواقع مبتنیبر کلیشههای ضداسلامی بوده است. تحلیل گفتمان انتقادی این برنامهها با محوریت برنامة ذات اسلام نیز نشان داد که پرگار، اسلام را بهطورعمده دین خشونت، تحجر، ناراستی، ضدمدرنیسم و ناقض حقوق بشر معرفی کردهاست. [1]. Membership Categorization [2]. Harvey Sacks [3]. Membership Categorization Devices [4]. Norman Fairclough
زهرا حامدی شیروان؛ شهلا شریفی
دوره 15، شماره 25 ، خرداد 1393، ، صفحه 171-196
چکیده
چکیده اهمیت و نقش چشمگیر گفتمان رسانه‌ها به‌طور عام و مطبوعات به‌طور خاص بر آگاهی‌بخشی و همچنین جهت‌دهی و شکل‌دهی به افکارعمومی بر کسی پوشیده نیست. در فصل دوم قانون مطبوعات که به رسالت مطبوعات مربوط است، یکی از آن رسالت‌ها عبارت است از «روشن ساختن افکارعمومی و بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم». در این مقاله به بررسی میزان ...
بیشتر
چکیده اهمیت و نقش چشمگیر گفتمان رسانه‌ها به‌طور عام و مطبوعات به‌طور خاص بر آگاهی‌بخشی و همچنین جهت‌دهی و شکل‌دهی به افکارعمومی بر کسی پوشیده نیست. در فصل دوم قانون مطبوعات که به رسالت مطبوعات مربوط است، یکی از آن رسالت‌ها عبارت است از «روشن ساختن افکارعمومی و بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم». در این مقاله به بررسی میزان آگاهی‌بخشی، صراحت در بیان یا بالعکس پوشیده‌گویی در پارهای از متون مطبوعاتی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف پرداخته شده است. ساختارهای گفتمانمدار این متون عبارتاند از: نامگذاری و ارجاع، استعاره، کنایه و مجاز. بررسی دادههای نوشتار حاضر حاکی از این مطلب است که کاربرد سه مؤلفة استعاره، کنایه و مجاز در متون، به صراحت نداشتن و پوشیده‌گویی میانجامد. مؤلفة نامگذاری و ارجاع با توجه به نحوة کاربرد میتواند منجر به صراحت یا بالعکس پوشیده‌گویی شود و اینکه روزنامهها بر اساس دیدگاهها، ایدئولوژیها و اهداف مورد نظر خود، به توصیف رویداد پرداختهاند.
محمدمهدی فرقانی؛ سیدجمالالدین اکبرزاده جهرمی
دوره 12، شماره 16 ، اسفند 1390، ، صفحه 129-157
چکیده
با سیطرۀ روزافزون تصاویر در دوران معاصر و غلبۀ «فرهنگ دیداری»، توجه به روش‌های تحلیل تصاویر و متون دیداری نیز افزایش یافته است. در این مقاله تلاش می‌کنیم تا ضمن اشاره به پیچیدگی‌های نظری تحلیل تصاویر به مدلی برای تحلیل گفتمان انتقادی فیلم دست یابیم. با توجه به نظام‌مند بودن رهیافت «فرکلاف» به تحلیل گفتمان انتقادی، ...
بیشتر
با سیطرۀ روزافزون تصاویر در دوران معاصر و غلبۀ «فرهنگ دیداری»، توجه به روش‌های تحلیل تصاویر و متون دیداری نیز افزایش یافته است. در این مقاله تلاش می‌کنیم تا ضمن اشاره به پیچیدگی‌های نظری تحلیل تصاویر به مدلی برای تحلیل گفتمان انتقادی فیلم دست یابیم. با توجه به نظام‌مند بودن رهیافت «فرکلاف» به تحلیل گفتمان انتقادی، مدل سه بُعدی وی را مبنای کار قرار دادیم. با این حال، ابزارهایی که فرکلاف برای تحلیل معرفی میکند، بیشتر مناسب متون نوشتاری است تا تصاویر. از این رو، این مقاله میکوشد تا با استفاده از نشانهشناسی اجتماعی و به کار گرفتن رهیافتهای «ایدما»، «رُز» و نیز «کرس» و «ونلیون» و ادغام این رهیافتها در مدل سه بُعدی فرکلاف، مدل مناسبی را برای تحلیل فیلم به دست دهد.
