نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور/ استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی/ کارشناس‌ارشد زبان و ادبیات فارسی
2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی
3 کارشناس‌ارشد زبان و ادبیات فارسی
چکیده
ساخت‌گرایی یکی از شیوه‌های نقد ادبی است که به بررسی ساختار‌های اجتماعی در آثار ادبی می‌پردازد. ایدئولوژی، از مهم‌ترین مباحث مورد توجه منتقدان ساخت‌گرا و ازجمله مباحث مهم داستان‌نویسی عصر صادق چوبک است. چوبک در داستان‌های خود به انحاء و روش‌های مختلف، ایدئولوژی‌های گوناگون حاکم در جامعة وقت، ازجمله ایدئولوژی اجتماعی(مرد‌سالاری، طبقاتی و... )، سیاسی و مذهبی را به چالش می‌کشاند. در این مقاله، ایدئولوژی و بازتاب آن در همة داستان‌های چوبک با رویکرد جامعه‌شناسی ساخت‌گرا، از دیدگاه دو منتقد معروف مارکسیست، لوسین گلدمن و جورج لوکاچ مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش تحلیل و تفسیر، به تبیین یکی از مباحث مهم و اصلی مدنظر منتقدان ساخت‌گرا، تحت عنوان «ایدئولوژی» و جستجوی آن در داستان‌های چوبک از سه جنبة سیاسی، اجتماعی و مذهبی پرداخته شده است. نقد روحیة استعمارستیزی روشنفکران، ارائة تصویر برجسته از فشار سیاسی، ابراز تنفر از بی‌ثباتی وضعیت حاکم، اعتراض به فقدان آزادی بیان و... بازتاب ایدئولوژی سیاسی حاکم در جامعة عصر چوبک است. در بُعد اجتماعی، چوبک پایه و اساس تمام عقب‌ماندگی و رکود جامعة عصر خود را سوای بی‌لیاقتی حاکمان و حضور استعمار در ایران، غلبة فقر در جامعه در زوایای مختلف ازجمله: مالی، فرهنگی و اجتماعی ناشی از برداشت‌های غلط از ایدئولوژی حاکم می‌داند. بازتاب ایدئولوژی مذهبی، تقریباً در تمامی داستان‌های چوبک به چشم می‌خورد. وی در داستان‌های خود به تشریح اثر منفی باورهای عامیانه و خرافی در ضعف فرهنگی جامعة خود می‌پردازد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Analysis of Sadegh Chubak's [literary] Works Based on Structural Sociology
نویسندگان [English]
- Fatemeh Casi Yahya Talebian Rahimeh Siahipour 1
- 00 00 2
- 00 00 3
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature of PNU University / Professor of Persian Language and Literature of Allameh Tabatabai University/ MA in Persian Language and Literature
چکیده [English]
Constructivism is one of the methods of literary criticism that examines the social structures in the literary works. Ideology is one of the main topics of interest for structuralist critics and of important issues of fiction (story) writing during the Chubak's time. In his stories, Chubak challenges different ideologies prevailing in the society of that time, including social, political and religious ideology (patriarchy, social classes, etc.), through different ways. In this paper, ideology and its reflection on all Chubak's stories were evaluated using the structuralist sociology approach, from the perspectives of two famous critics of Marxism, Lucien Goldmann and George Lukacs. In the analysis and interpretation section, one of the major topics addressed by structuralist critics, entitled 'ideology', and its search in the Chubak's stories from social, political, religious aspects is discussed. Criticism of anti-colonial spirit of intellectuals, provision of an outstanding image of the political pressure, expressing hatred of the instability of the dominant situation, protesting the lack of freedom of expression, etc., are all the reflection of political ideology in the society of Chubak's time. In the social dimension, Chubak believes that the basis of all backwardness and stagnation of society at that time, apart from the inability of rulers and the presence of colonization in Iran and the dominance of poverty at different financial, social and cultural aspects, is the result of misconceptions from ideology. The reflection of religious ideology is almost seen in all Chubak's stories. In his stories, he describes the negative impact of superstitious and folk beliefs on his society's cultural malaise.
کلیدواژه‌ها [English]
- Structuralism
- Structuralist Sociology
- Ideology
- reflection
- Chubak
)