نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران
2 کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده
اقبال روزافزون مخاطبان ایرانی به شبکه‌های ماهواره‌ای، لزوم مطالعه محتوای این شبکه‌ها را - بالأخص مطالعه شبکه‌های کودک که کمتر مورد تحقیق قرار گرفته‌اند- دوچندان کرده است. بر این مبنا شبکه جم‌جونیور، به‌عنوان مطرح‌ترین شبکه ماهواره‌ایِ پخش برنامه‌های کودک به زبان فارسی، برای مطالعه در نظم گفتمانی محل مناقشه‌ی «هویت مطلوب زنانه» انتخاب شد. با استفاده از قابلیت‌های تحلیلیِ نظریه گفتمان لاکلا و موف[1]، سه برنامه شبکه جم‌جونیور با عناوین «باربی؛ زندگی در خانه رؤیایی»، «رقصندگان آسمان» و «اسکوبی دو؛ راز گنجینه» مورد مطالعه قرار گرفتند. در انیمیشن باربی، «زیبایی و جذابیت» به‌عنوان دال مرکزی برنامه شناسایی شد و در دو انیمیشن دیگر، دال گفتمانیِ «اجتماعی بودن» به‌عنوان دال مرکزی شناسایی شد. در برآیند کلی مطالعه گفتمان این شبکه، مشخص گردید که دال مرکزی مجموع برنامه‌های مطالعه شده در نظم گفتمانی هویت زنانه «اجتماعی بودن» است. این در حالی است که دال‌های پیرامونیِ دیگری نیز چون «فردگرایی»، «روابط میان جنسیتی»- روابط آزاد، غیررسمی و بر اساس دوستی- ، «اخلاق‌مداری»، «زیبایی و جذابیت»- به تعریف پوشش آزاد، اندام نما و نیمه برهنه- و ... منظومه گفتمانی این شبکه را در نظم گفتمانی هویت زنانه تشکیل می‌دهند. این گفتمان دیگری‌هایی را نیز برای خود متصور است که اغلب در قالب هویت‌هایی بی‌اخلاق، شرور و شیطانی، ضد انسانیت و... تصویر می‌شوند، که به‌حسب مذمومیت مطلق اینگونه دال‌ها، نشانه‌های کمتر بدیهیِ دیگری مانند عدم اجتماعی بودن، احساساتی نبودن و ... ، با آنها پیوند می‌خورد. این پیوندهای گفتمانی درواقع محل‌های نزاع اصلیِ گفتمان شبکه جم‌جونیور را تشکیل می‌دهند.
[1]. Ernesto Laclau and Chantal Mouffe
اقبال‌روز افزون مخاطبان‌ایرانی به شبکه‌های ماهواره‌ای،لزوم مطالعه محتوای این شبکه‌ها را دو چندان‌کرده‌است. در این میان اندک‌مطالعاتی به بررسی شبکه‌های‌ماهواره‌ای‌کودک و محتوای ارائه‌شده توسط آنها پرداخته‌اند. بر این مبنا شبکه‌جم‌جونیور، بعنوان مطرح‌ترین شبکه‌ماهواره‌ایِ پخش‌برنامه‌های‌کودک به زبان‌فارسی، برای‌مطالعه در نظم‌گفتمانی محل مناقشه‌ی«هویت‌مطلوب‌زنانه» انتخاب شد.با توجه به دید کلان‌نگر و قابلیت‌های تحلیلیِ نظریه‌گفتمان لاکلا و موف،این رویکرد بعنوان نظریه و روش انتخابیِ پژوهش‌حاضر انتخاب‌شد. سه‌برنامه«باربی؛زندگی در خانه‌رویایی»،«رقصندگان آسمان»و «اسکوبی دو؛راز گنجینه» بعنوان نمونه‌مورد مطالعه در شبکه‌جم‌جونیور انتخاب شدند.طبق پژوهش صورت‌گرفته،در انیمیشن باربی،«زیبایی و جذابیت»بعنوان دال‌مرکزی برنامه شناسایی شد، و در دو انیمیشن دیگر، دال‌گفتمانیِ یکسانی با عنوان«اجتماعی بودن»به عنوان دال‌مرکزی مورد توجه قرار گرفت. در برآیند کلی مطالعه‌گفتمان این شبکه،مشخص‌گردید که دال‌مرکزی مجموع برنامه‌های مطالعه‌شده در نظم‌گفتمانیِ هویت‌زنانه«اجتماعی بودن»می‌باشد. این درحالی‌ست که دال‌های پیرامونیِ دیگری نیز چون «فردگرایی»،«روابط‌میان‌جنسیتی»-روابط آزاد، غیر رسمی و براساس‌دوستی-، «اخلاق‌مداری»،«زیبایی‌و‌جذابیت»-به تعریف پوشش‌آزاد، اندام‌نما و نیمه‌برهنه- و... منظومه‌گفتمانی این‌شبکه را در نظم‌گفتمانی‌هویت‌زنانه تشکیل‌می‌دهند. در مقابل،این گفتمان دیگری‌هایی را نیز برای‌خود متصور است که‌اغلب در قالب‌هویت‌هایی بی‌اخلاق، شرور و شیطانی، ضد انسانیت و... تصویر می‌شوند، که به‌حسب مذمومیت‌مطلق اینگونه دال‌ها، نشانه‌های کمتر بدیهیِ دیگری مانند عدم اجتماعی بودن، احساساتی‌نبودن و در یک‌کلام آنچه خلافِ دال‌های مطلوب گفتمان شبکه است،با آنها پیوند می‌خورد که در واقع محل‌های‌نزاع‌اصلیِ گفتمان شبکه‌جم‌جونیور را تشکیل‌می‌دهند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Discourse Analysis of Kids Channel “Gem Junior” in Discursive Order of Desirable Feminine Identity
نویسندگان [English]
- Masoud kousari 1
- Amirali Tafreshi 2
1 Associate Professor in Department of Social Communication, University of Tehran.
چکیده [English]
The growing popularity of satellite channels among Iranian audiences has doubled the necessity of studying the content of these channels. In this regard, few studies have examined satellite channels for kids and the content they offer.
The growing popularity of satellite channels among Iranian audiences has increased the necessity of studying the content of these channels- In particular, the children channels which has been barely researched. Regarding this matter, Gem Junior Channel as the most famous satellite channel for broadcasting child’s programs in Persian Language was selected for studying discursive order of desirable feminine identity- as it is the area of dispute among many discourses for setting their meanings in that discursive order. By using analytical capabilities of Laclau and Mouffe's discourse theory three Gem Junior programs (Barbie: Life in the Dream house, Sky Dancers and Scooby-Doo! Mystery Incorporated) were studied. In the Barbie animation "Beauty and attractiveness" was recognized as central signifier and discursive signifier of "sociability" was recognized as central signifier in two other programs. As a general conclusion of studying the discourse of this channel, "sociability" turned out to be the central signifier of the discursive order of feminine identity in the studied programs. This is while other peripheral signifiers such as “individualism”, “inter-sexual relations” (free, non-official and friendship-based relationships), Ethical, beauty and attraction (by this definition: free, half nude and body-revealing dresses) and … constitute the discursive system of the network within discursive order of feminine identity. this discourse imagine some others for itself were mostly represented in the form of , unethical, wicked and evil, and inhumane identities and due to absolute Reprehensible of these signifiers, other less evident signifiers such as unsociability, unemotional and etc joined with them. In fact. These discursive bonds are making main Conflict areas in discourse of Gem junior channel.
کلیدواژه‌ها [English]
- Gem Junior Channel
- feminine identity
- Discourse Analysis
- Laclau and Mouffe
- Sociability
)