تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی تقابل‌های گفتمانی فیلم «به‌وقت شام» با رویکرد وَن لیوون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه تهران (نویسندۀ مسئول). ali.momeni.77@ut.ac.ir

2 دانشیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه تهران. mkousari@ut.ac.ir

چکیده

هدف از این پژوهش، تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی تقابل‌های گفتمانی فیلم «به‌ وقت شام» است. این فیلم با حمایت مالی سازمان هنری رسانه‌‌ای اوج ساخته شده ‌است. حاکمیت سیاسی ایران بنا به دلایل سیاسی، نظامی و اجتماعی به مقابله با داعش در جنگ سوریه و عراق پرداخت. فیلم به وقت شام نیز سعی در بازنمایی حضور خلبانان ایرانی در سوریه و تقابل آن‌ها با داعش را داشته‌است. در این پژوهش، فیلم مورد مطالعه بر اساس روش تحلیل گفتمان انتقادی ون لیوون، تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که فیلم در حال بازنمایی بازیگران در دو قطب داعشی و غیرداعشی است؛ بدین‌ترتیب داعشی‌ها افرادی بنیادگرا، مطلق‌گرا، درشت‌اندام، تند‌خو و متوحش و غیرداعشی‌ها انسان‌هایی متمدن، با اندام مناسب و مطابق با هنجارهای معمول بشری بوده‌اند. قطب‌بندی گفتمانی فیلم با قطب‌بندی مورد نظر قدرت ایران، تطابق دارد؛ به‌عبارتی شاهد «سراسربینی» فوکویی دولت ایران به‌ منظور اشاعۀ باورها و گفتمان‌ موردنظر خود برای اخذ تأیید ملت، هستیم. همچنین هر دو قطب داعشی/غیرداعشی، پرتوتایپ‌هایی را نسبت به یکدیگر دارند؛ به‌عبارتی دیگر داعشی‌ها تمام افراد غیر از تفکر خود را دشمن دین و خداوند می‌خوانند و در مقابل غیرداعشی‌ها نیز تمام داعشی‌ها را افرادی غیرمنطقی و متوحش می‌خوانند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical Discourse Analysis Representing the Discourse Confrontation of " Damascus Time" Movie with Theo van Leeuwen Approach

نویسندگان [English]

  • َAli Momeni 1
  • Mosoud Kousari 2
1 Master's Graduate Social Communication, University of Tehran, Tehran, Iran (Corresponding Author) ali.momeni.77@ut.ac.ir
2 Associate Professor of Social Communication Sciences, Tehran University, Tehran, Iran: mkousari@ut.ac.
چکیده [English]

This study aim is critical discourse analysis of representation discourse confrontation of "Damascus Time" movie. This movie has been produced with "OWJ Media” organization financial support. So, this movie has been produced with State-ownership and based on its favorable discourses. The Islamic Republic of Iran fought ISIS in the Syrian war for political, cultural, and social reasons. This movie represented Iranian pilots’ activities in Syria and their fight against ISIS. In this study, this movie was analyzed based on Theo van Leeuwen's critical discourse analysis method. results Show that this movie represents actors in the ISIS and non-ISIS poles. So, ISIS are fundamentalist, absolutist, big-bodied, fierce, and savage and non-ISIS are Civilized, fit body and normal. The discourse polarization of this movie is in accordance with the desired polarization of power in Iran. In other words, we see Foucault's "Panopticism" of power to spread the beliefs and discourse sought to build the nation's approval. In addition, both poles have Prototypes of each other; ISIS call other, religion and God enemies and in contrast non-ISIS, all ISIS call irrational and savage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Damascus Time movie
  • ISIS
  • Fundamentalism
  • Representation
  • Theo van Leeuwen

مراجع

 

منابع و مأخذ

آسابرگر، آرتور (1399). روش‌های پژوهش در رسانه‌ها و ارتباطات، مترجمان: احسان شاه‌قاسمی و محمدرضا نیرو، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
بختیاری، علیرضا (1396). اقتصاد رسانه در ایران: علل ناکارآمدی رسانه‌های خصوصی ایران با تأکید بر مطبوعات، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
بشیر، حسن (1384). تحلیل گفتمان دریچه‌ای برای کشف ناگفته‌ها، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
بی‌نا. (16 مرداد 1396). برآورد ۸ میلیارد تومانی برای تازه‌ترین اثر حاتمی‌کیا/ پیشرفت ۷۰ درصدی فیلمبرداری «به وقت شام»، بازیابی در3 بهمن 1400، از باشگاه خبرنگاران جوان: https://b2n.ir/t40745
توحید فام، محمد (1381). فرهنگ در عصر جهانی شدن؛ چالش‌ها و فرصت، تهران:  نشر روزنه.
زاهدانی، سیدسعید زاهد و احسان حمیدی‌زاده (1391). «جنبش‌های بنیادگرایی دینی»، دوفصلنامۀ غرب‌شناسی بنیادی؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شمارۀ 2: 105-75.
سپهرنیا، رزیتا (1390). «بررسی نقش جهانی شدن در شکل‌گیری خاص‌گرایی‌های فرهنگی»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، شمارۀ 5:  144-121.
سپهری، محمدباقر (1397). «بازنمایی ایران در اخبار شبکه‌های تلویزیونی امریکا (تحلیل گفتمان انتقادی اخبار سی‌ان‌ان و ان‌بی‌سی در ارتباط با توافق هسته‌ای ایران و کشورهای 5+)1»، فصلنامۀ پژوهش‌های ارتباطی، شمارۀ 3: 220-191.
سیدمن، استیون (1386). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
شقاقی، مهدی و غلامرضا فدائی (1392). «تحلیل گفتمان انتقادی و کاربرد آن در پژوهش‌های علم اطلاع‌رسانی»، فصلنامۀ تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، شمارۀ 1:  26-5.
صالحی، سیدجواد و فاتح مرادی‌نیاز (1395). «بنیادگرایی اسلامی داعش- القاعده: تمایزهای ساختاری و ایدئولوژیکی»، دوفصلنامۀ جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، شمارۀ 1:  110-85.
عاملی، سعیدرضا (1392). روش‌های تحقیق در مطالعات فرهنگی و رسانه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فوکو، میشل (1392). دیرینه‌شناسی دانش. ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات؛ اقتصاد، جامعه، فرهنگ؛ قدرت هویت. ترجمۀ حسین چاوشیان، تهران: انتشارات طرح نو.
کانینگهام، استورات، تری فلو و آدادم سویفت (1398). اقتصاد رسانه، مترجمان: داتیس خواجه‌ئیان، سروش صلواتیان و کامیار نیستانی اصفهانی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
گل‌محمدی، احمد (1381). جهانی‌شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی.
لافی، دن (1396). موضوعات کلیدی در نظریه رسانه‌ها، ترجمۀ یونس نوربخش، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لیندلف، تامس، و برایان تیلور (1397). روش‌های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات، ترجمۀ عبدالله گیویان، تهران: انتشارات همشهری.
مفیدی، صباح و سمیه رحمانی (1397). «داعش و مدرنیته: بررسی تاثیر عملکرد دولت شبه‌مدرن خاورمیانه‌ای»، فصلنامۀ پژوهشنامۀ علوم سیاسی، شمارۀ 2:  186-157.
مهدی‌زاده، سیدمحمد (1396). نظریه‌های رسانه: اندیشه های رایج و دیدگاه های انتقادی، تهران: انتشارات همشهری.
نجفی، هادی (1398). «حضور داعش در عراق و تأثیر آن بر امنیت ایران از نگاه شهروندان مهران»، فصلنامۀ علمی ـ حقوقی حقوق‌یار، شماره 9:  177-157.
هینس، جف (1381). دین، جهانی‌شدن و فرهنگ سیاسی در جهان سوم، ترجمۀ داوود کیانی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
Bahatia, Adita. (2006). Critical discourse analysis of political press conferences. Discourse & Society, 17(2) :173-203.
Ehteshami , Anoushiravan. (1994). Islamic Fundamentalism and Political Islam. Issues In world Politics, 31(1) :179-199.
Kowsari, Masoud. (2015). 300: Cultural Stereotypes and War against Barbarism. International Journal of Women’s Research,3(1) : 19-25.
Leeuwen, Theo  van. (2008). New Tools for Critical Discourse Analysis. New York: Oxford University Press.
Machin, David;  Leeuwen,  van Theo. (2007). Global Media Discourse: A critical introduction. New York: Routledge.
                                                

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار