چالش‌ها و راهکارهای حمایت کیفری از آفریده‌های فکری و هنری مُد (مطالعۀ تطبیقی نظام‌های حقوقی ایران، فرانسه و امریکا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

2 استاد تمام دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران (نویسندۀ مسئول).

3 استادیار حقوق جزا و جرم‌شناسی پردیس فارابی دانشگاه تهران

4 استادیار حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

چکیده

آفریده‌های فکری مد یا عنصر حیاتی صنعت مد از ارزش اقتصادی هنگفتی برخوردارند. چون رویکرد اصلی حمایت کیفری ارزش‌گرایی است، تلقی مد به‌عنوان ارزش موضوع حمایت کیفری در نظام کیفری ایران با چالش‌هایی در زمینۀ جرم‌انگاری و تعیین ضمانت اجرا روبه‌روست که این پرسش را طرح کرده: موازین جرم‌انگاری، مبانی، معیارها و مصادیق و تناسب ضمانت اجراها چقدر مورد توجه قانون‌گذار بوده ‌است؟ این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با بررسی منابع کتابخانه‌ای، و در بخش تطبیقی با استفاده از منابع اینترنتی معتبر در قالب کتب، مقالات و متون قانونی حقوق مالکیت فکری مرتبط با حمایت از آثار فکری ـ هنری مد به ارزیابی میزان رعایت موازین جرم‌انگاری، مبانی و معیارها و مصادیق در نظام‌های حقوقی ایران، فرانسه و امریکا پرداخته است. مطالعۀ حمایت‌های حقوق مالکیت فکری متناظر با آفریده‌های فکری یا طرح‌های مد در نظام حقوقی ایران، فرانسه و امریکا نشان می‌دهد اگرچه، برای مد، نظام حمایتی کلی زیر عنوان‌هایی که مستقیماً دربارۀ مد نیستند وجود دارد، امّا تصریح جایگاه این آثار در قانون، جرم‌انگاری رفتارهای ضرری اصلی، بازتولید و صور پخش مغفول مانده ‌است. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد حمایت کیفری از آثار فکری ـ هنری مد در نظام‌های فرانسه و بعضاً آمریکا بر موازین جرم‌انگاری مبتنی بوده و در تعیین ضمانت اجراها به ماهیت نوآورانه، هنری و اقتصادی آفریده‌های فکری مد توجه شده؛ اما، در ایران، نابسندگی رعایت موازین جرم‌انگاری رفتارهای نقض حق و عدم تناسب و نابسندگی ضمانت اجراهای موجود از چالش‌های عمدۀ حمایت کیفری به شمار می‌آیند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Challenges and Strategies for Criminal Supports from intellectual and Artistic Creations of Fashion (Comparative Study of Legal Systems of Iran, France and the USA)

نویسندگان [English]

  • sakineh alikhani 1
  • Saeed habiba 2
  • Hassan Alipour 3
  • elahimanesh elahimanesh 4
1 Ph.D candidate in criminal law and criminology, Islamic Azad University Tehran North Branch.
2 ull Professor of Faculty of law and political science - University of Tehran (Corresponding Author).
3 Assistant Professor of Criminal Law and Criminology, Farabi Campus, University of Tehran.
4 Assistant Professor of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, North Tehran Branch.
چکیده [English]

fashion Intellectual creation, the vital element of the fashion industry, is of great economic value. As the main approach of criminal support is value oriented, considering fashion to be a value in criminal support in the Iranian penal system is faced with challenges in some areas, such as criminalization and determining the sanction. This raises the following question: To what extent have the lawmakers focused on the standards of criminalization, basic principles, criteria, applicability, and the proportionality of sanction. Given the Iran and the French legal system as a relatively suitable criminal supporting system, as well as the United States, it seems that, although some support has been given to these intellectual creations under some headings in intellectual property law, major challenges still remain. The methods of interpretation and analysis of the Penal and Intellectual property law, and library resources have been used in the research to evaluate of conformity of standards of criminalization, and their applicability in the legal systems of Iran, France, and the United States. Findings demonstrates that criminal supporting in the fashion industry in the French and American systems is based on criminalization and attention has been paid to the economic nature and wealth creation of intellectual works, including intellectual creations in fashion, when determining the guarantee of execution. In Iran, however, inadequate standards of criminalization, copyright infringement, and determining the guarantee of appropriate execution have created challenges in the criminal supporting of fashion creations.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fashion intellectual creation
  • Intellectual property
  • Reproduction
  • Sanction
  • Criminalization

مراجع

 
منابع و مأخذ
آگاه، وحید (1396). «موضوع‌شناسی حقوق هنر: درآمدی بر آثار هنری». فصلنامه علوم خبری، شماره 24: 22-1.
افتخاری، مرضیه (1398). «نگاهی به کتاب اقتصاد هنر معاصر؛ بازارها، راهبردها و نظام ستاره‌سازی». فصلنامه نقد کتاب ادبیات و هنر، شماره 7 و 8: 221-234.
افراسیابی، صابر و غفور خوئینی و ابوالحسن مجتهد سلیمانی (1398). «مبانی قانونی و اخلاقی ‌‌جرم‌انگاری در حقوق کیفری ایران». فصلنامه اخلاق در علوم فنّاوری، شماره 4: 6-1.
جعفری، سیده مرضیه (1394). تحلیل اقتصادی حمایت‌های حقوق مالکیت فکری از صنعت مد امریکا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی.
حبیبا، سعید و لیلا فخاری (1395). «بررسی تطبیقی ضرورت‌های ناشی از برقراری نظام خاص حمایتی از طرح‌های مد». فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 76: 56-37.
حبیبا، سعید و نسیم حنیفی (1391). «بررسی تطبیقی تعریف و معیارهای ثبت طرح صنعتی در قانون مصوب 1386». فصلنامه پژوهش‌های حقوق تطبیقی، شماره 1: 46-25.
حسنی، جعفر و نسرین مهرا (1394). «نقدی بر مفهوم جرم اقتصادی در قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)». دوفصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، شماره 2 و 3: 69-45.
دادبان، حسن و سارا آقایی (1388). «بازدارندگی و نقش آن در پیشگیری از جرم». فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 3: 148-125.  
دلماس ـ مارتی، می ری (1393). نظام‌های بزرگ سیاست جنایی. ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
رفیعی آتانی، عطاءاله و زهره کاکائی و ندا فیاضی (1393). «نقض مدیریت مالکیت معنوی در توسعه اقتصادی؛ چالش‌‌ها و راهکارها». دوماهنامه مجله اقتصادی، شماره‌های 3 و 4: 64-51.
روح الامینی، سید امین (1393). جایگاه مد در نظام مالکیت فکری (از دید نظام حقوقی بین‌المللی، حقوق ایران و فرانسه). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی.
شاکری، زهرا و یاسمن جعفرپور (1399). «چالش‌های حقوق مالکیت فکری برای حمایت از آثار هنری در موزه‌‌های معاصر». فصلنامه مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، شماره 51: 283-261.
شبیری زنجانی، سید حسین و حسن مهدویان (1395). «محدودیت‌های نظام سنتی حقوق مالکیت فکری در حمایت از طرح‌های مد و لباس». فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، شماره 1: 81ـ63.
غلامی، حسین (1391). «اصل حداقل‌بودن حقوق جزا». فصلنامه حقوق کیفری، شماره 2: 65-41.
فخاری، لیلا (1394). حمایت حقوقی از طرح‌های مد لباس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
قبولی درافشان، سید محمدمهدی و سعید محسنی (1389). «بررسی حقوقی طرح صنعتی قابل حمایت (مطالعه تطبیقی پیشینه و مفهوم)». دوفصلنامه مجله دانش و توسعه، شماره 32: 147-117.
کاظمی، مرتضی (1386). «درآمدی بر اقتصاد هنر ایران (از منظر برخی مبانی نظری و رهیافت‌های تجربی)». ماهنامه نشریه آینه خیال، شماره 3: 115-112.
کوشا، گلاره و نیر طهوری (1398). «صنعت مد و اقتصاد جهانی». اولین کنفرانس بین‌المللی و دومین کنفرانس بین‌المللی به‌سوی شهرسازی، معماری، عمران و هنر دانش‌بنیان، بازیابی‌شده در:               https://civilca.com/doc/968251
محبوب محمود علیلو، بابک (1387). حمایت کیفری از مالکیت فکری در حقوق ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.
محمدنژاد، حیدر و رضا تاجیک (1397). «علل ‌‌جرم‌انگاری حداکثری و بایدهای تحول ساختاری آن در ایران». فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شماره 28: 161-141.
محمدی، سمانه (1394). «عوامل تأثیرگذار بر روند تحولات اقتصاد هنر». فصلنامه هنر، شماره 9: 148-146.
مریدیان پیردوستی، علی و بهنام فرج الهی و نرگس برومندی (1395). «خلاقیت اقتصادی در کارآفرینی خلاق (برخی کشورهای کارآفرین خلاق)»، همایش ملی اقتصاد خلاق، بازیابی‌شده در:                                          https://www.sid.ir/fa/seminar
  مشهدی‌زاده، علیرضا و سارا حاجی‌زاده (1395). «واکنش نظام مالکیت فکری امریکا در برابر احتکار اختراعات: مطالعه موردی پرونده‌ ای‌بی». فصلنامه مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، شماره 38: 27-7.
موسوی، سید علی (1393). «اصل قانونی‌بودن حقوق جزا». فصلنامه میزان، شماره 6: 81-63.
مهرا، نسرین (1388). «تحولات کیفر در پرتو مکاتب کیفری و جرم‌شناختی». فصلنامه مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، شماره 3: 20-1.
نجفی توانا، علی و فهیم مصطفی‌زاده (1392). «‌‌جرم‌انگاری در نظام کیفری جمهوری اسلامی ایران». دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره 8: 170-149.
نوربها، رضا (1379). زمینه حقوق جزای عمومی. تهران: دادآفرین.
یاقوتی، سپیده و اشرف‌السادات موسوی‌لر و فریناز فربود (1398). «استراتژی توسعۀ اقتصاد فرهنگی صنعت مد در ایران». فصلنامه نشریه علمی پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر، شماره 80: 74-63.
 
Adler. D. M. (2013). Fashion Law-protecting Brands and Designs, Available at: https://heinonline.org/Hol/License (last visited on 27/07/2019).
Daniels, C. (2012). Made in America: is the IDPPPA the answer to the United States fashion industry's quest for design protection?, Available at: http://repository.law.miami.edu/umblr (last visited on 20/08/2019).
Dikaiaga, A. (2018). Fashion in Tourism: Is the importance of fashion events underestimated in its effect in the growth of tourism in New York, London, Milan,Paris and finally Athens?, Available at: https://repository.ihu.edu.gr (last visited on 15/03/2020).
Giles, S. A. (2016). Trade Dress: An Unsuitabe Fit for Product Design in the Fashion Industry, Available at: https://heinonline.org/Hol/License (last visited on 02/10/2019).
Harchuck, A. K. (2016). Fashion design perotection: the eternal plight of the " Soft Sculpture", Available At: https://ideaexchange.uakron,edu/akronitellectualproperty/vol4/iss1/3
Hill, Ch. W. L.  & Jones, G. R. (2009). Essential s of strategic management, second edition. Available at: www.hostgator.com.in
Ledezma, V. (2017). Globalization and Fashion: Too Fast, Too Furious, Available at: http://scholars.wlu.ca/luja (last visited on 01/02/2020).
Li, X. (2012). IP Protection of Fashion Design: To Be Or Not To Be, That is the Question, Available at: https://www.repository.law.indiana.edu (last visited on 20/12/2019).
Mackey, A. (2012). Made in America: A comparative Analysis of Copyright Law Protection for Fashion Design in Asia and United State, 1 Am.U.Bus.L.Rev. 386, pp 386-396. Available at: https://heinonline.org/Hol/License, (last visited on 20/11/2018).
Manfredi, A. (2012). Haute Copyright: Tailoring Copyright Protection To High-Profile Fashion Design, Available at: https://heinonline.org/Hol/License (06/05/2019).
Mckenna, M. (2018). ‘Criminal Trademark Enforcement and the Problem of Inevitable Creep’, Akron Law Review, Vol.51, Available at: http://ideaexchange.uakron.edu (last visited on 20/11/2019).
Merges, R. P. (2011). Justifying Intellectual Property, Harvard University Press.
Monseau, S. (2012). The Calleng of Protecting Industrial design in a Global Economy, Available at https://heinonline.org/Hol/License (last visited on 01/07/2019).
Smith, G. V.  & Parr, R. L. (2005). Intellectual property, valuation, exploitation, and infringements, John Wiley and Sons,Inc., Hoboken, New Jersey.
Wade. M. E. (2011). The sartorial delima of knockoff: ptotecting moral right without disturbing the fashion dynamic, Available at: https://heinonline.org/Hol/License (20/02/2019).
 
 
 
West, B. (2011). A new look for the fashion industry: redesigning copyright law with the innovative design protection and piracy protection Act (IDPPPA),Available at:
 https://digitalcommons.pepperdine.edu/jbel,(last visited on 25/04/2020).
Wulf, A. (2016). A comparative approach to the protection of fashion innovations, Available at: https://escholarship,org/uc/item/76p307cc, (06/01/2020).
 Zebro, J. (2017). Protecting fashion design: not only "what? But who?, Available at: https://digitalcommons.wcl.american.edu/aublr/vol6/iss3/2, (last visited 20/01/2020).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار