بررسی ارتباط بین سواد رسانه‌ای و سواد سلامت جسمانی شهروندان بندرعباس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران

2 دانشیار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه علوم ارتباطات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

به دست آوردن سلامت جسمی در دنیای امروز به یادگیری و افزایش سطح دانش عمومی نیاز دارد که آن هم در گرو رسانه است. سواد سلامت مجموعه‌ای از مهارت‌های شناختی و اجتماعی است که تعیین‌کنندۀ انگیزه و توانایی افراد برای به دست آوردن و دسترسی به اطلاعات، درک و استفاده از آن‌ها برای ارتقا و حفظ سلامت افراد است. اهمیت برهم‌کنش سواد رسانه‌ای و سواد سلامت جسمی چنان ظریف است که به سلامتی یا بیماری فرد منجر خواهد شد. پژوهش پیش رو در جامعۀ آماری شهروندان بالای 18 سال شهر بندرعباس با حجم نمونۀ 384 نفر انجام شد. در این پژوهش پرسش‌نامه را با روش میدانی و تکنیک پیمایش در نرم‌افزار‌های SPSS و Smart PLS تحلیل کردیم و به بررسی شالودۀ ارتباط، بُعدهای سواد رسانه‌ای و سواد سلامت جسمی پرداختیم. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین سواد رسانه‌ای (36/0) و ابعاد آن یعنی ارزش‌یابی اطلاعات (42/0)، ترکیب اطلاعات (32/0)، استفادۀ هدفمند (37/0)، تبادل اطلاعات (28/0) و چگونگی استفاده از رسانه‌ها (26/0) با سواد سلامت شهروندان ارتباطی مثبت و مستقیم و معنادار وجود دارد. نتایج حاصل از مدل معادلۀ ساختاری (Smart PLS) نیز نشان دادند که در کل اثر متغیر مستقل سواد رسانه‌ای بر سواد سلامت جسمانی شهروندان به میزان 50/0 است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Relationship between Media Literacy and Physical Health Literacy of Citizens of Bandar Abbas

نویسندگان [English]

  • roya jahangiri zarkani 1
  • Shahnaz Hashemi 2
  • Ali geranmayeh poor 3
1 Ph.D. Student of Department Of Social Communication, Qeshm Branch, Islamic Azad University ,Qeshm, Iran.
2 Associate Professor of Research Institute of Education, Organization for Educational Research and Planning, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department Of Social Communication , Tehran Center Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Gaining physical health in today's world requires learning and increasing the level of public knowledge which depends on the media. Health literacy is a set of cognitive and social skills which determines people's motivation and ability to obtain and access information, understanding and using them to promote and maintain people's health. The importance of the interaction between media literacy and physical health literacy is so delicate that it will lead to the health or unhealthiness of a person. The present study was conducted in the statistical population of citizens over 18 years old in the city of Bandar Abbas with sample size of 384 people, using questionnaire and survey technique. Survey was analyzed  through SPSS and Smart PLS and the foundation of communication, the dimensions of media literacy and physical health literacy were studied. Findings indicate that between media literacy (0.36) and its dimensions namely information evaluation (0.42), information composition (0.32), purposeful use (0.37), information exchange (0.28) and using media (0.26) has a positive, direct and significant relationship with citizen health literacy. Therefore, all the research hypotheses are rejected. The results of the structural equation model (Smart PLS) also showed that the overall effect of independent media literacy on citizens' health literacy is 0.50.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media literacy
  • Health
  • physical health literacy
  • Bandar Abbas city

مراجع

منابع و مأخذ
ببران، صدیقه (1382). سواد رسانه‌ای در برخورد یا خشونت رسانه‌ای. ایران، 23 مهرماه، شماره 2609.
بهبودی مقدم، زهرا و امیر رستگار (1395). «کاربرد تکنولوژی‌های نوظهور و رسانه‌های اجتماعی در نظام سلامت». فصلنامه مدیریت رسانه، شماره 23: 34ـ25.
بیگدلی، زاهد و زهیر حیاتی و غلامرضا حیدری و طاهره جوکار (1395). «بررسی جایگاه اینترنت در رفتار اطلاع‌یابی سلامت: مطالعه جوانان کاربر اینترنت در شهر شیراز». تعامل انسان و اطلاعات، شماره 9: 78ـ67.
تبریزی، منصوره (1398). «رابطه رسانه‌ای شدن زندگی روزمره و سلامت خانواده». فصلنامه علمی مطالعات رسانه‌های نوین، شماره 18: 202 ـ 167.
تقی‌زاده، عباس (1390). «مطالعه عوامل مؤثر بر رژیم مصرف رسانه‌ای دانش‌آموزان دبیرستانی شهر کرمان». پژوهشگران فرهنگ، شماره 28: 191ـ163.
حامدی، محمد (1391). «عوامل اجتماعی فرهنگی مرتبط با سواد رسانه‌ای مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد تهران شرق». فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، شماره 19: 78ـ65.
خسروی، عبدالرسول و خدیجه احمدزاده (1394). «بررسی سطح سواد سلامت بیماران مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های شهر بوشهر و شناسایی عوامل مؤثر بر آن». مجله طب جنوب، شماره 18: 1253-1245.‎
رحیمی حسن‌آباد، ویدا و افرا ارغوان (1397). بررسی سواد سلامت و ارتباط آن با کیفیت زندگی دانشجویان دانشکده علوم پزشکی آبادان. یازدهمین همایش دانشجویی تازه‌های علوم بهداشتی کشور، تهران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
 رسولی، اکبر و فروغ سرایی (1397). بررسی نقش سواد سلامت بر روی اثرات خدمات و اطلاعات سلامت آنلاین: مطالعه مروری. یازدهمین همایش دانشجویی تازه‌های علوم بهداشتی کشور، تهران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
 رضایی اسفهرود، زینب و احمد حائریان اردکانی و مسعود رحمانیان و مهرداد غفاری طرقی (1395). «بررسی سطح سواد سلامت در مراجعین به مرکز تحقیقات دیابت یزد». طلوع بهداشت یزد، شماره ۳: 186ـ179.‎
 زارع کهن، نفیسه (1393). «ارتقای سواد رسانه‌ای لازمۀ تحقق جامعۀ مدنی». رسانه، شماره 97: 119ـ109.
شورای عالی فضای مجازی (1395). سطح عمومی سواد رسانه‌ای در ایران ۱۲ از ۱۰۰ است. خبرگزاری مهر، بازیابی‌شده در: mehrnews.com
 صالحی نیک، سمیه و زهرا امیریان و طاهره شریفی و فرشته نجفی هدک (1396). ارتباط سواد سلامت با کیفیت زندگی در رابطین سلامت. دوازدهمین کنگره پژوهشی سالیانه دانشجویان علوم پزشکی شرق کشور، گناباد، کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد.
طهرانی، هادی (1395). «سواد رسانه‌ای سلامت». سواد سلامت، شماره 3: 6ـ1.
طهرانی بنی هاشمی، سید آرش و محمدامیر امیرخانی و علی‌اکبر حق‌دوست و سید موید علویان و هما اصغری‌فرد و حمید برادران و مژگان برغمدی و سعید پارسی‌نیا و و سحر فتحی رنجبر (1386). «سواد سلامت در 5 استان کشور و عوامل مؤثر بر آن». گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، شماره 1: 9ـ1.
 
محمدی، فرح سعیده و محمدحسن ساعتی عصر و افسانه کاویانی منش و مجید براتی و مریم افشاری و یونس محمدی (1396). «سواد سلامت و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان». آموزش و سلامت جامعه، شماره  2: 17ـ11.
 
معصومی‌زاده دزفولی، خدیجه سادات (1395). اثر رسانه‌ها بر گرایش جوانان به سبک زندگی نوین مرتبط با سلامتی. دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در حوزۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی و مطالعات اجتماعی ایران، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
 
Akti, S., & Gürol, A. (2012). ‘Determining the relationship between media literacy and social skills’. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 64, 238-243.
Centers for Disease Control and Prevention (2018). CDC healthy schools: National health education standards. Washington, D.C.: The American Cancer Society.
Chang, F. C., Chiu, C. H., Chen, P. H., Miao, N. F., Lee, C. M., Chiang, J. T., & Pan, Y. C. (2015). Relationship between parental and adolescent eHealth literacy and online health information seeking in Taiwan. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 18(10), 618-624.
Chang, F. C., Miao, N. F., Lee, C. M., Chen, P. H., Chiu, C. H., & Lee, S. C. (2016). ‘The association of media exposure and media literacy with adolescent alcohol and tobacco use’. Journal of health psychology, 21(4), 513-525.
Ciboci, L., & Labaš, D. (2019). ‘Digital Media Literacy, School and Contemporary Parenting’. Medijske studije, 10(19), 83-101.
 Dempsey, L. (2020). ‘Technological acceptance and media literacy 2005-2018: a longitudinal study of outlooks before, during and post internet adoption’. The Journal of Media Innovations, 6(1), 77-92.
Greenwood, V. E. (2019). ‘Health Media Literacy’. The International Encyclopedia of Media Literacy, 5(2),1-8.
Hove, T., Paek, H. J., & Isaacson, T. (2011). ‘Using adolescent eHealth literacy to weigh trust in commercial web sites: the more children know, the tougher they are to persuade’. Journal of Advertising Research, 51(3), 524-537.
Karim, H. A. (2020). ‘Health Literacy Among Rural Communities: Issues of Accessibility to Information and Media Literacy’. Journal Komunikasi: Malaysian Journal of Communication, 36(1).
Kickbusch, L., Wait, S., & Maag, D. (2014). ‘Navigating Health: the Role of Health Literacy’. Kickbusch Health Consult Web Site: 2006 [updated 18 June, 2014; cited 25 November.
Lau, J., & Grizzle, A. (2020). ‘Media and information literacy: intersection and evolution, a brief history’. Informed Societies, 89.
Lee, S. Y. D., Tsai, T. I., Tsai, Y. W., & Kuo, K. N. (2010). ‘Health literacy, health status, and healthcare utilization of Taiwanese adults: results from a national survey’. BMC public health, 10(1), 1-8.
Levin-Zamir, D., Lemish, D., & Gofin, R. (2011). ‘Media Health Literacy (MHL): development and measurement of the concept among adolescents’. Health education research, 26(2), 323-335.
Nutbeam, D. (2000a). ‘Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century’. Health promotion international, 15(3), 259-267.
Nutbeam, D. (2000b). ‘Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century’. Health Promot Int 2000,15(3), 259–267.
Nutbeam, D. (2008). ‘The evolving concept of health literacy’. Social science & medicine, 67(12), 2072-2078.
Paek, H. J., & Hove, T. (2012). ‘Social cognitive factors and perceived social influences that improve adolescent eHealth literacy’. Health communication, 27(8), 727-737.
Primack, B. A., Gold, M. A., Switzer, G. E., Hobbs, R., Land, S. R., & Fine, M. J. (2006). ‘Development and validation of a smoking media literacy scale for adolescents’. Archives of pediatrics & adolescent medicine, 160(4), 369-374.
Salgado, M. V., Pérez-Stable, E. J., Primack, B. A., Kaplan, C. P., Mejia, R. M., Gregorich, S. E., & Alderete, E. (2012). ‘Association of media literacy with cigarette smoking among youth in Jujuy’. Argentina. Nicotine & Tobacco Research, 14(5), 516-521.
SotoudehRad, F., Taghizadeh, A., Heidari, Z., & Keshvari, M. (2020). ‘Investigating the Relationship between Media Literacy and Health Literacy in Iranian Adolescents, Isfahan, Iran’. International Journal of Pediatrics, 8(5), 11321-11329.
Sudore, R.L. & Schillinger, D. (2009). ‘Interventions to improve care for patients with limited health literacy’. Journal of clinical outcomes management: JCOM.16(1), 20.
Zhang, L., Zhang, H., & Wang, K. (2020). ‘Media Literacy Education and Curriculum Integration: A Literature Review’. International Journal of Contemporary Education, 3(1), 55-64

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار