بررسی تأثیر مهارت‌های زندگی بر سواد رسانه‌ای شهروندان تهرانی با تأکید بر ویژگی‌های جمعیت‌ شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات ، گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

2 استادیار گروه علوم ارتباطات ، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسندۀ مسئول)

3 استادیار گروه علوم ارتباطات ، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

4 استادیار گروه علوم ارتباطات ، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.ن

چکیده

پژوهش پیش رو با هدف بررسی تأثیر مهارت‌های زندگی بر سواد رسانه‌ای شهروندان تهرانی با تأکید بر ویژگی‌های جمعیت‌شناختی طراحی و اجرا شده است. این پژوهش از نوع کاربردی و روش آن پیمایش است. جامعۀ آماری پژوهش عبارت است از تمامی شهروندان ساکن شهر تهران که، طبق آمار اسناد ملی، 8 میلیون و 963 هزار نفر اعلام شده است. حجم نمونه، با استفاده از فرمول کوکران، 385 نفر برآورد شد. نمونۀ موردنظر به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شد. ابزار اندازه‌گیری این پژوهش پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته است که روایی آن به شیوۀ روایی صوری مورد سنجش قرار گرفت و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. به‌منظور تحلیل داده‌ها از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس یک‌طرفه استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که ویژگی‌های جمعیت‌شناختی بر مهارت‌های زندگی و سواد رسانه‌ای تأثیر دارند. همچنین بر اساس یافته‌ها، جنسیت بر سواد رسانه‌ای و مهارت‌های زندگی و مؤلفه‌های آن‌ها تأثیری ندارد؛ اما، گروه‌های سنی بر سواد رسانه‌ای و مهارت‌های زندگی و مؤلفه‌های آن‌ها تأثیر دارند. در تبیین یافته‌ها می‌توان گفت که جنسیت افراد نمی‌تواند متغیرهای مؤثر بر سواد رسانه‌ای و مهارت‌های زندگی را تحت تأثیر قرار دهد؛ اما، گروه سنی (جوان، میان‌سال و سالمند) بر سواد رسانه‌ای و مهارت‌های زندگی تأثیر دارند. علت آن را شاید بتوان در تفاوت در سبک زندگی، میزان دسترسی به رسانه‌ها، و محدودیت زمانی مواجهه با رسانه دانست. همچنین سطح معناداری به‌دست‌آمده (001/0) نشان می‌دهد که مؤلفه‌های مهارت‌های زندگی بر سواد رسانه‌ای تأثیرگذارند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of the effect of life skills on Tehran citizen’s media literacy by emphasizing on demographic characteristics

نویسندگان [English]

  • nasrin aghamolla 1
  • Leila Niroomand 2
  • Nazanin Malekian 3
  • Somayeh Tajik Esmaeili 4
1 PhD Student in Communication Sciences, Department of Communication Sciences, Faculty of Humanities, East Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Communication Sciences, Faculty of Humanities, East Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. (Corresponding Author)
3 Assistant Professor, Department of Communication Sciences, Faculty of Humanities, East Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Communication Sciences, Faculty of Humanities, East Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The study aims to investigate the effect of life skills on Tehran citizen’s media literacy by emphasizing on demographic characteristics. The results were obtained through applied research and survey method. The statistical population of the study according to national documents is 8,963million people living in Tehran city. The sample size was estimated 385 person by Cochran's formula. The sample was selected by multi-stage clustering method. The measuring instrument in the present study was a researcher-made questionnaire which its validity was measured by formal validity and its reliability was calculated by Cronbach's alpha coefficient. Independent T-test and one-way analysis of variance were used to analyze the data.The research findings indicated that demographic characteristics affect life skills and media literacy. The findings also represented that gender does not affect media literacy and life skills and their components, but age groups affect media literacy and life skills and their components. In the findings, it can be represented that gender cannot affect the variables affecting media literacy and life skills, but the age group, including young, middle-aged and elderly, affects media literacy and life skills. This may be due to differences in lifestyle, access to the media, time constraints in dealing with the media. Also, the significant level obtained (0.001) shows that the components of life skills affect media literacy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Demographic Characteristics (Gender and Age) of Tehran’s Citizens
  • Life Skills
  • Media Literacy
  • Life style
منابع و مأخذ
ادیب، یوسف (۱۳۸۲). «طراحی الگوی مناسب برنامه درسی مهارت‌های زندگی برای دوره تعلیم و تربیت عمومی». نشریه مدارس کارآمد سال اول سال تحصیلی 1387، شماره 2: 121ـ101.
باهنر، ناصر و رامین چابکی در زایی (1393). «تحلیل سواد رسانه‌ای بر اساس مدل EC مورد مطالعه: سیاست‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی». فصلنامه علمی پژوهشی فرهنگ ارتباطات، شماره 2: 26ـ1.
بشارتی، فاطمه و مژگان امیریان‌زاده (1397). «تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر مهارت‌های اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه اول». فصلنامه زن و جامعه. شماره 3: 42ـ17.
بهاری، سیف‌الله و محمدرضا شفیق‌پور (1384). «بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر سلامت روانی دانشجویان». فصلنامه نوآوری‌های  مدیریت آموزشی، شماره 1: 38ـ25.
پاتر، جیمز (1391). بازشناسی رسانه‌های جمعی با رویکرد سواد رسانه‌ای. ترجمه امیر یزدیان، منا نادعلی و پیام آزادی. قم: صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهش‌های اسلامی.
پاتر، جیمز (1385). «تعریف سواد رسانه‌ای». ترجمه لیلا کاووسی. فصلنامه رسانه، شماره 68: 26ـ7.
حسینی پاکدهی، علیرضا و حسنیه‌السادات شبیری (1396). «آموزش سواد رسانه‌ای در فضای مجازی (مقایسۀ وب‌سایت مدیا اسمارتس کانادا و وب‌سایت سواد رسانه‌ای ایران)». فصلنامه مطالعات رسانه‌های  نوین، شماره 76: 32ـ9.
خسروی، علیرضا (1398). تحلیل مقایسه‌ای بازنمایی مهارت‌های ارتباطی در پویانمایی‌های ایرانی و غیرایرانی. رساله دکتری رشته علوم ارتباطات اجتماعی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق.
خوش‌زبان، علی، محمد سلطانی‌فر و علی دلاور (1398). «نقش مؤلفه‌های احساسی و اخلاقی سواد رسانه‌ای در توسعه سرمایه اجتماعی بین شهروندان تهرانی». فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ ارتباطات، شماره 48: 60-37.
دادگران، محمد (1374). مبانی ارتباط جمعی. تهران: انتشارات فیروزه.
دهقان شاد، حوریه و محمود محمودی کوکنده (1390). «بررسی ضرورت آموزش سواد رسانه‌ای کودکان و نوجوانان از نگاه متخصصان آموزش و پرورش شهر تهران». فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، شماره 1: 83ـ69.
شکرخواه، یونس (1385). «سواد رسانه‌ای یک مقاله عقیده‌ای». فصلنامه رسانه، شماره ۶۸: 32-27.
فلسفی، غلامرضا و لیلا نیرومند (1393). بررسی رابطه سواد رسانه‌ای با سبک زندگی. مورد مطالعه: نوجوانان 15 تا 18ساله دبیرستانی منطقه شش تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق.
قادیان انار مرزی، فاطمه (1398). «نقش سواد رسانه‌ای بر سواد سلامت زنان در استفاده از فضای مجازی. مطالعه موردی: زنان شهرستان محمودآباد استان مازندران». فصلنامه مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، شماره 2: 12-1.
قاسمی، طهورث (۱۳۸۵). «سواد رسانه‌ای رویکرد جدید به نظارت». فصلنامه رسانه، شماره ۶۸: 106-85.
موحدنسب، حامد و پرویز قاسمی (1393). سواد رسانه‌ای؛ نظارت همگانی، مسئولیت اجتماعی. اولین کنفرانس بین‌المللی سواد رسانه‌ای در ایران.
میری، انور (1398). «اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر تندرستی اجتماعی و سلامت عمومی دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان استان کردستان». فصلنامه نشریه مدیریت ارتقای سلامت، شماره 3: 26-19.
نصیری، بهاره، بهاره بخشی و سید محمود هاشمی (1391). «اهمیت آموزش سواد رسانه‌ای در قرن بیست و یکم». فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، شماره 18: 166-157.
نعیم، مهدی و علی رضایی شریف (1395). «اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر سازگاری زناشویی و کاهش خشونت خانگی علیه زنان». فصلنامه روان‌شناسی و روان‌پزشکی شناخت. شماره 2: 32ـ21.
ولی‌زاده، کمال و علی جعفری (1398). «نقش کتاب درسی «تفکر و سواد رسانه‌ای» در ارتقای ابعاد سواد رسانه‌ای دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوره دوم شهر اردبیل». فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، شماره 4: 233-209.
 
Begum, D. (2012). Promoting media and information literacy: A case study of Bangladesh public sector. Paper presented at the International Conference on Media and Information Literacy for Knowledge Societies. Moscow, Russian Federation.
Blanco, A. & Díaz, D. (2006). ‘Social order and mental health: A social wellbeing approach’. Clín Salud, 17(1):7-29.
Lee, A. Y. L. (2012). Promoting media and information literacy (MIL) in Hong Kong: A networ model strategy. Paper presented at the International Conference on Media and Information Literacy for Knowledge Societies. Moscow, Russian Federation.
Potter, W. J. (2013). Media Literacy. SAGE Publications.
Probst, D. (2017). ‘Social Media Literacy as an IEP Intervention for Social and Emotional Learning’. Journal of Media Literacy Education, 9(2), 45 -57. 
Wilson, C. (2012). Media and Information Literacy: Curriculum for Teachers. published the UNESCO curriculum.
World Health Organazation (2003). Skills for health: skills-based healtheducation including life skills: an important component of a child-friendly/ health-promoting school.