محمدحسین ساعی؛ محمدحسین آزادی؛ هادی البرزی دعوتی
چکیده
عبارت جدید «خبر جعلی» با پدیدار شدن تغییرات گسترده در زیرساخت های ارتباطاتی و پدید آمدن رسانه های نو و تغییرات بعدی در ساختارها و نهادهای جوامع انسانی، ازجمله در سیاست و اقتصاد، در سالهای اخیر به یکی از مسائل بحثبرانگیز حوزههای عمومی و دانشگاهی رشته های مرتبط با روزنامه نگاری، رسانه، ارتباطات و فرهنگ تبدیل ...
بیشتر
عبارت جدید «خبر جعلی» با پدیدار شدن تغییرات گسترده در زیرساخت های ارتباطاتی و پدید آمدن رسانه های نو و تغییرات بعدی در ساختارها و نهادهای جوامع انسانی، ازجمله در سیاست و اقتصاد، در سالهای اخیر به یکی از مسائل بحثبرانگیز حوزههای عمومی و دانشگاهی رشته های مرتبط با روزنامه نگاری، رسانه، ارتباطات و فرهنگ تبدیل شده است. این اصطلاح علمی در مباحث عمومی برای تبیین پدیده های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که لزوماً در معنای دقیق کلمه خبر جعلی نیست. فقدان تعریف واضح از اصطلاح خبر جعلی و مواردی که به صورت معمول با این اصطلاح علمی اشتباه گرفته میشوند شناسایی و مقابله با هرکدام از این موارد را دشوار میکند. این مقاله، با بررسی جامع منابع علمی موجود، انواع گونههای مشابهی را که بعضاً حتی از سوی افراد دانشگاهی با خبر جعلیْ یکسان در نظر گرفته میشوند شناسایی کرده است. این گونه های مشابه عبارتاند از: محتوای طنز، نقیضه، محتوای ساختگی، محتوای دستکاریشده، پروپاگاندا، محتوای تجاری، محتوای حیله گرانه و شایعه. سپس از طریق مصاحبۀ عمیق با 18 نفر از متخصصان حرفه ای و دانشگاهی حوزۀ خبر و رسانه، شاخصه هایی برای مقایسه و سازماندهی مفهومی این پدیده های رسانه ای به دست آمد که عبارتاند از: «مؤلف»، «سردبیری»، «محتوا» و «جنس رابطه». در پایان این مقاله، بر اساس شاخصههای به دست آمده، به تبیین اصطلاح خبر جعلی و تدوین یک جدول کامل برای بیان روشن تمایزها و تشابه ها پرداخته شده است.
