بررسی تأثیر و عملکرد سینمای‌ سیّار امریکا در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه عکاسی دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

سینمای ‌سیّار را در تعریفی ساده‌ می‌توانیم سینمایی متحرک یا قابل حمل بنامیم که امکان نمایش تصاویر متحرک را در هر مکان و فضایی چه داخلی و چه خارجی فراهم می‌آورد. سینمای‌ سیّار به عنوان ابزار مؤثر تبلیغاتی به‌خصوص بعد از جنگ جهانی دوم و تغییر شیوه‌های سلطه‌گری در دنیا، اهمیت و گسترش بیشتری پیدا کرد؛ زمانی که قدرت‌های بزرگ جهانی برای تثبیت موقعیت و تسلط خود بر کشورهای مستعمره و کشورهای جهان سوم، با استفاده از ابزار تبلیغی ازجمله سینمای سیّار، راهبرد دیپلماسی فرهنگی را پیشه کردند؛ آنچه که هربرت شیلر از آن با عنوان امپریالیسم فرهنگی یاد می‌کند. ایران یکی از معدود کشورهایی است که سینمای سیّار امریکا در آن فعالیت طولانی و گسترده داشته است. این مقاله به این مسئله پرداخته است که دلایل حضور و تأثیر سینمای سیّار امریکا در ایران چه و چگونه بوده و با بهره‌گیری از اسناد و گزارش‌های موجود و از طریق روش توصیفی و تحلیلی نتیجه گرفته است که سینمای سیّار امریکا از طریق برنامۀ اصل چهار ترومن و به قصد جلوگیری از نفوذ کمونیسم و ایجاد کمربند محافظتی برای منافع امریکا در منطقه، کار خود را در ایران آغاز کرده و از سویی به‌تدریج از طریق نمایش فیلم‌های آموزشی و تفریحی در صدد تغییر نگرش‌ها و تبلیغ سبک زندگی امریکایی بوده و از سوی دیگر، به‌واسطۀ فیلم‌های خبری و تبلیغاتی، ضمن تثبیت موقعیت حکومت مورد حمایت خود، قصد تسلط دائمی بر ایران را داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying the Effect and Function of American Mobile Cinema in Iran

نویسنده [English]

  • Majid Fadaei
Photography, Visual & Fine Arts, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Mobile cinema as an effective propaganda tool has had more importance and expansion, especially, after the world war two and changes of dominant techniques in the world. When the world great powers employed the cultural diplomacy strategies to stabilize their situation and dominance on colonies and third world countries using propaganda tools including mobile cinema, which Herbert I. Schiller called it cultural Imperialism.
Iran is one of the few countries in which the American mobile cinema has long activated. This paper has considered what was been the causes of presence of American mobile cinema in Iran; and it has concluded using the existing reports and documents through descriptive and analytic methods: American mobile cinema has started its operations through the program of Truman four principle (Point IV Program) and due to prevent Communism influence and producing the protective belt to American interests, and it was gradually operated through showing the educational and recreational films to change views and propagate the American life style, in one side, and through news and propagative films, in other side, stabilizing its supported governance aimed to dominate Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "American Mobile Cinema"
  • "Mobile Cinema in Iran"
  • "Cultural Imperialism"
  • " Truman's Point Four Program "

مراجع

منابع و مآخذ
 
ادارۀ اطلاعات ایالات متحده(1336). فهرست بیش از ۸۵۰ فیلم سینمایی، تهران: پدیدآورنده.
امید، جمال(۱۳۷۷). تاریخ سینمای ایران ۱357-۱279(ویرایش دوم)، تهران: انتشارات روزنه.
ایثاری، محمدعلی(1385) .«تولید فیلم‌های مستند و خبری 1965-1950: برگ‌هایی از کتاب سینما در ایران 1979- 1900». ترجمۀ محمدسعید محصصی، فصلنامۀ فارابی، شمارۀ 59 و 60: 170-۱57.
بشیرگنبدی، تیمور(گردآورنده)(۱۳۸2). اسنادی از اصل چهار ترومن در ایران  ۱۳46-۱۳25 (2 جلد)، (تهیه و تنظیم توسط مرکز اسناد ریاست جمهوری)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
تهامی‌نژاد، محمد(1381). سینمای مستند ایران، عرصۀ تفاوت‌ها، تهران: نشر سروش.
سینا، محمد(1385). «مروری بر چشم‌انداز سینمای مستند ایران»، فصلنامۀ فارابی، شمارۀ 59 و 60:  156- ۱17.
شیلر، هربرت(1392). ارتباطات و سلطۀ فرهنگی، ترجمۀ کاظم معتمدنژاد، تهران: نشر شهر.
گازیوروسکی، مارک. ج(1371). سیاست خارجی امریکا و شاه، ترجمۀ فریدون فاطمی، تهران: نشر مرکز.
مهرابی، مسعود(1370). تاریخ سینمای ایران از آغاز تا سال 1357(ویرایش ششم)، تهران: مؤلف.
همراز، ویدا(۱۳۸۱). بررسی اهداف و عملکرد اصل چهار ترومن، تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
همراز، ویدا(۱۳۷۸). «جامعۀ ایرانی و اصل چهار ترومن»، تاریخروابطخارجی، شماره 1: 98-81.
 
Issari, Mohammad (1989). Cinema in Iran, 1900-1979. Metuchen, N.J. : Scarecrow Press
Naficy, Hamid (2011). A Social History of Iranian Cinema, Volume 2: The Industrializing Years, 1941–1978, Duke University Press,
Warne, E. William. Oral History Interview with William E. Warne <https://www.trumanlibrary.org/oralhist/warnewe.htm>
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار