عوامل مؤثر بر ارتقاء پیوند اجتماعی شهروندان با طراحی تئاتر آیینی در محیط‌های شهری: مطالعه موردی اردبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای معماری، گروه معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2 گروه معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران و استادیار، گروه معماری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. (مسئول مکاتبات)*

3 گروه علوم تربیتی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران و استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

نمایش‌ها و مراسم‌ آیینی ‌سنتی به‌خصوص تعزیه و شبیه‌خوانی به‌عنوان عناصر فرهنگی پویا که از اعتقادات و باورهای انسانی نشأت‌گرفته، نقش مؤثری در افزایش پیوندهای اجتماعی افراد ایفا می‌کند. نظریه پیوند اجتماعی هیرشی به‌عنوان چارچوب تحقیق، زیرشاخه نظریه کنترل اجتماعی بوده و مؤلفه‌های آن، مشارکت اجتماعی، باور، دلبستگی و تعهد است. اردبیل به‌عنوان شهر حسینیت با پیشینه غنی نمایش‌های آیینی بومی منطقه و برگزاری باشکوه مراسم‌ آیینی عزاداری، تعزیه و سوگواری در ایام محرم، به‌منظور مطالعه موردی تحقیق انتخاب شده است. هدف تحقیق بررسی نقش تئاتر آیینی در ایجاد پیوند اجتماعی است که با استفاده از تکنیک پرسشنامه محقق ساخته از شهروندان اردبیلی به بررسی میزان تأثیر چنین فضایی در پیوند اجتماعی افراد می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد که بین متغیرهای ملاک از جمله تعهد، دلبستگی، باور و مشارکت اجتماعی و متغیر پیش‌بینی تئاتر آیینی رابطه معناداری وجود دارد و مؤلفه دلبستگی تأثیر بالایی در پیوند اجتماعی افراد با تئاتر آیینی دارد. تئاتر آیینی علاوه‌‌بر احیا و سره‌سازی نمایش‌های آیینی ـ بومی منطقه و انتقال آن به نسل آینده، باعث ارتقاء پیوند اجتماعی افراد در اردبیل شده و با نگاه توسعه‌ای در سایر شهرها نیز تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors Affecting the Promotion of Social Integration of Citizens by Designing Ritual Theater in Urban Environments (Case Study: Ardabil)

نویسندگان [English]

  • Sara Alem 1
  • Vahid Vaziri 2
  • Ali Rezaei Sharif 3
1 PhD Candidate in Architecture, Department of Architecture, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran.
2 Department of Architecture, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran and Assistant Professor, Faculty of Architecture, Department of Architecture, Mohagheghe Ardabili University, Ardabil, Iran. )Corresponding Author*(
3 Assistant Professor, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Department of Educational sciences, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran.
چکیده [English]

Shows and the traditional rituals especially Ta'zieh and Shabihkhaani as dynamic cultural elements, which have originated from human beliefs, play an important role in increasing the individuals’ social links. Theory of social links of anything as the framework of the research, is considered as the subcategory of social control theory and its components are social involvement, belief, interest and obligation. Ardabil as the city of Hoseineiyat with a rich history of traditional ritual shows of the region and holding ritual mourning ceremonies, Tazieh and mourning during Muharram, has been selected as the case study of the research. The aim of the study is to investigate the role of ritual theater in creating social links; and it studies the impact rate of such an atmosphere in social bonds of the individuals.
Results show that there is a significant relationship among the criterion variables such as commitment, interest, belief and social participation and predictive variable of ritual theater and interest component has a considerable effect on social bonds of individuals with ritual theater. Ritual theater not only rehabilitates the ritual- local plays of the region and transfers it to the next generation, but also promotes social bonding of individuals in Ardabil. Cconsidering the developed aspect of this kind of theater, it is effective in other cities too.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social links
  • Ritual theater
  • interest
  • Architecture
منابع و مأخذ
 
 
براکت، اسکار (1366.) تاریخ تئاتر جهان. ترجمه هوشنگ آزادی­ور، تهران: انتشارات مروارید.
پارسا مهر، مهربان؛ سیدمحسن سعیدی مدنی و فائزه دیوبند (1389.) رابطه پیوند اجتماعی ایجادشده توسط خانواده با خشونت میان­فردی نوجوانان پسر در شهر یزد.  فصلنامه خانواده پژوهی، سال ششم، شماره 21: 71- 86.
پاکزاد، جهانشاه (1388). سیر اندیشه­ها در شهرسازی3. تهران: انتشارات شهیدی.
ترحمی، وحید (1376). باور و اعتقاد در شبیه‌خوانی. مجله نمایش، شماره 1: 40- 48.
ثمینی، نغمه و محمد خزایی (1382). آیین و ادبیات مقدمه­ای بر خاستگاه هنر نمایش. کتاب ماه هنر، فروردین و اردیبهشت
1382: 70- 85.
جلایی­پور، حمیدرضا و مجید حسینی­نثار (1387). عوامل اجتماعی مؤثر بر بزه‌کاری نوجوانان در رشت. پژوهش‌نامه علوم
انسانی و اجتماعی، ویژه­نامه پژوهش­های اجتماعی، صص 77- 102.
دانش‌پور، سید­عبدالهادی و همکاران (1388). تبیین مدل دلبستگی به مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن. فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 38: 37-48.
رضایی شریف، علی (1391). پیوند با مدرسه: نظریه­ها، تحقیقات و روش­های اندازه­گیری. تهران: انتشارات دیار.
رشیدی، صادق (1391). تقابل فرهنگ و طبیعت در آیین تعزیه. فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات، سال سیزدهم، شماره 17.
علیوردی­نیا، اکبر؛ محمد­اسماعیل ریاحی و وجیهه آرمان­مهر (1387). بررسی تفاوت‌های جنسیتی در زمینه کنترل اجتماعی و
بزه­کاری با تأکید بر مشغولیت ورزشی. فصلنامه تحقیقات زنان، سال دوم، شماره چهارم: 101- 121.
فلاحت، محمدصادق (1384). نقش طرح کالبدی در حس مکان مسجد. مجله هنرهای زیبا، شماره 22:  35- 42.
مدنی‌پور، علی (1389). فضاهای عمومی و خصوصی شهر. ترجمه فرشاد نوریان. تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
مدیری، آتوسا (1387). مکان. فصلنامه هویت شهر، سال دوم، شماره 2: 69- 79.
ممتاز، فریده (1381). انحرافات اجتماعی: نظریه‌ها و دیدگاه‌ها. تهران: شرکت سهامی انتشار.
مهدوی، محمدصادق و علی‌اصغر عباسی اسفجیر (1387). بررسی رابطه بین پیوندهای اجتماعی- خانوادگی و میزان بزه‌کاری نوجوانان. فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال اول، شماره اول: 11-45.
میر­شکرایی، محمد (1381). بازار و مراسم آیینی. کتاب ماه هنر، شماره‌های 53 و 54: 26- 30.
ناظر زاده کرمانی، فرهاد (1381). معنا در نمایشنامه و نمایش. فصلنامه هنر، ویژه هنر و معنا، شماره 45: 72-97.
نصری اشرفی، جهانگیر و عباس شیرزادی آهو­دشتی (1388). تاریخ هنر ایران. تهران: انتشارات آرون.
 
همایونی، صادق (1380). تعزیه در ایران. چاپ دوم، شیراز: انتشارات نوید.
همایون، محمدهادی؛ سیدجواد یوسفی و رضا امینی هرندی (1394). دلایل و انگیزه حضور مخاطبان در تئاترهای طنز و عامه
پسند سطح شهر تهران: رویکردی مردم نگارانه. فصلنامه مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات،‌ سال شانزدهم، شماره 31.
هومن، حیدرعلی (1366). اندازه‌گیری‌های روانی و تربیتی (فن تهیه تست و پرسشنامه). تهران: نشر پارسا.
Hirschi, T.‏‏ (1969). Causes of delinquency. Berkeley, CA: University of California Press.
Kyle, G. Graefe, A. Manning, R. and Bacon, J. (2004), Effects of place attachment on users perceptions of social and environmental conditions in a natural setting, Journal of Environmental Psychology, 24, pp: 213-225.
Liljeberg, J. Freidenfelt, Eklund, J. M. Fritz, M Väfors, Klinteberg, Britt.af (2010). Poor school bonding and delinquency over time: Bidirectional effects and sex differences, Journal of Adolescence 54, 1-9.
Lonczak, H. S. Abbott, R. D. Hawkins, J. D. Kosterman, R. & Catalano, R. F. (2002). Effects of the Seattle Social Development Project on sexual behavior, pregnancy, births, and sexually transmitted disease outcomes by age 21 years. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine, 156, 438-447.
Low, S.M and Altman, I. (1992), Place attachment: a conceptual inquiry, New York: Plenum Press, pp. 12, 1-12.
Maddox, S. J and Prinz, R. J. (2003). School bonding in children and adolescents: Conceptualization, assessment, and associated variables, Clinical Child and Family Psychology Review, 6 (1), p: 31-49.
Montgomery, J. (1998). Space, Place and Gender, Polity Press: Cambridge.
Proshansky, H.M. Fabian, A.K. and Kaminoff, R. (1983), Place-identity: physical world socialization of the self, Journal of Environmental Psychology, 3, pp: 57-83.
Relph, E. (1976). Place and Placelessness, pion”, London.
Rubinstrin, R.l and Parmelee, P.A. (1992), Attachment to Place and representation of the life course by the elderly, New York: Plenum Press.
Shears, J, E, Ruth W, S. & Linda R (2006). School bonding and substance use in rural communities. Social work Research, 30, 1; Academic Research Library. Pg. 6
Stedman, R. c. (2003). Is it really a social construction? The contribution of physical environment to sense of place, Sosiety and Natural Resources, 16, pp: 671-685.
Taylor, Ch. (1979). Hegel and Modern Society, Cambridge University Press, Cambrid.