بازنمایی طلاق در سینمای دهه هشتاد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی واحد البرز(خوارزمی)؛ .

2 کارشناسی‌ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکده صداوسیما

چکیده

در این مقاله، هدف ما پاسخ به این پرسش اساسی است که فیلم‌های سینمایی دهه هشتاد شمسی طلاق را چگونه بازنمایی و برساخت کرده‌اند؟ این پرسش در چارچوب نظریه بازنمایی مطرح شده و برای پاسخ به آن، 21 فیلم تولید شده در این دهه که مسئله طلاق محور اصلی روایت‌شان بود، به روش تحلیل محتوا  بررسی شده است. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که فیلم‌های سینمایی ایرانی در خلال روایت‌های خود، کوشیده‌اند نوعی شناخت و دانش عامه‏پسند دربارة طلاق در دسترس مخاطبان قرار ‌دهند و این پدیده و آسیب‌های ناشی از آن‌را تبیین کنند. فیلم‌های ایرانی، هم اطلاعاتی زمینه‌ای همچون ترکیب سنی و جنسی، طبقه اجتماعی، وضعیت شغلی آسیب‌دیدگان از طلاق ارائه می‌کنند و هم اطلاعات مختلفی دربارة روابط اجتماعی و خانوادگی، نگرش‌ها، شیوه‌های زندگی و آسیب‌های اجتماعی آنها به دست می‌دهند. همچنین تولید‏کنندگان آنها اغلب کوشیده‌اند تبیینی از طلاق شخصیت‌های خود ارائه کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Representation of Divorce in Iranian Cinema in the 1380s

نویسندگان [English]

  • Mahdi Soltani Gordefaramarzi 1
  • Ahmad pakzad 2
1 Faculty Member of ACER, Alborz Branch. (Corresponding author)
2 MA Communications Science.
چکیده [English]

In this paper, we aim to answer the question of how “divorce” is represented in Iranian movies produced during 1980s. The questions raised in the framework of representation theory. To answer the key question, 21 films which has been made in the decade of 1380, were studied through content analysis method. Thus, reverse questionnaire was prepared and films were analyzed basing on content analysis.
 Findings show that Iranian movies present kind of popular knowledge about social problems such as divorce in their narrations. The findings also show this assumption that Iranian films have basic information such as age and sex composition, social class, employment status information of divorced actor and actress and various information about their social and family relationships, attitudes and lifestyles. In addition, manufacturers often provide explanation of the divorce of their characters in their movies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Representation
  • Iranian cinema
  • content analysis
  • Family
  • Divorce
منابع و مآخذ
 
 
آذری، غلامرضا(1377). «جایگاه روش تحلیل محتوایی در سینما»، فصلنامه فارابی،7(1)، 50-37.
استریناتی، دومینیک(1380). مقدمه‌ای بر نظریه‌های فرهنگ عامه، ترجمه ثریا پاک نظر، تهران: گام نو.
استوری،جان(1386). مطالعات فرهنگی دربارة فرهنگ عامه، ترجمه حسین پاینده، تهران، نشر آگه.
اعزازی، شهلا(1379). چکیده‌ای از نتایج تحقیق تصویر خانواده در برنامه‌های کودک سیما، اداره کل پژوهش‌های سیما.
آقاسی، محمد(1384). بازنمایی خانواده در سینمای ایران (دهة 70)، پایان نامه کارشناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
بارت، رولان(1386). اسطوره، امروزه، ترجمه شیرین دخت دقیقان، تهران: نشر مرکز.
بنت، اندی(1386). فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: نشر اختران.
بودریار، ژان(1389). جامعه مصرفی، ترجمه پیروز ایزدی، تهران، نشر ثالث.
راودراد، اعظم(1382). نظریه‌های جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 اناری، رضوان(90-89). بازنمایی خانواده در سه دهه سینمای بعد از انقلاب اسلامی ایران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
ریکور، پل(1373). زندگی در دنیای متن، ترجمه بابک احمدی، تهران: نشر مرکز.
سروی زرگر، محمد(1389). نشانه‌شناسی بازنمایی خانواده در آگهی‌های بازرگانی، اداره کل مطالعات فرهنگ و ارتباطات گروه فرهنگ و رسانه، طرح پژوهشی سیما.
سهیلی، کمیل(1389). بازنمایی زندگی روزمرة جوانان ایرانی در سینما، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، گرایش مطالعات فرهنگی و رسانه، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
صالح‌نژاد، حبیبه(1385). بررسی نقش‌های جنسیتی در برنامه‌های تلویزیونی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
صدیقی خویدکی، ملکه(1384). بازنمایی زن در آثار سینمایی رخشان بنی‌اعتماد (نقد فمنیستی رسانه‌ای آثار)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، گرایش ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
عسگری، احمد(1385). بازنمایی خانواده در آگهی‌های تبلیغاتی تلویزیونی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران.
فیسک،جان(1386). درآمدی بر مطالعات ارتباطی، ترجمه مهدی غبرایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
قاسمی، فاطمه(1383). بررسی چگونگی روابط میان فردی (مرد و زن)و عوامل مؤثر بر آن در سریال‌های ایرانی بامن بمان و مسافری از هند، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده صداو سیما.
قوامی، نسرین‌السادات(1388). گونه‌شناسی انواع خانواده‌های بازنمایی شده در فیلم‌های تلویزیونی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته مطالعات زنان، دانشگاه تهران.
 
کریمی، شیوا(1383). بررسی جامعه‌شناختی کلیشه‌های جنسیتی و ساخت خانواده در سریال‌های تلویزیونی ایران، مقطع ارشد، رشته مطالعات زنان، دانشگاه تهران.
کلاینک، کریس ال(1382).کنار آمدن با چالش­های زندگی، ترجمه محمد نریمانی، اسماعیل ولی‌زاده،‌ مشهد: ‌انتشارات آستان قدس رضوی.
مهدی‌زاده، سیدمهدی(1387). رسانهها و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
میرزایی، میترا( 89-90 ). بازنمایی روابط بین نسلی در سریال‌های خانوادگی شبکه 3 سیما پس از انقلاب، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دوره نیمه حضوری دانشگاه علامه طباطبایی.
میلر، آندرو و براویت، جف(1385). درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر، ترجمه جمال محمدی، تهران: نشر ققنوس.
نوین، زهرا و جهان‌دیده، مریم(1383). سیمای زن در مجموعه‌های تلویزیونی، طرح پژوهشی سیما.
نیکولز، بیل(1386). ساخت­گرایی، نشانه­شناسی سینما، ترجمه­ علاءالدین طباطبایی، تهران: انتشارات هرمس.
الیاسی، محمدحسین(1382). بررسی جنبه‌های مختلف چگونگی نمایش خانواده در سریال‌های تلویزیونی ایرانی، گروه سنجش افکار و پژوهش‌های روان‌شناسی تربیتی سیما.
 
Andersen, P. A. (1993). “Cognitive schemata in personal relationships”. In S. Duck (Ed.), Individuals in relationships (pp. 1–29). Newbury Park, CA: Sage.
Buck, J. (1992, September 27). “Television’s versions of family values”. The Wichita Eagle, p. 6E.
Douglas, W. (2003) Television Families: Is Something Wrong in Suburbia? Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, Mahwah, New Jersey.
Fiske, J. & Hartley, J. (2003). Reading Television, Oxford, Routledge.
Fuller, T. (1990, August). “Television vs. the real world: A content analysis of family configuration”. Paper presented at the annual convention of the Texas Association of Broadcast Educators, Dallas, TX.
Georg, Alexander(2009), “Quantitative and qualitative approaches to content analysis”, from The content analysis reader, edited by Klaus Krippendorff and Marry Angela Bock, USA, Sage publication.
Hall, S. (2003). Representation: Cultural Representations and Signifying Practices, London: Sage Publication.
Hall, Stuart (2003), "the spectacle of the other", in Stuart Hall(ed), Representation cultural& signifying practices. London: Sage.
Hoffman, A. (1994, February 4–6). “Reality check: Roseanne vs. Donna”. USA Weekend, p. 24.
Kenney,Keith(2005),"representation theory", From Handbook of Visual communication: Theory, Method and Media, LEA.
Miller,Tobby, Stam,Robert(1999), A companion to film Theory, Blackwell Publishing, Ltd.
Rafter, Nicole (2006) Shots in the Mirror: Crime Films and Society (2nd edn). New York: Oxford University Press.
Rafter,Nichole(2007), “Crime, film and criminology: Recent sex-crime movies”, Theoretical Criminology, Vol. 11(3): 403–420.
Rafter,Nichole(2007), “Crime, film and criminology: Recent sex-crime movies”, Theoretical Criminology, Vol. 11(3): 403–420.