روزنامه‌نگاری دین در ایران؛ تحلیل‌محتوای خبرگزاری‌های رسمی در سال 1399

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی (نویسنده مسئول) z.ardekani@gmail.com

2 دانشیار دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی mmforghani@atu.ac.ir

3 کارشناس ارشد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی msolgi376@gmail.com

چکیده

دین در طول تاریخ رسانه‌های خبری وجود داشته و موضوعات مربوط به دین بخشی از گفتمان‌های روزنامه‌نگاری بوده است. در ایران نیز دین در رسانه‌ها حضور پررنگی دارد؛ اما رابطۀ بین روزنامه‌نگاری و دین کمتر موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته است. این پژوهش به دنبال توصیف و تبیین روزنامه‌نگاری دین به‌عنوان یک سبک روزنامه‌نگاری در فضای رسانه‌ای ایران است؛ برای این منظور به بررسی اخبار دینی در خبرگزاری‌های رسمی کشور پرداخته و سعی می‌کند روزنامه‌نگاری دین را از دو منظر سبک (فرم) و مضمون توصیف نماید. برای این منظور از روش تحلیل محتوای کمی در این پژوهش استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که روزنامه‌نگاری دین در ایران عمدتاً دارای ویژگی‌های ذیل است؛ سخت خبر، دارای سبک روزنامه‌نگاری عینی، همراه با تیتر استنباطی، استفاده از روش هرم وارونه، با ارزش خبری تازگی و رویکردی تبلیغی. همچنین ازنظر مضامین این سبک از روزنامه‌نگاری بیشتر به ابعاد سیاسی، اجتماعی و مناسکی دین می‌پردازد که گفتمان سنتی نسبت به دین را اتخاذ می‌نماید. گفتمان دین سنتی‌ که به جنبه‌های اجتماعی دین تأکید دارد مثل امر به‌ معروف و نهی از منکر و مناسک بزرگ جمعی مثل نماز عید فطر.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Religion Journalism in Iran; Content Analysis of Official News Agencies in 2019

نویسندگان [English]

  • Zahra Ardekani Fard 1
  • Mohammad Mahdi Forghani 2
  • Mona Solgi 3
1 PhD student in Communication Science, Allameh Tabatabai University (Corresponding Author). z.ardekani@gmail.com
2 Associate Professor of the Faculty of Communication, Allameh Tabatabai University mmforghani@atu.ac.ir
3 Master student of communication Science, Allameh Tabatabai University. msolgi376@gmail.com
چکیده [English]

Religion has existed throughout the history of the news media, and issues related to religion have been part of the discourses of journalism. Religion has a strong presence in Iranian media too, however the relationships between journalism and religion have received less attention from researchers. This study seeks to describe religion journalism as a style of journalism in the Iranian media sphere. For this purpose, we examined religious news in official news agencies attempting to describe religion journalism from two perspectives of style (form) and content. The results of this study show that religion journalism in Iran mainly has the following characteristics; Hard news, with an objective journalism style, with inferential headlines, using the inverted pyramid method, with novelty news value and a propagation approach. In addition, in terms of content, religion journalism pays special attention to the political, social and ritual dimensions of religion while adopting a traditional discourse towards religion. The discourse of traditional religion that emphasizes the social aspects of religion, such as enjoining good and forbidding evil, and large collective rituals such as the Eid al-Fitr prayer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religion Journalism
  • News Agency
  • Style of Journalism
  • Mediatization of Religion

مراجع

منابع و مأخذ
پارسانیا، حمید (1386). سنت و ایدئولوژی. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
توکلی، احمد (1393). خبرنویسی پیشرفته به زبان ساده: سبک‌های جدید، فیچرهای خبری. چاپ چهارم. تهران: انتشارات ثانیه.
جوادی یگانه، محمدرضا و حمید عبداللهیان (1386). دین و رسانه. چاپ اول. تهران: طرح آینده.
سروش، عبدالکریم (1373). فربه تر از ایدئولوژی. تهران: انتشارات صراط.
فرقانی، محمدمهدی (1396). گزارش‌نویسی چشم عقاب روزنامه‌نگاری. چاپ سوم. تهران: نشر اطلاعات.
فرهنگی، علی‌اکبر و رقیه جامع (1389). «رسانه و دین». فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، شماره 10: 182-147.
قادری، سید حمیدرضا و همکاران (1391). جستارهایی در رسانه: دین و رسانه. جلد 3. چاپ یکم. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
کریپندورف، کلوس (1391). تحلیل محتوا مبانی روش­شناسی. چاپ نهم. تهران: نشر نی.
نصراللهی، اکبر (1390). اصول خبرنویسی. چاپ نهم. تهران: انتشارات سروش.
هاروارد، استیگ (1399). رسانه‌ای‌شدن فرهنگ و جامعه. ترجمۀ محمد مهدی‌زاده و همکاران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
اسلامی، سیامک (2020). محتوا 20 پایگاه فرآوری محتوا. «یادداشت مطبوعاتی و تفاوتش با سرمقاله». 19 ژانویه 2020: https://b2n.ir/z88826
حق‌شناس، معصومه (1384). پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه. «مطبوعات و خبرنگاری توسعه»، مجله حدیث زندگی فروردین و اردیبهشت 1384، شماره 22: https://b2n.ir/e08776
حقیقت، سید صادق (1399). روزنامه شرق. «نواندیشی دینی، اخلاق و فقه». 27 اردیبهشت 1399: https://yun.ir/v0tl05
حقیقت، سید صادق (1400). دین آنلاین، «تشریح پنج گفتمان دینی». 13 آذر 1400: https://yun.ir/124o53
خاشع، مرتضی (1391). دیدگاه. «انواع روزنامه‌نگاری». پنجشنبه، 23 شهریور 1391:https://b2n.ir/s34024
ساعد نیوز (1399). ساعد نیوز سامانه اخبار و اطلاع رسانی دانشگاهی، «مقاله مطبوعاتی چیست؟»، دوشنبه 6 مرداد 1399:  https://saednews.com/fa/post/mqale-mtboeati-chist
سلطانی، فریبا (1394). ارتباطات و رسانه وبلاگ دانشجویان کارشناسی ارشد رشته ارتباطات دانشگاه آزاد مرکز- ورودی 1393، «انواع تیتر در مطبوعات»، دوشنبه، ۲۵ آبان ۱۳۹۴: https://tehrancommunication.blog.ir/post/58
ص.ن.ب.(1390). خبرنگاران دانشکده خبر؛ خبرنویسی، «مصاحبه چیست؟»، دوشنبه، 2 خرداد 1390: http://horamehdi2011.blogfa.com/post/9
صابری، سکینه (1395). آموزش خبرنگاری و روزنامه‌نگاری، «سبک‌های خبرنویسی»، پنجشنبه 13 آبان 1395: http://ettehadkhabar.blogfa.com/post/9
 ناهید، محسن (1390). آموزش خبرنگاری و تولید محتوا مطالب آموزشی در مورد خبرنگاری، گویندگی و مجری‌گری. «خبرچیست؟»، چهارشنبه، 5 مرداد 1390: http://khabarnet.blogfa.com/post/4
 
Buddenbaum, Judith M. (1986). The Religion Journalism of James Gordon Bennett. [Washington, D.C.]: Distributed by ERIC Clearinghouse, https://eric.ed.gov/?id=ED270803.
Buddenbaum, J. M. (2002). Social science and the study of media and religion: Going forward by looking backward. Journal of Media and Religion, 1(1), 13–24.
Cohen, Y)2018(. Spiritual News: Reporting Religion around the World. New York: Peter Lang.
Donnelly, S., & Inglis, T. (2010). The media and the Catholic Church in Ireland: Reporting clerical child sex abuse. Journal of Contemporary Religion, 25(1), 1–19.
Gärtner, C., Gabriel, K. and Reuter, H.-R., )2012(. Religion bei Meinungsmachern: eine Untersuchung bei Elitejournalisten in Deutschland. Wiesbaden: VS Verlag.
Hafez, K. (2002). Journalism ethics revisited: A comparison of ethics codes in Europe, North Africa, the Middle East and Muslim Asia. Political Communication, 19(2), 225– 250.
Hartley, J. (2009). “Journalism and popular culture” in Wahl-JQrgensen, K and Hanitzsch, T. (eds) The Handbook of Journalism Studies, London:Routledge, pp.310-24.
Hoover, S. M. (2002). The culturalist turn in scholarship on media and religion. Journal
of Media and Religion, 1(1), 25–36.
Hoover, S. M. Emerich, M. M. )2010(. Media, Spiritualities and Social Change. London, New
York: Continuum.
Hoover, S. (1998). Religion in the news. Thousand Oaks, CA: SAGE.
Kristensen,N.N. (2000). ‘Journalism as a profession: On! He role of the journalist Seen from the Socialogy of Profession’, in Selwens 2000: Copenhagen, pp. 159-84.
Lundby, K (2012). Theoretical frameworks for approaching religion and new media. Digital religion: Understanding religious practice in new media worlds, Routledge Press.
Mancini, C., & Shields, R. (2014). Notes on a (sex crime) scandal: The impact of media coverage of sexual abuse in the Catholic Church on public opinion. Journal of Criminal
Justice, 42(1), 221–232.
McCombs, M. (2004). Setting the Agenda: The Mass Media and Public Opinion, Cambridge Polity.
Muchtar, N., Hamada, B. I., Hanitzsch, T., Galal, A., Ullah, M., & Ullah, M. S. (2017). Journalism and the Islamic worldview. Journalism studies, 18(5), 555–575.
Perreault, G. (2019). Religion and Journalism. Oxford Research Encyclopedia of Communication. 
Silk, M. (1998). Unsecular media: Making news of religion in America (Vol. 12). University of Illinois.
Steele, J. (2011). Justice and journalism: Islam and journalistic values in Indonesia and Malaysia. Journalism, 12(5), 533–549.
Stout, D. A. (2012). Judith Buddenbaum: Sine qua non of the study of media and religion. Journal of Media and Religion, 11(1), 8–10.
Zeiler, Xenia. Radde-Antweiler ,Kerstin. (2021). The routledge handbook of religion and journalism. NewYork: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار