حمایت حقوقی از آثار ادبی و هنری بر مبنای نقش آموزشی و اجتماعی آثار در متون حقوقی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد حقوق خصوصی دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشیار حقوق خصوصی دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

3 استادیار حقوق خصوصی دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

4 دانشجوی دوره دکترای حقوق خصوصی دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

نقش آثار ادبی و هنری در توسعه و پیشرفت فرهنگی یک جامعه به حدی پررنگ است که بسیاری از جامعه‌شناسان، اساس تربیت را در هنر دانسته و بر نقش بنیادین آن در رشد و اعتلای جامعه تأکید کرده‌اند. تأثیر انکارناپذیر آثار ادبی و هنری به گونه‌ای است که اگر این آثار در راستای اخلاق و آموزه‌های انسانی و دینی باشند، موجب اعتلای علمی و فرهنگی شده و حرکت بر خلاف مسیر، ثمره‌ای جز انحطاط و سقوط در پی نخواهد داشت. با توجه به این ضرورت که باید در این شرایط میان منافع جامعه برای دستیابی به آثار ادبی و هنری جدید و تعالی‌دهنده از یک سو و حمایت از پدیدآورندگان آثار هنری برای ایجاد آثار بدیع از سوی دیگر تعادلی برقرار شود، مقاله حاضر به دنبال آن است تا با بیان نقش آثار ادبی و هنری بر اجتماع مشخص سازد که آیا در قوانین ایران، در حمایت قانونی از این آثار محدودیتی وجود دارد یا مطلق آثار قابل حمایت هستند؟ و در صورتی که حکم به لزوم محدودیت داده شود، ملاک اعمال محدودیت چیست؟ حاصل مطالعه نشان می‌دهد که مطلق آثار ادبی و هنری در نظام‌های حقوقی غایت‌گرا، اخلاق‌محور و مبتنی بر کرامت انسانی، بر خلاف سیستم‌های حقوقی سرمایه‌داری و مبتنی بر مادی‌گرایی و لذت‌گرایی، قابل حمایت قانونی نیستند و برای تعیین موارد قابل حمایت، باید از ملاک" مشروعیت" و "منفعت عقلایی مشروع" بهره برد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legal protection of literary and artistic works based on their educational and social role in Iranian legal texts

نویسندگان [English]

  • Alireza Bariklou 1
  • jalil ghanavaty 2
  • Rahim Pilvar 3
  • zahra omid 4
1 Professor on Private Law, University of Tehran, College of Farabi, qom, Iran(Corresponding Author)
2 . Associate Professor on Private Law, University of Tehran, College of Farabi, qom, Iran
3 Assistant professor on Private Law, University of Tehran, College of Farabi, Qom, Iran
4 . PH.D student on Private Law, University of Tehran, College of Farabi, qom, Iran
چکیده [English]

The role of literary and artistic works in the cultural development of a society is so strong that many sociologists have considered the basis of education in art and have emphasized its fundamental role in the growth and promotion of society. The undeniable impact of literary and artistic works is that if these works are in line with human and religious ethics and teachings, they will result in scientific and cultural excellence, and moving along the path, will have no effect other than degeneration and decline. In view of the need to balance the interests of society in the pursuit of new and exalting literary and artistic works on the one hand and to support the creators of artworks in the creation of exquisite works on the other, this article seeks to determine whether there is a legal limitation or absolute protection of these works in Iranian law by expressing the role of literary and artistic works in society. And if the restriction is imposed, what is the criterion to apply the restriction? The results show that the absolute literary and artistic works in the teleological, ethical and human dignity legal systems, unlike capitalist legal systems based on materialism and pleasure, are not legally supportable and for determining Supported Items, must use legitimacy and legitimate rational interest criterion

کلیدواژه‌ها [English]

  • Teleological legal system
  • Profit legal system
  • Literary and artistic works
  • Legal Protection Terms
منابع و مآخذ
 
ارژندی، عبدالله (1386). جامعه‌شناسی هنر (قسمت اول: اصل و منشأ هنرهای زیبا و بررسی جامعه‌شناختی آن). رهپویه هنر، شماره 2: 54-47.
انصاری، مرتضی (1415 ه.ق). کتاب المکاسب، جلد دوم، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
بلخاری قهی، حسن (1394). جامعه‌شناسی اخلاقی هنر. تهران: سوره مهر.
بلخاری قهی، حسن (1389). نقش اخلاقی هنر در تعالی فرهنگی. راهبرد فرهنگ، شماره 10 و 11، 178-145.
بنیانیان، حسن (1387 الف). ایده‌پردازی برای فرهنگ‌سازی. چاپ پنجم، تهران: سوره مهر.
بنیانیان، حسن (1387 ب). رسالت امام جمعه و کاربرد هنر در تبلیغ. تهران: سوره مهر.
پاکیزه، علی (1394). بررسی تأثیر شیوه آموزشی تلفیقی هنر بر خلاقیت و یادگیری دانش‌آموزان پسر سال اول دبستان. توسعه آموزش جندی‌شاپور، شماره 6: 60-52.
جعفری، علی (1393). بررسی حقوقی ضابطه اصالت آثار ادبی و هنری (همراه با نقد رأی دادگاه شعبه 1083 دادگاه عمومی کیفری تهران). دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 65، 36-15.
جلالی، محمد و لادن حیدری (1391). نظم عمومی‌‌ و حقوق مالکیت ادبی و هنری. حقوق پزشکی (ویژه‌نامه حقوق مالکیت فکری)، 43-11.
حکمت‌نیا، محمود (1387). مبانی مالکیت فکری. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
حلّی، حسن (1410 ه.ق). إرشاد الأذ‌هان إلى أحکام الإیمان. جلد اول، قم: جامعه مدرسین.
دقیقی ماسوله، زهرا و محمدصادق اللهیاری (1396). تحلیل روابط بین شاخص‌های بهره‌وری علمی و شاخص‌های توسعه در آسیا (با استفاده از تکنیک همبستگی کانون). پژوهش‌نامه علم‌سنجی، شماره 3:  84-67.
رهنورد، زهرا (1380). جامعه‌شناسی هنر و نقش ایدئولوژی. هنرهای زیبا، شماره 9: 10-4.
زرکلام، ستّار (1387). حقوق مالکیت ادبی و هنری. تهران: سمت.
شاکری، زهرا و میثم اسماعیلی یدکی (1396). بررسی تطبیقی استثنای استفاده آموزشی در حقوق مالکیت ادبی و هنری. دانش حقوق مدنی، شماره 6(1)، 30-19.
طوسی، محمد (1387 ه.ق). المبسوط فی فقه الإمامیه. جلد دوم، چاپ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفری.
عباسی، محمود؛ محمد معین اسلام و فروزان اکرمی (1394). جایگاه و چالش‌های ایران در حمایت بین‌المللی از حقوق مالکیت آثار ادبی و هنری. حقوق پزشکی (ویژه‌نامه حقوق مالکیت فکری)، شماره 9: 46-11.
علی‌اکبری بابوکانی، احسان و مرتضی طبیبی (1395). واکاوی احکام فقهی - حقوقی رسانه گمراهی (رویکرد تحلیلی انتقادی). تهران: مجد.
فاضل لنکرانى، محمد (1379 ه.ش). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله: المکاسب المحرم. قم: مرکز فقه الائمه الاطهار.
مفید، محمّد (1410 ه.ق). المقنعه. قم: جامعه مدرسین.
محمّدپور دهکردی، سیما؛ رضا اکبریان و شهین اعوانی (1388). نسبت میان عقلانیت و کرامت انسان در فلسفه ملّاصدرا و کانت. معرفت فلسفی، شماره 46 (24)، 36-11.
مطهری، مرتضی (1372). پیرامون انقلاب اسلامی. چاپ نهم، تهران: صدرا.
نمک دوست تهرانی، حسن (1382). آزادی اطلاعات و حق دسترسی: بنیان دموکراسی. مجلس و پژوهش، شماره 10:  108-63.
واضحی آشتیانی، امید (1388). رابطه هنر با هنرمند و جامعه. وبسایت حوزه علمیه تبیان، بازنشانی شده در: 11/6/88 به آدرس: tebyan.net.
 
Baird. H. (2015). Integrating the Arts in Mathematics Teaching. A research proposal submitted in conformity with the requirements for the degree of Master of Teaching, Ontario Institute for Studies in Education of the University of Toronto.
Baily, K. (1994). Methods of social research. New York: The free press
Crehan. K. )2011(. Community Art: An Anthropological Perspective. Berg: London and New York
Dietiker. L.& Nin.A. (2005). What Mathematics Education Can Learn from Art: The Assumptions, Values, and Vision of Mathematics Education. Cohen-Cruz
Jeffers. A. (2017). Culture, Democracy and the Right to Make Art: The British Community Arts Movement. London: Bloomsbury Methuen drama
Segarra. V. A. Natalizio. B. Falkenberg. C. Pulford. S. and. Holmes. R. (2018). STEAM: Using the Arts to Train Well-Rounded and Creative Scientists.Journal of Microbiology & Biology Education, 19(1), 1-7.