ناسازه‌های سیاستگذاری فرهنگی در ایران،‌ پیشنهاد یک مدل مطالعاتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه خوارزمی، تهران و کرج

2 دانشجوی دکترای سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه خوارزمی (نویسنده مسئول)

چکیده

انواع مختلفی از ناسازگاری‏ها در سیاستگذاری فرهنگی ایران وجود دارد. هدف این نوشتار تحلیل نقش ناسازه‌های شناختی در ایجاد ناهماهنگی میان محتوای سیاست‏های فرهنگی با ارزش‌ها و هنجارهای ذی‌نفعان آن سیاست است. هدف این مقاله ارائه یک مدل پیشنهادی برای مطالعه و تحلیل این قبیل ناسازه‏ها است. با بهره‏گیری از روش تحلیل نظری و با تکیه بر رویکردهای شناختی در سیاستگذاری عمومی شامل «پارادایم سیاستگذاری»، «مرجعیت» و «چارچوب ائتلاف حامی» تلاش شده است تا یک چارچوب پیشنهادی برای مطالعه ناسازه‏های سیاست فرهنگی ارائه شود. به همین دلیل و به‏طور خاص زمینه‏های اجتماعی شکل‏گیری ناسازه‏ها در نظام قشربندی جامعه ردیابی شده است، زیرا نظام قشربندی بازنمای تنوعات فرهنگی و ذخائر شناختی متنوع است. تفاوت منابع شناختی و مرجعیت‎‏های فکری سیاستگذاران و ذی‌نفعان سیاست‏ها که حاصل تعلق به قشرهای متفاوت است موجب جهت‌گیری‏های فرهنگی ناسازگار می‏شود. همچنین نقش گروه‏های اقتصادی و سیاسی ذی‏نفوذ، لابیگرها و گروه‏های مرجع نیز بارز است. این واسطه‏ها برخی از مرجعیت‌ها را برای سیاستگذاران برجسته کرده و با تأثیر بر سازمان و ائتلاف سیاستگذاران تلاش می‏کنند سیاست‏ها را به سمت منافع خود، هدایت کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Inconsistencies in Cultural Policy Making in Iran:

نویسندگان [English]

  • Fatemeh javaheri 1
  • Sayed Yaser Jalali 2
1 Associate professor of Sociology, Faculty of Humanities and literature, Kharazmi University
2 : Phd candidate of cultural policy making, Faculty of Humanities and literature, Kharazmi University
چکیده [English]

Abstract: Iranian cultural policies are subject to various inconsistencies and contradictions.
This situation reduces the acceptability of policymaker and policy itself and consequently leads to inefficiency in social relations. This paper aims to provide a suggested model to study and analysis of certain inconsistency among cultural policies. The analytical framework of the paper is based on cognitive approaches deal with three ideas including "policy making paradigm", "reference" and the "advocacy coalition framework". The authors believe that Iranian social stratification system represents cultural varieties and cognitive resources of different stratus. Differences in the cognitive resources of policymakers and beneficiaries, originating from various socio-economic status result in inconsistent cultural policies.
As such, policy makers in the policy-making process are disinterested in the value element of "informal references" of beneficiaries and they instead consider the value elements of their own "selective references”. In such cases, the beneficiaries of a certain policy will not accept the content; consequently, will find themselves opposed to it and won't act on it.
The paper concludes by suggesting a special case of cultural inconsistency and its analysis according to the research model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: "Cultural policy "
  • "Inconsistency"
  • "Iran"
  • "Social stratification"
  • "Cognitive approach"
منابع و مأخذ
آزاد ارمکی، تقی (1385). «چالش‌های اساسی در عرصه سیاستگذاری فرهنگی در ایران»، ماهنامه سیاست داخلی، شماره 1: 223-235.
آشنا، حسام‌الدین (1384). از سیاست تا فرهنگ؛ سیاست‌های فرهنگی دولت در ایران {1304-1320}، تهران: سروش.
ابتکار، معصومه (26/6/1398). پایگاه وب معاونت زنان ریاست جمهوری، تاریخ بازدید:2/7/1398، دسترسی در http: //women. gov. ir/fa/news/11059
ابطحی، سیدمصطفی (1393). «الزامات اجتماعی سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی»، فصلنامه مطالعات میان فرهنگی، شماره 21: 98-71.
اربابی، بهین (1389). ضرب فهم‌ها، تهران: اربابی.
ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (1395). محمدرضا جوادی یگانه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
ارزش‌ها و نگرش‌های جوانان (1392). تهران: سازمان ملی جوانان.
اشتریان، کیومرث (1389). متغیرهای استراتژیک در سیاستگذاری فرهنگی، تهران: میزان.
اشتریان، کیومرث (1391). مقدمه‌ای بر روش سیاستگذاری فرهنگی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
اشتریان، کیومرث (1397). راهنمای برنامه‌ریزی دولتی و سیاستگذری عمومی، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
افروغ، عماد (1387). هویت ایرانی و حقوق فرهنگی، تهران: انتشارات سوره مهر.
انصاری، ابراهیم (1378). نظریه‌های قشربندی اجتماعی و ساختار تاریخی آن در ایران، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
بشیریه، حسین (1381). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران: دوره جمهوری اسلامی، تهران: نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1384). «زمینه‌های اجتماعی بحران سیاسی در ایران معاصر»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 16: 153 - 137.
بوردیو، پیر (1390). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی. ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث.
تامین، ملوین ماروین (1373). جامعه‌شناسی قشربندی و نابرابری اجتماعی، ترجمۀ عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: نشر توتیا.
جلائی پور، حمیدرضا (1381). جامعه‌شناسی جنبش‌های اجتماعی با تأکید بر جنبش اصلاحی دوم خرداد، تهران: طرح نو.
جوادی یگانه، محمدرضا (1382). «تناقض‌های ایدئولوژیک در دو برنامه دوم و سوم توسعه در ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 8: 120-80.
جواهری، فاطمه (1398). سیاست‌های فرهنگی در دانشگاه‌های دولتی ایران، تهران: دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری.
ذکایی، محمدسعید و سمیه‌سادات شفیعی (1389). «کالبدشکافی سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در حوزه سبک زندگی دختران»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 6: 120-77.
رایت، اریک اولین (1395). رویکردهایی به تحلیل طبقاتی، ترجمۀ یوسف صفاری، تهران: نشر لاهیتا.
رضایی، محمد (‌1394). شکاف‌های جامعه ایرانی، تهران: نشر آگه.
ژیرار، آگوستین (1372). توسعه‌ی فرهنگی، ترجمۀ‌ عبدالحمید زرین‌قلم، تهران: مرکز پژوهش‌‌‌های بنیادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سراج زاده، سیدحسین و فاطمه جواهری و ایرج فیضی (1397). نگرش‌ها و رفتار دانشجویان: مرحله دوم پیمایش طولی نگرش‌ها و رفتار دانشجویان دانشگاه‌های دولتی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی‏‫.
شریف‌زاده، فتاح و سیدمهدی الوانی و بهروز رضایی‌منش و مجید مختاریان‌پور (1392). «موانع اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور طی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه: بررسی تجربیات مدیران فرهنگی»، اندیشه مدیریت راهبردی، شماره اول، شماره پیاپی 13: 33-78.
شریفی، سیدعلیرضا و عبدالرضا فاضلی (‌1391). «واکاوی سیاستگذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران»، مجلس و راهبرد، شماره 69: 90-55.
صالحی امیری، رضا و امیر عظیمی دولت‌آبادی (1387). مبانی سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
صفایی، سعید (1393). بررسی تحول در سیاست‌گذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران در دهه 1370: مطالعه موردی سبک مطلوب زندگی. (پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
عبدی، عباس و محسن گودرزی (1378). تحولات فرهنگی در ایران، تهران: نشر روش.
غلامرضا کاشی، ‌محمدجواد (1379). اخلاق و برنامه‌ریزی فرهنگی، ‌در کتاب فرهنگ، سیاست و توسعه در ایران امروز، تهران: ‌نشر دال.
غلامپور آهنگر، ابراهیم (1382). سیاستگذاری، هویت، جوانان: تأثیر ساختار سیاستگذاری فرهنگی بر بحران هویت جوانان از سال 1376 تاکنون، (پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
فاضلی، نعمت‌الله و مرتضی قلیچ (1392). نگرشی نو به سیاست فرهنگی، تهران: تیسا.
فرهنگ، سیاست و توسعه در ایران امروز (1379). در مجموع مقالات گردهمایی ساماندهی فرهنگی، ‌تهران: نشر دال.
قاسمی، علی‌اصغر (1393). «آسیب‌شناسی شکاف‌های اجتماعی و ارائه راهبردهایی برای تقویت همبستگی ملی در ایران»، فصلنامه راهبرد، سال 23، ‌شماره 71: 72-41.
قاضیان، حسین (1379). ضرورت تجدیدنظر در سیاست‌های کنترلی، ‌در کتاب فرهنگ، سیاست و توسعه در ایران امروز، تهران: نشر دال.
کرامپتون، رزماری (1396). طبقه و قشربندی اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
کمالی، ‌علی (1385). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی نابرابری‌های اجتماعی، تهران: انتشارات سمت.
کوثری، ‌مسعود (1387). «نسلهای ایکس و وای و زد و سیاستگذاری فرهنگی درایران»، فصلنامه راهبرد فرهنگ، شماره 3: 65-85.
گرب، ادوارد (1373). نابرابری اجتماعی: دیدگاه‌های نظریه‌پردازان کلاسیک و معاصر، ترجمۀ محمد سیاهپوش و احمدرضا غروی‌زاد، ‌تهران: معاصر.
معدل، منصور (1381). طبقه، سیاست و ایدئولوژی در انقلاب ایران. ترجمۀ محمدسالار کسرایی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران (باز).
مقتدایی، مرتضی و علیرضا ازغندی (1395). «آسیب‌شناسی سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، دوره 12، شماره 34: 7-26.
مک گوییگان، ‌جیم (1388). بازاندیشی در سیاست فرهنگی، ترجمه نعمت‌الله فاضلی و مرتضی قلیچ، تهران: دانشگاه امام صادق.
مولر، پیر (1378). سیاستگذاری عمومی، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: نشر میزان.
نواختی مقدم، امین و حامد انوریان اصل (1388). «مبانی ایدئولوژیک سیاست‌های فرهنگی رژیم پهلوی»، فصلنامه انقلاب اسلامی، شماره 19:115-140.
وبلن، تورستاین (1392). نظریه طبقه تن‌آسا، ترجمۀ فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.
‌ وب‍ر، م‍اک‍س (۱۳۸۴). اق‍ت‍ص‍اد و ج‍ام‍ع‍ه‌، ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ب‍اس‌ م‍ن‍وچ‍ه‍ری‌، م‍ه‍رداد ت‍راب‍ی‌ن‍ژاد و م‍ص‍طف‍ی‌ ع‍م‍ادزاده‌، ت‍ه‍ران‌: س‍ازم‍ان‌ م‍طال‍ع‍ه‌ و ت‍دوی‍ن‌ ک‍ت‍ب‌ ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌ دان‍ش‍گ‍اه‍ه‍ا (س‍م‍ت‌).
 
وحید، مجید (1384). «نگاهی به مشکل سیاستگذاری عمومی در ایران در قالب جامعه‌شناسی سازمان‌ها و با بهره‌گیری از مفهوم مرجعیت»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 69: 330-317.
وحید، مجید و محمد صفار (1395). «مبانی مطالعه تطبیقی سیاستگذاری فرهنگی با محوریت مرجعیت‌ها»، فصلنامه علمی پژوهشی سیاستگذاری عمومی،  شماره 2: 27-9.
وحید، مجید{به اهتمام} (1380). سیاستگذاری و فرهنگ در ایران امروز، تهران: مرکز بازشناسی ایران و اسلام (نشر باز).
وضعیت‌سنجی پوشش و آرایش ایرانیان (1392). منصور واعظی، تهران: موسسه انتشارات کتاب نشر.
همایون، محمدهادی و محمدحسن فرج‌نژاد ابرقویی (1393). «مطالعه تطبیقی سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سطوح کلان و میانی»، فصلنامه دین و سیاست فرهنگی، شماره 3: 32-7.
 
Bacchi, Carol Lee. (1999). Women, Policy, and Politics: The Construction of Policy Problems. London.
Baumgartner, Frank R. and Bryan D. Jones (Eds). (2002). Policy Dynamics. Chicago: University of Chicago Press.
Cobb, R. Ross, J. K. & Ross, M. H. (1976). Agenda Building as a Comparative Colitical Process. American Political Science Review, 70 (1), 126-138.
Fischer, Frank, Gerald J. Miller, Mara S. Sidney. (2007). Handbook of Public Policy Analysis: Theory, Politics, and Methods. CRS Press.
Gamson, W. A. (1992). Talking Politics، New York: Cambridge University Press.
Goodin, R. E. Moran, M. & Rein, M. (2006). The Oxford Handbook of Public Policy (Vol. 6). Oxford Handbooks of Political.
Hall, P. A. (1993). Policy Paradigms, Social Learning, and the State: The Case of Economic Policy making in Britain. Comparative Politics, Vol. 25, No. 3, 275-296.
Jobert, Bruno and Pierre Muller. (1987). L’État en action. Paris: PUF.
Jones, B. D. & Baumgartner, F. R. (2005). The Politics of Attention: How Government Prioritizes Problems. University of Chicago Press.
Hall, S. (1981). Cultural Studies: Two Paradigms. In T. Bennett, G. Martin, C. Mercer and J. Woollacott (Eds). Culture, Ideology and Social Process. London: Batsford Academic and Educational.
Kahan, D. M. & Braman, D. (2006). Cultural Cognition and Public Policy. Yale Law & Policy Review, 24 (1), 149-172.
Katzenstein, P. J. (Eds). (1996). The Culture of National Security: Norms and Identity in World Politics. Columbia University Press.
Kingdon, J. W. (1995). Agendas, Alternatives, and Public Policies. New York: Addison-Wesley.
Kraus, M. W. Piff, P. K. & Keltner, D. (2011). Social Class as Culture: The Convergence of Resources and Rank in the Social Realm. Current Directions in Psychological Science, 20 (4), 246-250.
Mulligan, K. Grant, T. & Bennett, D. (2013). The Dynamics of Public Opinion on Cultural Policy Issues, in the US, 1972–2010. Political Behavior, 35 (4), 807-829.
Sabatier, P. A. & Jenkins-Smith, H. C. (1999). The Advocacy Coalition Framework: An Assessment, in Theories of the Policy Process, ed. PA Sabatier, New York.
Sabatier, P. Schlager, E. Charron, D. & Muller, P. (2000). Les Approches Cohnitives des Politiques Publiques: Perspectives Americaines. Revue Française De Science Politique, 50 (2), 209-234. Retrieved from http: //www.jstor. org/stable/43119727.
Sabatier, P. A. & Weible, C. M. (2007). The Advocacy Coalition Framework, Theories of the Policy Process, 2, 189-220.
Surel, Y. (2009). The Role of Cognitive and Normative Frames in Policy-Making. In: Carson, M. Burns, T. R. Calvo, D. (2009). Paradigms in Public Policy: Theory and Practice of Paradigm Shifts in the EU. Peter Lang.
Van Dijk, Teun A. (1998). Ideology: A Multidisciplinary Approach. London, Sage.