ارائۀ الگو از روزنامه‌نگاری شهروندی به‌منظور گسترش مشارکت مدنی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 عضو هیأت‌علمی گروه مدیریت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران (نویسنده مسئول)

3 عضو هیأت‌علمی گروه مدیریت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

هدف این پژوهش، طراحی و ارائۀ الگو از روزنامه­‌نگاری ­شهروندی به­‌منظور گسترش مشارکت مدنی در ایران براساس نظریۀ داده‌بنیاد است. براین‌اساس، داده‌های پژوهش از 25 نفر از صاحبنظران و خبرگان حوزۀ علوم ارتباطات اجتماعی، با استفاده از مصاحبۀ نیمه‌‌ساختاریافته و به‌واسطۀ روش نمونه‌­گیری نظری انتخاب و گردآوری شده‌اند. همچنین برای تحلیل داده­‌های حاصل از مصاحبه­‌ها، از فرایند کدگذاری نظری به‌منظور شمارش مفاهیم(مقولات پایه‌ای)، مقولات فرعی و مقولات اصلی استفاده شد. پس از اشباع نظری در مباحث کارشناسی مطرح‌شده، نتایج پژوهش پیش‌رو به الگویی مطلوب و جدید که شامل 14 مقولۀ اصلی، 41 مقولۀ فرعی و 509 مفهوم بود سوق داده شد. بدین­‌منظور، برای اعتبارسنجی مقولات و الگوی برساخته‌شده، از دو روش ارزیابی به ‌شیوۀ ارتباطی و تشکیل گروه کانونی یا متمرکز و برای پایایی­‌سنجی در بخش قابلیت تکرارپذیری، از روش ضریب توافق بین دو کدگذار و نیز در بخش قابلیت تعمیم‌‌پذیری، از شیوۀ نمونه‌گیری نظری جامع و منظم استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Citizen Journalism Pattern for Developing Civil Participation in Iran

نویسندگان [English]

  • Mahdi khosrowshahi 1
  • Faezeh Taghipour 2
  • REZA EBRAHIMZADEH DASTJERDI 3
1 Ph.D. Student, Department of Social Communication Sciences, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
2 Faculty Member, Department of Cultural Management, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran (Corresponding author)
3 Faculty Member, Department of Cultural Management, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The present research is aimed at designing a citizen journalism pattern for developing civil participation in Iran on the basis of grounded theory paradigm. The data used in this research has been gathered and selected by interviewing 25 experts in the field of social communications science through a semi-standard interview using the theoretical sampling method. Furthermore, in order to analyze extracted the data, theoretical coding process has been used for  enumerating concepts (basic categories), Subcategories and main categories in accordance with Strauss and Corbin's model (1998). The research findings showed that designing a citizen journalism pattern for developing civil participation in Iran has been theoretically saturated from 14 main categories, 41 subcategories and 509 concepts based on the factors of Strauss and Corbin’s approach to grounded theory’s paradigm (1998). The analytical pattern of citizen journalism has been constructed for the purpose of developing civil participation in Iran. Furthermore, in order to verify the research categories as well as the constructed pattern, two methods have been used: (A) assessment based on the communicative method, and (B) formation  of a focal group. Moreover, in terms of reliability assessment, repeatability was tested using correlation coefficient between two coders and generalizability was tested using theoretical regular comprehensive sampling.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citizen journalism
  • Civil participation
  • Grounded theory
منابع و مأخذ
 ازکیا، مصطفی و حسین ایمانی‌جاجرمی (1390). روش­های کاربردی تحقیق، کاربرد نظریۀ بنیاد، جلد دوم، تهران: انتشارات کیهان.
 استراوس، انسلم و جولیت کربین (1397). مبانی پژوهش کیفی (فنون و مراحل ­تولید نظریۀ زمینه‌ای)، ترجمۀ ابراهیم افشار، چاپ هفتم، تهران: نشر نی.
 استراوس، آنسلم و کربین، جولیت (1387). اصول روش تحقیق کیفی، نظریۀ مبنایی، ترجمۀ بیوک محمدی، چاپ اوّل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 الوندی، پدرام (1394). روزنامه­نگاری شبکه­ای، تهران: انتشارات ثانیه.
 بشیریه، حسین (1392). درس‌های دموکراسی برای­ همه، چاپ پنجم، تهران: انتشارات نگاه معاصر.
 حریری، نجلا (1390). اصول و روشهای کیفی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ­و مطالعات فرهنگی.
فتحی، کورش و سکینه واحدچوکده (1388). آموزش شهروندی در مدارس. تهران: نشر آییژ.
 فلیک، اووه (1388). درآمدیبرتحقیقکیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
 کاستلز، ﻣﺎﻧﻮﺋﻞ (1384). عصر اطلاعات؛ قدرت، هویت، ترجمۀ علی پایا و حسن چاووشیان، ﺟﻠﺪ دوم، ﺗﻬﺮان: ﻃﺮح ﻧﻮ.
کاﺳﺘﻠﺰ، ﻣﺎﻧﻮﺋﻞ (1393). عصر اطلاعات؛ ﻇﻬﻮر ﺟﺎمعۀ شبکه‌ای، ﺗﺮجمۀ اﺣﻤﺪ ﻋﻠﻴﻘﻠﻴﺎن و اﻓﺸﻴﻦ ﺧﺎﻛﺒﺎز، ﺟﻠﺪ ﻳﻜﻢ، چاپ سوم، ﺗﻬﺮان: ﻃﺮح ﻧﻮ.
 گود، لوک و دیگران (1393). روزنامه‌­نگاری شهروندی و دموکراسی، ترجمۀ محمود سلطان‌آبادی، چاپ اوّل، تهران: انتشارات ثانیه.
ﻣﻌﺘﻤﺪﻧﮋاد، ﻛﺎﻇﻢ (1383). وﺳﺎﻳﻞ ارتباط‌‌جمعی، ﺟﻠﺪ ﻧﺨﺴﺖ، ﭼﺎپ ﭼﻬﺎرم، ﺗﻬﺮان: داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ.
 هلد، دیوید (1391). مدل­های ­دموکراسی، ترجمۀ عباس ­مخبر، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
خانیکی، هادی (1394). روزنامه‌نگاری ­کنشگر، روزنامه‌نگاری ­شهروندی، عصر اطلاعات، 8 اردیبهشت.
 الوندی، پدرام (1388). رسانه­‌های شهروندی در ایران، الگوها و روندهای شکل­گیری رونامه­‌نگاری شهروندی در فضای مجازی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، ص 83.
 انواری، محمدرضا و دیگران (1398). «بررسی فعالیت اجتماعی و فرهنگی روشنفکران در شبکه‌های اجتماعی مجازی و تأثیر آن بر فرهنگ سیاسی دانشجویان (مطالعه به روش پدیدارشناسی)»، فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شمارۀ 55: 206-173.
 باباخانی، شیلا (1391). بررسی روزنامه‌نگاری شهروندی با تکیه ‌بر ارتباطات مجازی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدۀ علوم ارتباطات اجتماعی.
 خانیکی، هادی­ و پدرام الوندی (1390). «روزنامه‌نگاری ﺷﻬﺮوﻧﺪی؛ رسانه‌ای در شبکه‌های اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ»، فصلنامۀ علمی- ترویجی جامعه، فرهنگ و رسانه، شمارۀ 1: 25-1.
خانیکی، هادی و مرضیه کوهستانی (1394). «روزنامه‌نگاری ﻛُﻨﺸﮕﺮ چشم‌اندازی ﻧﻮ در ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﻣﻄﺎلعۀ ﻣﻮردی: رسانه‌ای ﺷﺪن ﻣﻴﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان»، فصلنامۀ رسانه، شمارۀ 3: 38-25.
دانایی‌فرد، حسن و سیدمجتبی امامی (1386). «استراتژی‌های پژوهش کیفی، تأملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد»، اندیشۀ مدیریت 1، شمارۀ 2: 97-69.
دهقان، علیرضا (1385). «روزنامه­نگاری الکترونیک: فرصت‌ها و محدودیت‌ها»، دوفصلنامۀ مجلۀ جهانی رسانه، شمارۀ 2: 25-1.
ساروخانی، باقر و محمد امیرپناهی (۱۳۸۵). «ساخت قدرت در خانواده و مشارکت اجتماعی»، پژوهش زنان، شمارۀ 3: 60-31.
سالتر، لی (1383). «دموکراسی، جنبش­‌های نوین و اینترنت»، ترجمۀ پیروز ایزدی، فصلنامۀ رسانه، شمارۀ 59: 163-133.
سروش، مریم و حسین افراسیابی (۱۳۸۹). «سرمایۀ اجتماعی، هویت و مشارکت اجتماعی جوانان شیراز»، دوفصلنامۀ علمی-تخصصی پژوهش جوانان فرهنگ و جامعه، شمارۀ 5: ۱۵۵-۱۲۳.
 شیانی، ملیحه (۱۳۸9). «مشارکت اجتماعی کودکان»، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، شمارۀ ۷: ۲۹-۱۵.
 عبداللهیان، حمید و سیده زهرا اجاق (1385). «نقش جریانات هویت­ساز روشنفکری در توسعۀ حوزۀ عمومی ایرانی، تیپولوژی روشنفکران»، فصلنامۀ مطالعات ملی، شمارۀ 4: 26-3.
عبداللهیان، حمید و مرضیه شارقی (1386). «ﻧﺸﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ، چالش‌ها و فرصت‌ها؛ ﻣﻄﺎلعۀ روزنامه‌نگاری اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ»، نامۀ صادق، شمارۀ 31: 56-38.
عقیلی، سیدوحید و سیدعرفان هاشمی (1391). «مطاﻟﻌﻪ و ﺑﺮرسی روزنامه‌نگاری ﺷﻬﺮوﻧﺪی در حوزۀ ﻋﻤﻮمی ﻣﺠﺎزی و جایگزین»، ﻓﺼﻠﻨﺎمۀ ﻋﻠﻤﻲ- ﺗﺮوﻳﺠﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﻓﺮﻫﻨﮓ و رﺳﺎﻧﻪ، ﺷﻤﺎرۀ 3: 188-139.
کوهستانی، مرضیه (1390). الگوهای روزنامه­نگاری کنشگر در فضای رسانه­های جدید، پایان­نامۀ کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدۀ علوم اجتماعی.
 مهدی­زاده، شراره و منصوره شیفته (1398). «تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر تحقق دموکراسی دیجیتال؛ موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه مازندران»، فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شمارۀ 55: 151-131.
 Bowman, S. & Willis, C. (2005). The Future is Here, But Do News Media Companies See It? Nieman Reports. 59(4), 6-11.
Castells, M. (2007). Communication, Power and Counter-power in the Network Society. International Journal of Communication. pp. 238-266.
Glaser, B. & Strauss, A. (1967). The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. Mill Valley, CA: Sociology Press.
Habermas, J (1996). Betweenfacts and Norms: contribution to a discourse theory of law and democracy. trans by W.Rehg. Polity.
Johnson, L. and Morris, P. (2010). Towards a framework for critical citizenship education. Curriculum Journal. 21(1), pp. 77–96.
Rodriguez,C. (2008), Citizen's Media. In W. Donsbach (Ed.), The International Encyclopedia of Communication Vol.
Servas, J. & Patchanee, M. (2008). Development Communication Approaches in an International Perspective. In J. Servas, Communication For Development and Social Change (p. 428). New Dehli: Sage Publications.
Waltz، M. (2005). Alternative and Activist Media. Edinburgh: Edinburgh University Press.