ارزیابی اثربخشی گرافیک محیطی در ارتقای سطح فرهنگی جامعه با رویکرد ترغیب محور مطالعه موردی: ارتقای فرهنگ تفکیک پسماند بین دانش‌آموزان ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد

چکیده

فرهنگ هر جامعه نشانه میزان رشد و تعالی معنوی آن جامعه است. بر همین اساس گرافیک محیطی به‌ منزلة شاخه‌ای جدید از هنرهای کاربردی در کنار کاربردهای متنوعی که دارد، از طریق ایجاد ارتباط تصویری در فضاهای عمومی به ارتقای سطح نگرش افراد می پردازد. اما عوامل زیادی چون همزمانی احتمالی سایر رسانه‌های جمعی و همچنین مشکلات ارزیابی بازخوردها، موجب عدم اطمینان از میزان خالص اثربخشی این رسانة هنری در میان سایرین شده است. اما به راستی میزان اثربخشی گرافیک محیطی در کمک به ارتقای فرهنگ جامعه یا حل نمونه‌ای از یک مشکل فرهنگی، از نظر کمی چه مقدار است؟ پژوهش حاضر سعی کرده است از طریق روش‌های میدانی، ضمن محدود کردن سایر عوامل مؤثر بر رفتار(چون ترغیب، تشویق‌های کلامی و...) و با ارسال پیام تنها به گروه هدف، میزان تغییر رفتار آن‌ها را قبل و بعد از اجرای یک کمپین گرافیک محیطی با موضوع تبلیغ فرهنگی از نظرکمی ارزیابی کند. بر همین اساس شیوه نیمه آزمایشی با مطالعه موردی ارتقای فرهنگ تفکیک پسماند در بین دانش‌آموزان پایة‌ ‌چهارم، پنجم و ششم دبستان، مبنای کار شد. پس از انتخاب تصادفی نمونه آماری با 230 نفر دانش‌آموز و 14 نفر پرسنل، چند استند محیطی متناسب با موضوع، طراحی، اجرا و در مدرسه نصب شد. برای ارزیابی بازخوردها نیز از دو روش استفاده شد: 1. اندازه‌گیری حجم پسماندهای ریخته شده در سطل‌های بازیافت، قبل و بعد از نصب استندها (متغیر مستقل) بر مبنای شیوة سری‌های زمانی. 2. توزیع پرسش‌نامه قبل و بعد از نصب استندها (پیش‌آزمون و پس‌آزمون) برای ارزیابی میزان اثربخشی طرح بر متغیرهای وابستة آگاهی، ترغیب، بهبود رفتار و تناسب طرح. نتایج پژوهش فوق علاوه‌ بر اثبات اثر ترغیبی گرافیک محیطی در مسائل فرهنگی، نشان داد که حجم پسماندهای تفکیک شده بعد از اجرای این متغیر مستقل، با افزایش بیش از صددرصدی روبه‏رو بوده است. همچنین تحلیل پرسش‌نامة دانش‌آموزان و معلمان، در قالب نمودارهایی به نمایش در آمد که تغییرات معنا‌داری را در هر یک از متغیرها نشان می‌دهد.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating of the Effect of Environmental Graphic Design on Encouragement Oriented Cultural Development Case study: Separation of Waste Material Behavior of Primary School Students

نویسنده [English]

  • Safieh Hatami
Faculty member of Painting Dep., School of Art and Architecture, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

The word culture has many different meanings. However, for anthropologists and other behavioral scientists, culture is the full range of learned human behavior patterns and is that complex whole which includes knowledge, belief, art, law, morals, custom, and any other capabilities and habits acquired by man as a member of society.  Culture is a powerful human tool for survival, but it is a fragile phenomenon.  It is constantly changing and easily lost because it exists only in our minds.   Environmental Graphic Design (EGD) can play a role in social life of urban societies. EGD embraces many design disciplines including graphic, architectural, interior, landscape, and industrial design, all concerned with the visual aspects of way-finding, communicating identity and information, and shaping the idea of creating experiences that connect people to place. However, the question is how much this role may be quantitatively effective in a given community and contribute to different dimensions and aspects of its culture. The focus of this study is to measure, quantitatively, the effect of using EGD on primary school students’ attitude and behavior with regard to separating waste material. The study enjoys a time-series quasi experimental design. To this end, a primary school in Isfahan was randomly selected from among the girls’ schools. The sample who participated in the study were 230 fourth-, fifth-, and sixth-graders. After three pretests, the EGD was implemented where the students’ awareness towards separation of waste material was raised. The treatment included educating, informing, and encouraging the use of sorted waste baskets.  This was followed by three post-tests. Both pretests and post-tests involved three measures each time a measure of the volume and weight of the waste material was obtained. A questionnaire was also used to study the effectiveness of EGD in improving the participants’ awareness, attitude, and behavior. The questionnaire was developed by experts in the field. Results showed significant difference between the amount of waste material before and after implementation of EGD. The results also showed changes in the participants’ attitude towards handling waste material. Results of the Q also showed improvements in the attitude of the school teachers and students in using waste material sorting baskets.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • environmental graphic
  • encouragement
  • cultural development
  • separation of waste material

مراجع

منابع و مأخذ
آشوری، داریوش(1380). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ،تهران: نشر آگاه.
احمدی، بابک(1390). حقیقت و زیبایی، تهران: نشر مرکز.
اسلامی ندوشن، محمدعلی(1354). فرهنگ و شبه فرهنگ، تهران: نشر توس.
افلاطون، جمهوری، محمدحسن لطفی(1353) ، تهران ، نشر خوشه.
افلاطون، دورة آثار، مترجم محمدحسن لطفی(1367)، تهران، انتشارات خوارزمی.
اگوستین ژیرار، توسعة فرهنگی،مترجمین: عبدالمجید زرین‌قلم، پروانه سپرده و علی هاشمی گیلانی(1372)، تهران: مرکز پژوهش‌‌‌های بنیادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
برهمندپور، فرزاد و اردستانی، مناسادات(1391). راهنمای انتخاب رسانه‌ها و روش‌های آموزش  سلامت، تهران، انتشارات آرمان براثا.
تاجیک، محمدرضا(1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
ثلاثی، محسن(1389). جهان ایرانی و ایران جهانی، تهران: نشر مرکز.
حائری، وحید و رستمی، محمدرضا(1390). تبلیغات فرهنگی از تئوری تا عمل، تهران: نشر تبلور.
روزبهانی، روح‌انگیز(1380). جامعه و فرهنگ (مجموعه مقالات)،جلد2،  تهران: نشر آرون.
صالحی امیری، سیدرضا(1389). مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی، تهران: انتشارات ققنوس.
صالحی امیری، سیدرضا و همکاران(1389). توسعه فرهنگ، تهران: پژوهشکده تحقیقات راهبردی.
کاشفی خوانساری، سیدعلی (صاحب امتیاز و مدیرمسؤول)(1387)، «تولد مطبوعات کودک و نوجوان در ایران، نگاهی کوتاه به تاریخچه شکل‌گیری نشریات کودک و نوجوان در ایران»، ماهنامه شهرزاد، تهران: مؤسسة شهرزاد قصه‌گوی کودک.
هانتینگتون، ساموئل و هریسون، لارنس(1384). اهمیت فرهنگ، ترجمه: انجمن توسعه مدیریت ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.
هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی(1378). گزارش نهایی طرح پژوهشی تحلیل روش‌ها و شاخص‌های ارزیابی فرهنگ، هنر و ارتباطات در کشورهای مختلف جهان، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
 
Alan, R. Andreasen(1995), Marketing Social Change, John Wiley & Sons.
Borofsky, Robert (1998), Cultural possibilities. World Culture Report 1998.
Huang, B. (1942). Propaganda Analysis-To What Ends?. American Journal of Sociology, 48(2), 240-245.
 
Kidd,W. (2002), Culture and identity, Palgrave, Basingstoke.
Kroeber, A. Louis and Clyde, Kluckhohn (1952), Culture: A critical review of concepts and definition. Vintage.
Marcuse, H. (1972), The Affirmative Character of Culture, in Negations, Trans. J.J. Shapiro,London.
Marcuse, H. (1987), Eros and Civilization, A Philosophical Inquiry into Freud, London.
Murphy, B. (2010), Health Education and Communication Strategies, Deakin University, Melbourne, Australia.
Nietzsche, F. (1967), The Birth of Tragedy, Trans. W.Kaufmann, New York.
Parsons ,Talcott  (1977),Social systems and the evolution of action theory ,Free Press ,New York.
Payne, Michael., ed(1999),A dictionary of cultural and critical theory, Blackwell, Oxford.
Simmel(1971), subjective Culture, On Individuality and Social Forms, Ed.D. Levine, Chicago: University of Chicago Press.
Simmle(1968), On The Concept and Tragedy of Culture, The Conflict of Modern Culture and Other Essays, Trans. and Ed. Etzkorn,P., New York: Teachers College Press.
Tylor, Edward B.(1871), Primitive Culture, Vol. 2 Brentano’s.
http://www.unesco.org/new/en/culture/themes/dialogue/21-may-world-day-for-cultural-diversity/

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار