بررسی تطبیقی تولیدات سینمای دفاع‌ مقدس حوزة ‌هنری در دهه 60 با نظریه‌های سید‌مرتضی آوینی (جستاری در مدیریت سینمای ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا رشته مطالعات تئاتر. دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی. پردیس هنرهای زیبا. دانشگاه تهران .

2 استادیار گروه کارگردانی. دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار گروه سینما تئاتر، دانشگاه هنر

4 دانشیار گروه نمایش، دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا. دانشگاه تهران

چکیده

امروز با گذشت نزدیک به چهل سال از انقلاب‌اسلامی، اختلاف دو تهیه‌کننده اصلی سینمای ایران؛ یعنی حوزة‌ هنری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ را باید «پاشنه‌آشیل سینمای ایران» دانست. حوزة ‌هنری در وضعیت متضادی که داعیه‏دار سینمای فاخر و ارزشی است، تولیدات و مجوزهای صادره وزارت ارشاد را رد‌ می‌کند. به‌نظر بسیاری آثار تولیدی این ارگان با تعریف اثر فاخر همسانی ندارد. جداکردن صفت ابدی از ناهنجاری مذکور، قبل از آنکه قهر مسئول با سینما به قهر تماشاگر از سینما دامن‌ بزند و جذابیت‌های سینمای بیگانه، ابتکار عمل را به‏طورکل از ما بگیرد؛ الزامی است.
در این مقاله با گزینش درون‌سازمانی ارکان مقاله (شامل آثار، کارگردانان و مبانی‌نظری) از بطن حوزة‌هنری، به‏ دنبال تبیین وضعیتی هستیم که در آن نتایج صریح و الزاماً مورد‌قبول امروز قطب ‌منتقد قرار گیرد. دفاع‌ مقدس تنها بستر مقبولی است که می‌تواند در این تنگنا راه‏گشا باشد. آثار حاتمی‌کیا و ملاقلی‌پور به‏مثابه اسطوره‏های فیلم‏ساز دفاع مقدس، شهریار بحرانی به‌منظور طلایه‏دار سینمای فاخر، ردپایی بر شن و چشم شیشه‌ای هم به‌منزلة آثار صاحب‏سبک در دهه شصت از تولیدات حوزه گزینش شده‏اند. آوینی دراصل از زمان شروع به کارش در اداره تلویزیون و سپس با تأسیس مجله سوره در حوزة‌ هنری شروع به تدوین جدی آرای خود کرد. اگر در بحث تطبیقی مقاله تردیدی وجود نداشته باشد، این مقاله باید نقطه‌پایانی بر شکست‌های قبلی و آغاز نگاه جدید به تعریف اخلاق و ارزش در سینما شود.
نتایج مقاله نشان‌ می‏دهد که آثار تولیدی حوزة ‌هنری با آرای آوینی هماهنگی غیرقابل ‌‌ملاحظه‌‏ای دارد. مهاجر، ردپایی برشن و چشم‌شیشه‌ای به‏طور قابل‌‌ملاحظه‏ای با آرای آوینی تطبیق ‌دارد و در مقابل سه اثر هراس، گذرگاه و بلمی‌ به‌سوی ساحل؛ دیدگاه‏های شهید آوینی ناهماهنگ هستند. بنابراین، بررسی تطبیقی حاضر نشان‌ می‏دهد که تضاد درون‌سازمانی مذکور اثبات ‌شده ‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study on the Avini’s Theory with Iran's 60s Sacred Defense Cinema Productions

نویسندگان [English]

  • Seyed Meisam Motahari 1
  • Mas'ud Delkhah 2
  • Esmae'l Baniardalan 3
  • Majid Sarsangi 4
1 PhD Student of Theater Studies, College of Fine Arts, Tehran University
2 Assistant Professor of Directing Group, Tarbiat Modares University
3 Assistant Professor of Cinama Theater Group, Art University
4 Associate Professor of Performing Art, School of Performing Arts & Music, Tehran University
چکیده [English]

One of the most fundamental problems in today's cinema is a discussion of what is referred to lack of mutual understanding between officials and artists. The record review in Hoze Honari as one of the major determinants of coordination in Iranian cinema, it can be a reference for all those involved in Iran's cinema and efficient. But what Hoze Honari as a critic the revelation of values in The New Iranian Cinema refers to Debate success in the sacred films as a cinema with special audience and yet have a value. Avini’s theory of cinema of the 60s, has raised him as the "Benchmark Index" of this movement. In this paper with the comparative methods, we scrutinize the sacred defense, with an emphasis on the Avini’s theory in 6 movies chosen from this current artistic movement in Iran. These films are: “Mohajer” [Immigrant] (Hatami Kia, 1989), "Gozargah" [Crossing] (Bahrani, 1986), "Radde Payi bar Shen" [A footprint on the Sand] (Honarmand, 1987), "Chashme Shisheii" [the eye of glass] (Jami, 1995), "Haras" [The Fear] (Bahrani, 1987), “Balami be souye Sahel” [The Boat toward shore] (Mollagholipour, 1985) Results show that Cinematic works produced by Hoze Honari has not Substantial coordination with Avini’s opinions and even contradicts. The films “Mohajer” (Hatami Kia, 1989), "Rade Payi bar Shen" (Honarmand, 1987), and "Chashme Shisheii" (Jami, 1995), are coordinate with Avini’s Point of view. But the films "Gozargah" (Bahrani, 1986), "Haras" (Bahrani, 1987), “Balami be souye Sahel” (Mollagholipour, 1985) were Uncoordinated with the Avini’s opinion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sacred defense Cinema
  • Seyed Morteza Avini
  • The Theorizing Iranian
آوینی، سیدمرتضی(1376). گنجینه آسمانی. تهران: کانون فرهنگی هنری ایثارگران و موسسه فرهنگی روایت فتح.
آوینی، سیدمرتضی(1377). الف. آینه جادو (جلد 1: مقالات سینمایی). تهران: نشر ساقی.
آوینی، سیدمرتضی(1377). ب. آینه جادو (جلد 2: نقدهای سینمایی). تهران: نشر ساقی.
آوینی، سیدمرتضی(1378). آینه جادو (جلد 3: گفت‌وگوها، سخنرانی‌ها و مقالات سینمایی). تهران: ساقی.
آوینی، سیدمرتضی(1380). با من سخن بگو دوکوهه‏ (گفتار متن برنامه روایت فتح‏).تهران: روایت فتح.
آوینی، سیدمرتضی(1384). سفر به سرزمین نور. تهران: روایت فتح.
آوینی، سیدمرتضی(1384). شهری در آسمان. تهران: روایت فتح.
بحرانی، شهریار (1365). فیلم سینمایی «گذرگاه». سازمان سینمایی سوره . 90 دقیقه، رنگی.
بحرانی، شهریار (1366).فیلم سینمایی «هراس». سازمان سینمایی سوره . 84 دقیقه، رنگی.
بی‌نام(1382). معبری از نور. تهران: موسسه فرهنگی و هنری شهید آوینی.
تاجدینی، علی(1374). استعارات تأویلی. تهران: نشر میثاق.
جعفریان، حبیبه(1380). شهید آوینی. تهران:‏ کتاب صبح.
حاتمی‌کیا، ابراهیم(1368). فیلم سینمایی «مهاجر». سازمان سینمایی سوره. 90 دقیقه، رنگی.
حسینی، زهرا(1384). اندیشه‌های شهید مرتضی آوینی. گرگان: انتشارات استرآباد.
خسروشاهی، جهانگیر(1384). بر ستیغ جبال فتح‏ (یادداشت‌هایی دربارة فیلم‏های مستند سیدمرتضی آوینی). تهران: روایت فتح.
سعادت حسینیان، عدیله(1391). «ب. نقد و بررسی فیلم سینمایی چشم‌شیشه‌ای». شبکه هنر، شماره 8 ص58-59.
سعادت‌حسینیان، عدیله(1391). «الف. دین و آیین مردم ایلیاتی؛ نگاهی به فیلم رد پایی برشن». شبکه هنر، شماره 9 ص72.
عاطفی‌نژاد، فاطمه(1391). «الف. تماشای مهاجر به همراه آوینی». شبکه هنر، شماره 6 صص62-63.
عاطفی‌نژاد، فاطمه(1391). «ب. واکاوی آوینی از مسئله اخلاق در سینما». شبکه هنر، شماره 8 صص60-63.
قاسمی‌جامی، حسین(1369). فیلم سینمایی «چشم‌شیشه‌ای». سازمان سینمایی سوره. 87 دقیقه، رنگی.
قدمی، اعظم(1391). «الف. رویکردی جامعه شناختی به سینمای دفاع مقدس». شبکه هنر، شماره 10 صص86-88.
قدمی، اعظم(1391). «ب. نقد و بررسی فیلم سینمایی هراس ساخته شهریار بحرانی». شبکه هنر، شماره 10 صص92-9
گروه مطالعات فرهنگی‌وهنری شهیدآوینی(1373). مبانی نظری هنر از دیدگاه شهید آوینی. قم: موسسه انتشارات نبوی.
مددپور، محمد(1377). سینمای اشراقی حقیقت در نظر شهید آوینی. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
مزرعتی، محمود(1390). زیباتر از زندگی. تهران: مرکز گسترش سینمای تجربی.
 
مطهری، سیدمیثم (1391). «الف. تطور اصول و مفاهیم در نظریه سینمای دفاع مقدس». شبکه هنر، شماره 7 صص58-59.
مطهری، سیدمیثم(1391). «ب. سینمای دینی، سینمای متعالی». شبکه هنر، شماره 9 صص70-71.
مطهری، سیدمیثم(1391). «ج. گذرگاه نامهای آشنا؛ نقد و بررسی گذرگاه ساخته شهریار بحرانی». شبکه هنر، شماره 7 صص61.
مطهری، سیدمیثم(1391). «د. نگاه آسیب‌شناسانه به سینمای جنگ». شبکه هنر، شماره 5 صص66-67.
ملاقلی‌پور، رسول(1364). فیلم سینمایی «بلمی به سوی ساحل. سازمان توسعه سینمایی سوره. 92 دقیقه، رنگی.
نوبخت، الهه(1389). راهنمای تولیدات سینمایی سازمان توسعه سینمایی سوره. تهران: حوزة ‌هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
هنرمند، محمدرضا(1366). فیلم سینمایی «ردپایی بر شن». سازمان سینمایی سوره. 83 دقیقه، رنگ