تحلیل مراجع اصلی سیاستگذار فرهنگی از منظر اصول حقوق عمومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشگاه شهید بهشتی (نویسندۀ مسئول)

2 دانش‌آموختۀ دکتری حقوق عمومی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی

3 دانشیار گروه حقوق، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

4 استاد گروه حقوق، دانشگاه تهران

چکیده

سیاستگذاری فرهنگی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران تاکنون از رهگذر انطباق مراجع اصلی سیاستگذار فرهنگی (شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، وزارتخانه های «آموزش و پرورش» و «فرهنگ و ارشاد اسلامی» با مصادیق اصلی اصول حقوق عمومی (دموکراسی و حاکمیت قانون) بررسی نشده و مطالعه حاضر، با فرض عدم مراعات اصول مذکور و با هدف تحلیل چالش های این حوزه و پیشنهاداتی برای اصلاح آن، با روش کتابخانه ای- اسنادی انجام شده است. جامعه پژوهش کتاب‌ها ومقالات علمی، اسناد بالادستی، قوانین و مقررات مرتبط است که با استفاده از برگه‌های یادداشت‌بردای، اطلاعات جمع‌آوری و مورد تحلیل قرار گرفته است. بر اساس نتایج، به جهت عدم تبیین ماهیت حقوقی سیاست های کلی نظام و تردید در جایگاه قانونی شورای عالی انقلاب فرهنگی، سیاستگذاری های این دو نهاد در حوزه فرهنگ با اصل حاکمیت قانون اصطکاک دارد. اما سایر نهادها با حاکمیت قانون، تا حدود زیادی در انطباق می باشند. با محک دموکراسی نیز، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مصوبات آن و مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام و دو وزارتخانه آموزش و پرورش و فرهنگ و ارشاد اسلامی، واجد ایراد و محل تاملند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legal Analysis of Cultural Policy making Structure from Public Law Principles Point of View

نویسندگان [English]

  • mohammad jalali 1
  • l h 2
  • seyyedreza salehi amiri 3
  • mohammadjavad javid 4
1 استادیار گروه حقوق، دانشگاه شهید بهشتی (نویسندۀ مسئول)
2 ,دانش‌آموختۀ دکتری حقوق عمومی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی
3 دانشیار گروه حقوق، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی
4 استاد گروه حقوق، دانشگاه تهران
چکیده [English]

Presuming that these principles are disregarded and in order to discover the challenges of this area and settle them, this study, by using analytical-descriptive methods as well as documentary and library research methods, has come to the conclusion that since the legal nature of the General Policies of the Islamic System has not been clarified and the legal position of Supreme Council of Cultural Revolution is still dubious, policymaking by these two is in conflict with the principle of rule of law while other policymaking entities are in conformity with the law of rule principle to a large extent. By taking democracy criterion as a benchmark, the enactments by entities such as Supreme Council of Cultural Revolution, The Expediency Discernment Council and the two above-mentioned ministries are also suspicious and must be deliberated.
Therefore, satisfying the disputed public law principles has been generally a missing link of cultural policymaking and due to the dominance of managing, controlling, administrative-cultural policing and engineering, these principles have gradually become faded in cultural policymaking. This is an issue that its solution must be found in increasingly publicizing these entities by direct interference of individuals and NGOs, clarification and adapting a voting system for electing the members of the entities and ultimately, restricting the power of making cultural policies only to ministry of culture while considering the demands of Supreme Leader and parliamentary statutes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Culture
  • Cultural Policy Making
  • Rule of Law
  • Democracy
  • Principles of Public Law
منابع و مأخذ
 
آشنا، حسام‏الدین (1397). از سیاستگذاری تا سنجش فرهنگی، چارچوب پیشنهادی برای جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
آگاه، وحید (1395). تقریرات درس حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی.
آگاه، وحید (1396). تقریرات درس حقوق سینما، دورۀ کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
ابراهیمی، محمود (1391)، جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی و مصوبات آن، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی: 107-102.
اجلالی، پرویز (1379). سیاستگذاری و برنامه‏ریزی‏ فرهنگی در ایران، چاپ اول، تهران: آن.
ارسطا، محمدجواد (1380). «کندوکاوی در جایگاه حقوقی سیاست‏های کلی نظام»، فصلنامه راهبرد، شماره 20: 60-42.
 اشتریان، کیومرث (1381). روش سیاستگذاری فرهنگی، چاپ اول، تهران: کتاب آشنا.
 الهام، غلامحسین و سید مصطفی میرمحمدی میبدی (1392). «بررسی تداخل مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی با مصوبات مجلس شورای اسلامی و مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 1: 179ـ155.
باهنر، ناصر و میثم فرخی (1396). «سیاستگذاری فرهنگی مطلوب مسجد در جمهوری اسلامی ایران، بررسی دیدگاه‏های خبرگان و سیاستگذاران»، فصلنامه دین و ارتباطات، شماره 46: 38-5.
خان‌محمدی، یوسف (1386). «دولت و سیاستگذاری فرهنگی از دیدگاه امام خمینی (ره)»، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، شماره 34: 38-34.
زارعی، محمدحسین (1380). «حاکمیت قانون در اندیشه‏های سیاسی و حقوقی»، نامه مفید، شماره 26: 68-51.
زارعی، محمدحسین (1383). «نظام قانون‌گذاری ایران و جایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام»، راهبرد، شماره 34: 343-326.
شریف، محمد (1384). «جایگاه قانونی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مرتبۀ مصوبات آن»، فصلنامه حقوق و سیاست، شماره 16-15: 248-213.
شفیعی، محمد (1384). تعامل فرهنگ و سیاست در جمهوری اسلامی ایران، (رسالۀ دکتری علوم سیاسی)، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع).
صالحی امیری، سید رضا (1386). مفاهیم و نظریه‏های فرهنگی، چاپ اول، تهران: ققنوس.
صالحی امیری، سیدرضا و امیر عظیمی دولت‌آبادی (1387). مبانی سیاستگذاری و برنامه‏ریزی فرهنگی، چاپ اول، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام.
غلامپور آهنگر، ابراهیم (1386). «گزارش بررسی تغییرات در اولویت‌های سیاسی در حوزۀ فرهنگ و هنر (اروپا و کانادا)»، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل: 8438.
 مختاریان‌پور، مجید و بهروز رضایی منش، سید مهدی الوانی و فتاح شریف‌زاده (1392). «موانع اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور طی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه: بررسی تجربیات مدیران فرهنگی»، فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، شماره 1: 77-33.
مختاریان‏پور، مجید (1393). «عوامل تسهیل‌کنندۀ اجرای موفق سیاست‌های فرهنگی کشور»، فصلنامه راهبرد فرهنگ، شماره 27: 62-33.
نجفی، مهدی (1397). «بررسی تحلیلی ـ انتقادی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی»، فصلنامه قانون یار، شماره 2: 449-431.
هاشمی، سیدحسین (1381). تحلیل مبانی فقهی و حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام، چاپ اول، قم: مرکز تحقیقات حوزۀ علمیۀ قم.
 
سایر منابع:
ضوابط و مقررات تأسیس مراکز، مؤسسات، کانون‌ها و انجمن‌های فرهنگی و نظارت بر فعالیت آنان.
نظام‌نامه پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان کشور.