روایت پدیدارشناسانه فقرای نامرئی از فقر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه‌شناسی گروه علوم اجتماعی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. m.abbaszadeh2014@gmail.com

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران (نویسنده مسئول). hashemi.davod@yahoo.com

چکیده

فقرای نامرئی حکایت زندگی قشری از افراد تحصیلکرده در محیط‌های شهری است که معمولاً فقیر به نظر نمی‌رسند. فقرای نامرئی، افرادی هستند که درآمد دارند اما پس‌انداز ندارند، بقای اقتصادی آن‌ها سه تا چهار ماه بیشتر نیست؛ این قشر شغل رسمی با حقوق اولیه دارند و ممکن است بیش از یک شغل داشته باشند، آن‌ها ازنظر جغرافیایی شهرنشین هستند، اما در محله‌های فقیرنشین شهر زندگی نمی‌کنند. هدف این مطالعه کیفی دستیابی به فهم معنا و برداشت ذهنی مشارکت‌کنندگان از پدیدۀ فقر بود. جامعۀ مورد مطالعه پژوهش پیش‌رو، کارمندان دانشگاه بوده، راهبرد نمونه‌گیری، نظری و شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند بوده است. داده‌ها با فن کدگذاری نظری، تجزیه‌وتحلیل و درنهایت، پنج مقولۀ اصلی؛ دفن آرزوها، شرم‌ساری، داغ ننگ جغرافیایی، رنج مزمن بدنی و فقر در قامت احساس ناتوانی؛ تولید بدن‌های رام و مطیع به‌عنوان معنا و مفاهیم فقر ساخته شدند. همچنین درخصوص علل زمینه‌ای کلان چهار مقولۀ مفهومی همچون خانواده و شکستن بال پرواز، جامعه‌پذیری فقر، فقر شبکه‌ای در حاشیه شهری، دیده نشدن نهادی و درخصوص علل خرد نیز دو مقولۀ اصلی قفس فولادین فرهنگ فقر و همرنگی با دوستان برساخته شدند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Invisible Poor's Phenomenological Narratives of Poverty

نویسندگان [English]

  • Mohammad Abbaszadeh 1
  • mirdavood hashemi 2
1 Professor of Sociology, Department of Social Sciences, Faculty of Law and Social Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran. m.abbaszadeh2014@gmail.com
2 PhD student in sociology, Department of Social Sciences, School of Law and Social Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran. (Corresponding Author) hashemi.davod@yahoo.com
چکیده [English]

The invisible poor is an anecdote about the lives of a group of educated people in urban areas that do not seem to be impoverished. The invisible poor are people who have an income but no savings; they can just scrape by for three to four months; they are officially employed with a minimal wage and may have many jobs; they are geographically urban but live in the city's slums. The goal of this qualitative study is to gain a better understanding of the participants' meanings and perceptions of the phenomenon of poverty. The subjects of the study were university personnel; the sampling strategy was theoretical, and the sampling technique was purposeful. The data on the meaning of poverty were analyzed using theoretical coding and then placed into five main categories, such as the burial of dreams, a sense of shame, geographical stigma, chronic physical anguish, and poverty with a sense of powerlessness—the production of tame and submissive bodies. The analysis of the macro-background causes resulted in four conceptual categories: family and broken wings of flight, social acceptance of poverty, network poverty on the outskirts of the city, and institutional invisibility. The micro-causes included two main categories: the culture of poverty and sympathizing with friends.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Invisible poor
  • the Production of tame and submissive bodies
  • the Social acceptance of poverty
  • Geographical stigma
  • and the Burial of dreams

مراجع

منابع و مأخذ
ابراهیمی، مهدی.(1394). توسعه، فقر فرهنگ و سیاست اجتماعی. فصلنامه مسائل اجتماعی ایران، 6(1)، 191-183. ‎ 10.18869/acadpub.jspi.6.1.191 DOI:
ادیبی سده، مهدی، بهشتی سیدصمد.(1389). رابطه میان کنش مؤثر فردی با فقر. فصلنامه رفاه اجتماعی. 10(39)،420-391.  
اسفندیاری، اسماعیل.(1382). فقر و انحرافات اجتماعی؛ زمینه یا انگیزه. علوم اجتماعی.  فصلنامه مطالعات راهبردی زنان. 21، 75-45.
اسلیتر، دان و فرن تونکیس.(1386). جامعه بازار و نظریه اجتماعی مدرن. ترجمۀ حسین قاضیان، تهران: نشر نی.
اسمیت، دیوید وودراف.(1393). پدیدارشناسی. دانشنامه فلسفه استنفورد. ترجمۀ مسعود علیا، تهران: ققنوس.
افراسیابی، حسین، بهارلوئی مریم.(1399). پیامدهای تورم در زندگی روزمره جوانان طبقه پایین، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، 30(4)، 44-23. 10.22108/JAS.2020.118863.1771 DOI:
اعتماد، سیدمحمدکاظم، پیراییف خسرو، زارع، هاشم و ابراهیمی، مهرزاد.(1399). تأثیر ابعاد فقر بر فقر مزمن و گذرا در ایران. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 28(95)، 241-211.
امامی سیگارودی، عبدالحسین، دهقان نیری، ناهید، رهنورد، زهرا و علی نوری، سعید.(1391). روش‌شناسی تحقیق پدیدارشناسی. فصلنامه پرستاری و مامایی جامع‌نگر، 22(68)، 63-56.
پازوکی، بهمن.(1399). درآمدی بر پدیدارشناسی هوسرل. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
پروری، پیمان.(1398). خوانشی نو از روش پدیدارشناسی؛ بنیان‌های فلسفی، رویکردها و چارچوب اجرای تحقیق پدیدارشناسی. فصلنامه مطالعات جامعه‌شناسی، 12(44)، 106-87.
 10.30495/JSS.2019.669587 DOI:
حمیدیان، اکرم، حزباوی، عزیز و یوسفوند، حسن‌رضا.(1393). فقر، نابرابری، طبقه متوسط در ایران. فصلنامه
توسعه اجتماعی،  9 (1)، 66-37.
DOI:20.1001.1.25383205.1393.9.1.2.1 
حبیب‌زاده، حسین، الحانی، فاطمه، انوشه، منیره و حمیدرضا عمرانی.(1388). بررسی درک بیماران از کبد چرب: مطالعه پدیدارشناسی. فصلنامه دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 7 (4)، 216-210.
چناری، مهین (1386). مقایسه هوسرل، هایدگر و گادامر با محک روش شناسی. فصلنامه پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، 9(2)، 138-113.  10.22091/PFK.2007.162 DOI:
خوش‌آمدی، مرتضی.(1388). بررسی ابعاد گفتمانی فقر با استفاده از چارچوب نظریه بوردیو. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان.
زهاوی، دان.(1393). پدیدارشناسی هوسرل. ترجمۀ مهدی صاحبکار و ایمان واقفی، تهران: بهمن.
زیدی، راضیه، و سهیلا، پروین.(1380). اثر سیاست‌های تعدیل بر فقر و توزیع درآمدمطالعه موردی؛ سیاست‌های برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران. فصلنامه تحقیقات اقتصادی، 36(1) 146-113.
DOI:20.1001.1.00398969.1380.36.1.5.3
دارتیگ، آندره.(1373). پدیدارشناسی چیست؟ ترجمۀ محمودنوالی. تهران: سمت.
داس، وینا.(1400). رنج، سلامتی، بیماری، فقر، ترجمۀ نرگس خالصی مقدم. تهران: همشهری
 ریتزر، جورج.(1397). نظریه جامعه‌شناسی. ترجمۀ هوشنگ نایبی، انتشارات: نشر نی.
ساکالوفسکی، رابرت.(1384). درآمدی بر پدیدارشناسی. ترجمۀ محمدرضا قربانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سرتیپی‌پور، محسن.(1390). پدیدارشناسی مسکن روستایی. فصلنامه مسکن و محیط روستا، 30(133)، 14-3.
سوئدبرگ، ریچارد و مارک گرانووتر.(1395). جامعه‌شناسی اقتصادی؛ ساخت اجتماعی و کنش اقتصادی، ترجمۀ علی‌اصغر سعیدی. تهران: تیسا.
شهیدی، زهرا و زهرا کاویانی.(1400). مجموعه گزارش‌های پایش فقر (پایش فقر در سال 1399). تهیه‌شده در
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دفتر مطالعات رفاه اجتماعی با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس اسلامی.
عباس‌زاده، محمد و فرهاد شمسی متنق.(1399). دقت‌مندی در تحقیقات کیفی. فصلنامه جامعه‌شناسی ایران، 21(2)، 95-67. 
20.1001.1.17351901.1399.21.2.3.4 DOI:
کاوفر، اشتفان، آنتونی چمرو.(1399). پدیدارشناسی. ترجمۀ ناصر مؤمنی. تهران: پگاه روزگار نو.
کرمی‌نژاد، احمد.(1392). بررسی انتقادی عاملیت و ساختار در اندیشه متفکران جامعه‌شناسی از نگاه اندیشه دینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم.
کوهی رستمی، منصور ، پورخلیل ندا.(1397). جستاری در مفهوم فقر اطلاعاتی، تعامل انسان و اطلاعات، 5(4)،63-50. 20.1001.1.24237418.1397.5.4.5.9 DOI:
گرینزپان، آلیاندرو.(1382). سیاست‌های فقرزدائی، راهبردهای مبارزه با فقر در کشورهای درحال‌توسعه، ترجمۀ ناصر موفقیان. تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
گیدنز، آنتونی.(1387). جامعه‌شناسی. ترجمۀ منوچهر صبوری چاپ بیست و دوم، تهران: نشر نو.
لوئیس، اسکار.(1353). فرهنگ فقر. ترجمۀ مهدی ثریا، نامه علوم اجتماعی، 4، 25-7.
محمدزاده، پرویز؛ فیروز فلاحی و صمد حکمتی فرید.(1389). بررسی فقر و عوامل تعیین‌کننده آن در بین خانوارهای شهری کشور. فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 1(2)، 64-41.
مرتضوی امیری، سیده الهام.(1390). بررسی عوامل مؤثر بر فرهنگ فقر در بین جوانان شهر بابل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی.
موسایی، میثم، یوسف کرمی.(1387). نقش وجوهات شرعی در تأمین اجتماعی. فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ ارتباطات، 9(2)،‌ 233-199.
نقیب‌زاده، احمد، فاضلی، حبیب‌الله.(1385). درآمدی بر پدیدارشناسی به‌مثابه روشی علمی. پژوهشنامه علوم سیاسی، 1(2)، 54 ـ30.
 
Osborne, J. (1994). Some similarities and differences among phenomenological and other methods of psychological qualitative research. Canadian Psychology, 35(2), 167-189.
Archer, M., Morgan, J. (2020). Contributions to realist social theory: an interview with Margaret S. Archer. Journal of Critical Realism.  19 (2). pp. 179-200. ISSN 1476-7430.
 DOI: https://doi.org/10.1080/14767430.2020.1732760
Archer, M.(1983). Process without System: Basil Bernstein and Pierre Bourdieu. Archives Europeennes De Socyologie. (24), pp.196-221.
Archer, M. (2003). Structure, Agency and the Internal Conversation. Cambridge university press, New York.
https:// DOI:.org/10.1017/CBO9781139087315
Ali, S., Ohls, C., Parker, G., & Walker, R. (2018). Rationalizing poverty in New York: Tales from the middle class. Journal of Poverty. 22(4), 310–333.   DOI:.org/10.1080/10875549.2017.1419530
Bray, R., De laat, M., Godinot, X., Ugarteg, A., & Walker, R. (2020). Realising poverty in all its dimensions: A six-country participatory study. International Movement ATD Fourth World, France c Beijing Normal University, University of Oxford, UK 134(4):105025. DOI:10.1016/j.worlddev.2020.105025
Johnson, J, w .(2020). Invisible Poverty: Awareness, Attitudes, and Action (Doctor of Ministry Theses. https://digitalcommons.luthersem.edu/dmin_theses.
Pels, J., Sheth, N. J.(2021). Serving the invisible poor: Segmenting the market. Journal of Global Market. 1-13. 270-281.
 DOI: 10.1080/08911762.2021.1886386
Christian, S., Beycan, T., & Ravazzini, L.(2018). Sociological Perspectives on Poverty. The Cambridge Handbook of Sociology. https://www.cambridge.org/core/terms.https://doi.org/10.1017/9781316418376.039.
Thomas, M., Jeffrey J. S.(2018). The Oxford Handbook of Pierre Bourdieu. Oxford Handbooks Online.  DOI:.org/10.1093/oxfordhb/9780199357192.001.0001
King, A. (2010). The odd couple: Margaret Archer, Anthony Giddens and British social theory. The British Journal of Sociology. 61(1) 253-260.  DOI:.org/10.1111/j.1468-4446.2009.01288.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار