پیش‌بینی تغییر رفتار باروری زنان در استان تهران بر اساس رویکرد فرهنگی با استفاده از مدل‌سازی عامل بنیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جمعیت‌شناسی، گروه جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران. تهران . ایران. nasibeh.esmaeli@ut.ac.ir

2 استاد جمعیت‌شناسی، گروه جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران. تهران. استاد مدعو، موسسه مطالعات جمعیتی، دانشگاه ملی استرالیا، کانبرا، استرالیا. (نویسنده مسئول) mabbasi@ut.ac.ir

چکیده

با توجه به کاهش باروری در سال‌های اخیر و هم‌زمانی آن با تغییرات نگرشی و فرهنگی مقاله پیش‌رو بررسی و پیش‌بینی رفتار باروری زنان استان تهران با استفاده از مدل‌سازی عامل بنیان و تمرکز بر رویکرد فرهنگی در قالب سناریوهای تغییر نگرش به سقط‌جنین، اهمیت دینداری و تأثیر وسایل ارتباط‌جمعی را مورد توجه قرار می­دهد. در ساخت مدل عامل بنیان داده‌های تهیّه شده در طرح بررسی تحولات باروری (1396) مورد استفاده قرار گرفت. فرایند پیاده‌سازی عامل‌ها و اجرای شبیه‌سازی در نرم‌افزار انی لاجیک انجام شد. نتایج شبیه‌سازی، میزان باروری کل زنان استان تهران را 06/1 فرزند در سال 1408 پیش­بینی می­نماید. در بخش دیگری از شبیه‌سازی‌ها با فرض سناریوهای افزایش و کاهش اهمیت دینداری زنان این عدد به ترتیب به مقادیر 07/1 و 03/1 فرزند می­رسد. در صورت تحقق سناریوی افزایش و کاهش نگرش مثبت به سقط‌جنین میزان باروری به ترتیب اعداد 02/1 و 07/1 فرزند را به خود اختصاص خواهد داد و اگر افزایش آگاهی و اقناع‌سازی توسط رسانه­های جمعی نیز در نظر گرفته شود میزان باروری کل به 16/1 فرزند خواهد رسید. البته با توجه به افزایش سواد و آگاهی جامعه هدف و نیاز به برنامه‌ریزی مبتنی بر شواهد علمی، رسانه زمانی می­تواند به‌عنوان بازویی توانا در راستای سیاست‌های افزایش باروری کارآمد باشد که نخبگان متخصص نسبت به آن اقناع شده و با مخاطبین گفتمان اقناعی داشته باشند. این مهم باید همواره مورد توجه سیاست­گذاران و برنامه‌ریزان قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prediction of Women’s Fertility Behavior in Tehran Province Based on Cultural Approach Applying Agent-based Modeling

نویسندگان [English]

  • Nasibeh Esmaeili 1
  • Mohammad Jalal Abbasi-Shavazi 2
1 Assistant Professor, Department of Demography Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. nasibeh.esmaeli@ut.ac.ir
2 Professor of Demography, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran; and Visiting Fellow Professor, School of Demography, Australian National University, Canberra, Australia, (Corresponding Author), mabbasi@ut.ac.ir
چکیده [English]

Taking into account the reduction of fertility concurrent with attitudinal changes, the present paper examines and predicts the reproductive behavior of women in Tehran province utilizing agent-based modeling with a cultural approach. To this end, a set of scenarios including attitude changes toward abortion, the importance of religiosity, and the impact of the media are taken into account. Simulations have been performed in AnyLogic software, based on the data obtained from the 2017 Iran Fertility Transition Survey (IFTS). The results predict that the total fertility rate of women in Tehran province in 1408 will reach 1.06. These figures are predicted to reach 1.07 and 1.03, respectively, when the increase and decrease in the importance of women's religiosity are considered. If the scenario of increasing and decreasing the positive attitude towards reduction of abortion is evaluated, the total fertility rate will reach 1.02 and 1.07, respectively. Raising awareness and persuasion for childbearing in mass media is predicted to increase total fertility rate slightly to 1.16. However, given the increasing level of literacy and awareness of the society and target population, there is a need for scientific evidence-based planning and media discourse to convince elite and educated women to increase their fertility. This important message should always be considered by policymakers and planners.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural approach
  • Low fertility
  • Religiosity
  • Attitudes toward abortion
  • Mass media
منابع و مأخذ
آذر، عادل و صادقی، آرش.(1391). مدل‌سازی عامل بنیان رویکردی جدید در مسائل پیچیده اخلاقی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 1: 16-6.
آذر­، عادل، علیرضا سارنج، علی‌اصغر صادقی مقدم، علی رجب‌زاده و معزز، هاشم.(1397). مدل‌سازی عامل‌گرای رفتار سهامداران در بازار سرمایه ایران، فصلنامه تحقیقات مالی، 20(2)، 150-130.
DOI: 10.22059/frj.2018.259369.1006670
آذر فر، امیر، آذر، عادل و کلانتری، سیده زهرا.(1396). شبیه‌سازی تغییرات جمعیتی ایران با استفاده از مدل پایه عامل بنیان، مطالعات جمعیتی، 3(1)، 38-7.
اسمعیلی، نصیبه.(1400). تجزیه‌وتحلیل سیستمی عوامل مؤثر بر باروری پایین با رویکرد مدل‌سازی عامل بنیان ـ مطالعه موردی استان تهران، رساله دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
حاج علی، سعیده؛ سیدمحمد سیدمیرزایی و مهدوی،  سیدمحمدصادق.(1397). بررسی تأثیر دینداری، حمایت اجتماعی و تحصیلات بر گرایش به باروری زنان، پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، 6 (13): 42-27.
خدیوزاده، طلعت و ایرانی ، مروارید.(1397). ارتباط بین باورهای دینی و رفتارهای باروری در زنان سنین باروری شهر مشهد در سال 1395، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 28(167): 144-133.
رازقی نصرآباد، حجیه بی بی.(1395). مرور مطالعات مرتبط با باروری پایین در ایران، موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
رازقی نصرآباد، حجیه بی بی و سنجری، الهام.(1396). عوامل مؤثر بر اقدام زنان به سقط‌جنین عمدی: تجربة زیستة زنان از سقط‌جنین در تهران، فصلنامه مطالعات اجتماعی روان‌شناسی زنان،15(2): 136-105.
رازقی نصرآباد، حجیه بی بی؛ حسینی چاووشی، میمنت و عباسی شوازی، محمد جلال.(1400). تأثیر نگرش و تقسیم کار جنسیتی روی فاصلۀ تولد اول تا دوم در شهر تهران، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 32(2) ، 28-1.
DOI: 10.22108/jas.2020.121730.1875
رستگار خالد، امیر و محمدی، میثم.(1394). تغییرات فرهنگی و اُفت باروری در ایران برپایه تحلیل ثانوی داده‌های پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، جامعه‌شناسی کاربردی، 26(2): 180-159.
روشنی، سعید.(1397). کاربرد مدل‌سازی در تحلیل سیستم‌های پیچیده اجتماعی: روش‌شناسی تحلیل سیستم‌های نوآوری، سیاست‌نامه علمی و فنا آوری، 8(2): 70-59.
سرائی، حسن.(1391). جمعیت‌شناسی؛ مبانی و زمینه‌ها، انتشارات سمت. چاپ دوم.
سرائی، حسن و روشان شمال، پگاه.(1391). سنجش عوامل اجتماعی مؤثر بر نگرش زنان باردار نسبت به سقط عمدی، زن در توسعه و سیاست، 10 (2): 23-5.
شجاعی، جواد و یزد خواستی، بهجت.(1396). مرور سیستماتیک مطالعات کاهش باروری در دو دهه اخیر، مطالعات راهبردی زنان، 19 (75): 159-137. DOI: 10.22095/jwss.2017.51750
صادقی، رسول و اسمعیلی، نصیبه.(1399). تحلیل چندسطحی همبسته‌های فردی و استانی باروری در ایران، مطالعات راهبردی زنان، 23 (90): 65-37.  doi;10.22095/JWSS.2021.224036.2302.  
صادقی، رسول. (1395). تحلیل بسترهای اجتماعی فرهنگی کاهش باروری در ایران، راهبردی اجتماعی، فرهنگی، 5 (3): 246-217.
عنایت، حلیمه و پرنیان، لیلا.(1392). مطالعه رابطه جهانی‌شدن فرهنگی و گرایش به فرزندآوری، زن و جامعه (جامعه‌شناسی زنان)، 4 (14): 137-109.
علیزاده اقدم، محمدباقر؛ آقایاری هیر، توکل؛ سلطانی بهرام، سعید و انصاری ، نسرین.(1401). تبیین ارتباط مصرف رسانه­ای و دینداری با رفتار باروری زنان (مورد مطالعه: زنان متأهل 15-49 ساله، شهر تبریز) ، جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر،4 (1): 100-83.  DOI: https://doi.org/10.34785/J016.2022.008
عباسی شوازی، محمدجلال.(1381). همگرایی رفتارهای باروری در ایران: سطوح باروری استان‌ها، روندها و الگوها در ایران، مجله علوم اجتماعی، (18) 18: 231- 201.
عباسی شوازی، محمدجلال و صادقی، رسول.(1385). قومیت و باروری: تحلیل رفتـار بـاروری گروه‌های قومی در ایران، نامه علوم اجتماعی، 29 (0): 29-58.
عباسی شوازی، محمد جلال و رازقی نصرآباد، حجیه بی بی(1389). الگوها و عوامل مؤثر بر فاصله ازدواج تا اولین تولد در ایران، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 5 (9)، 107-75.
عباسی شوازی، محمدجلال و خانی، سعید(1393). ناامنی اقتصادی و باروری: مطالعه موردی زنان دارای همسر شهرستان سنندج، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 9 (17)، 76-37.
عباسی، زهره، کشاورز، زهره، عباسی شوازی، محمد جلال و عبادی، عباس. (1397). تبیین عوامل تأثیرگذار بر رفتار باروری از دیدگاه متخصصین: یک مطالعه کیفی، دوماهنامه کومش، 21 (1): 163-155.
عباسی شوازی، محمدجلال، رازقی نصرآباد، حجیه بی بی و حسینی چاووشی، میمنت. (1398). گزارش طرح بررسی تحولات باروری در پنج استان منتخب ایران 1396، موسسه مطالعات جمعیتی و موسسه ملی تحقیقات سلامت، تهران.
عباسی شوازی، محمدجلال و اسمعیلی، نصیبه.(1399). مروری بر سیر تکاملی جمعیت‌شناسی از ابتدا تا ورود مدل‌سازی عامل محور، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 15 (30): 30-7. DOI: 10.22034/jpai.2021.521779.1173
عباسی شوازی، محمدجلال و اسمعیلی، نصیبه.(1400). رسانه، فرهنگ‌سازی و باروری: شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر باروری با استفاده از رویکرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، مطالعات راهبردی فرهنگ، (1) 1: 47-7.                                   doi: 10.22083/scsj.2021.136357
عباسی شوازی، محمدجلال و اسمعیلی، نصیبه. (1400). معرفی مدل‌سازی عامل‌بنیان در تبیین باروری پایین. دوفصلنامه تحقیقات سیاست جمعیت،7  (1): 292-257.  doi: 10.22034/jips.2021.263638.1091
عباسی شوازی، محمدجلال و اسمعیلی، نصیبه.(1401). شبیه‌سازی رفتار باروری زنان استان تهران با استفاده از رویکرد مدل‌سازی عامل بنیان، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 17 (33): 111-77.
: 10.22034/jpai.2023.559267.1241 DOI
فراش خیالو، نورالدین، رمضی، نگار و صادقی ، رسول.(1399). تعیین‌کننده‌های اجتماعی و فرهنگی نگرش دانشجویان به سقط‌جنین، مطالعات راهبردی زنان، 22 (87) : 130-109. DOI: 10.22095/jwss.2020.208964.2173
فتحی، الهام (1399)، چشم‌اندازی به باروری در ایران از سال 1395 تا 1398؛ گزارش مرکز آمار ایران. قابل دسترس در : https://amar.org.ir/gozideamari/ID/13090
فتحی، الهام؛ جاوید، نور محمد و مجتبی نصیری‌پور (1401). روند باروری در ایران، از سال 1396 تا 1400، گزارش مرکز آمار ایران. قابل دسترس در: https://www.amar.org.ir/news/ID/18601/
قربانی، بدیع؛ اسماعیلی، سمیه تاجیک و تربتی، سروناز.  (1401).  رابطه میان میزان و نوع مصرف رسانه‌ای (رادیو و تلویزیون)، با مهارت‌های زندگی شهروندان تهرانی، فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ و ارتباطات، 23(58): 364-329.  ِ https://doi.org/10.22083/jccs.2021.271473.3283
کاوه فیروز، زینب؛ عباسی شوازی، محمدجلال؛ سراج‌زاده، سیدحسین و رمضی، نگار.(1400). رابطه دینداری و ارزش‌های خانواده با تمایلات و قصد فرزندآوری در میان زنان متأهل شهر تهران، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 10 (2): 623-587.  DOI: 10.22059/jisr.2020.302336.1064
محمودیان، حسین.(1383). سن ازدواج در حال افزایش، بررسی عوامل پشتیبان، مطالعات جامعه‌شناختی، 11(4 پیاپی 24): 54-27.
محمودیان، حسین؛ کوچانی اصفهان، مسعود و مقدس ، سعید.(1394). مصرف رسانه، مدیریت بدن و رفتار باروری، راهبرد فرهنگ، 8 (31):  173-196.
مدیری، فاطمه.(1396). بررسی مقایسه‌ای تأثیر دینداری و نگرش‌های جنسیتی بر قصد فرزندآوری به تفکیک جنسیت در شهر تهران، برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی،8 (32):  202-171.  
مدیری، فاطمه و رازقی نصرآباد، حجیه بی بی.  (1394). بررسی رابطه دینداری و قصد باروری در شهر تهران، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، شماره 10 (20) : 136-128.
ملتفت، حسین، نواح، عبدالرضا و ترکی هرچگانی، زهرا.(1401). رابطه الگوی مصرف رسانه­ای با تغییر رفتار باروری در میان زنان همسردار شهر اهواز، تداوم و تغییر اجتماعی، 1(2): 345-331. DOI: 10.22034/jscc.2022.2752
منصوری، سعیده، آذر، عادل، دیواندری، علی و رمضانیان، رسول.(1396). شبیه‌سازی عامل بینان زنجیره تأمین خدمت بانکداری بر مبنای منطق خدمت غلبه خدمت، مدیریت بازرگانی، 9 (3) 688-661.
DOI: 10.22059/jibm.2017.221676.2373
مهرگان، محمدرضا، ابویی اردکان، محمدرضا، صادقی آرانی، زهرا، نظری، محسن و زورمند، امید.(1395). شبیه‌سازی رفتار خرید ناگهانی در بازار: رویکرد مدل‌سازی مبتنی بر عامل، مدیریت فردا، 15 (48) : 64-35.
موسوی، سیدعرفان.(1392). نقش تلفن همراه در تعاملات میان فردی و ارتباطات اجتماعی (مطالعه موردی شهروندان کرج)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل.
مرادی نسب، منیره؛ کریمیان دهقی، حبیب‌الله ، ظهیری، هوشنگ.(1400). تحلیل جامعه‌شناختی رابطه بین اعتماد اجتماعی و پایبندی مذهبی دانشجویان مطالعه موردی؛ دانشجویان دانشگاه پیام نور استان سمنان، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 13 (54): 1-21.   DOI: 10.30495/jisds.2022.53484.11250
نجاتیان، محمدحسین؛ شریفی، منصور؛ ابراهیم پور، محسن؛ زنجانی، حبیب‌الله و بقائی سرابی، علی.(1398). ملاحظاتی در نقد گذار دوم جمعیت شناختی با نگاه به ایران، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 14 (27): 113-85.  DOI: 10.22034/jpai.2020.43640
 
Abbasi Shavazi, M.J., Esmaeili, N., Razeghi Nasrabad, H.B., & Torabi, F. (2021). Low fertility in Tehran: An agent-based modeling approach, IUSSP Conference, 5 - 10 December.India.
Abbasi-Shavazi, M.J., McDonald, P., & Hosseini Chavoshi, M. (2009). The Fertility Transition in Iran Revelution and Reproduction, Springer. DOI, 10.1007/978-90-481-3198-3
Akbulut, G., & Kılıclı, C. (2022). Stigmatizing attitudes, beliefs, and actions of women towards abortion in rural regions with high fertility, lectronic Journal of General Medicine, 19(6), 1-7. DOI.org/10.29333/ejgm/12288
 Billari, F., & Prskawetz, A. (2003). Agent-based computational demography: Using simulation to improve our understanding of demographic behaviour, Heidelberg: Physica Verlag. DOI: 10.1007/978-3-7908-2715-6.
Billari, F. (2004). Becoming an Adult in Europe: A Macro (/Micro)-Demographic Perspective. Demographic Reserched, 3(2), 15-44.  DOI .10.4054/DemRes.2004.S3.2
Billari, F.C. (2015). Integrating macro- and micro-level approaches in the explanation of population change, Population Studies, 69 (No), 10-30. DOI.org/10.1080/00324728.2015.1009712
Borshchev, A. (2013).The big book of simulation modeling: multimethod modelling with AnyLogic, North America.
Bisin, A., & Verdier, T. (2001). The Economics of Cultural Transmission and the Dynamic of Preferences, Journal of Economic Theory; 97(2), 298–319. DOI:10.1006/jeth.2000.2678
Baudin, T. (2015). Religion and fertility: The French Connection, Demographic Research, 32(13): 397-420. DOI: 10.4054/DemRes.2015.32.13.
Bein, C., Gauthier, A.H., & Mynarska, M. (2021). Religiosity and Fertility Intentions: Can the Gender Regime Explain Cross-Country Differences? European Journal of Population, 37(2):443-472. DOI.org/10.1007/s10680-020-09574-w
Buber-Ennser, I., & Berghammer, C. (2021). Religiosity and the realisation of fertility intentions: A comparative study of eight European countries, Population Space and Place, 27(6), 1-25. DOI.org/10.1002/psp.2433
Cleland, J., & Wilson, C. (1987), Demand Theories of the Fertility Transition: an Iconoclastic View, Population Studies, 41(No), 5-30.
Dantis, C., Rizzi, E.L., & Baudin, T. (2023). The Association between Religiosity and Fertility IntentionsVia Grandparenting: Evidence from GGS Data, European Journal of Population, 39(1), 2-24. DOI.org/10.1007/s10680-023-09652-9
Dyson, T., & Moore, M. (1983).  On Kinship Structure, Female Autonomy, and Demographic Behaviour in India. Population and Development Review, (9), 35-60. DOI.org/10.2307/1972894.
Esmaeili, N., & Mahmoudian, H. (2021). Projecting the Labor Participation Rate in Iran Using the Neural Network for the Period 2018-2028, The 5th Asian Population Association Conference.Indonesia.
Edwards, M. E. (2002). Education and Occupations: Reexamining the Conventional Wisdom about Later First Births among American Mothers, Sociological Forum; 17(No), 423-443. doi.org/10.1023/A:1019679023616
 Epstein, J.M., & Axtell, R. (1996). Growingn Artifical Societes, Social Scines FromThe Bottom Up, Brooking Institution press Washington, D.C, The MIT Press.
Erfani, A. (2010). Tehran Survey of Fertility, 2009. Tehran, Iran, Population Studies and Research Centre in Asia and Pacific, Ministry of Science, Research, and Technology.
Erfani, A., & McQuillan, K. (2008). Rapid fertility decline in Iran: Analysis of intermediate variables, Journal of Biosocial Sciences, 40(3), 459–478. DOI: 10.1017/S002193200700243X.
Hornik, R., & McAnany, E. (2001).Theories and Evidence: Mass Media Effects and Fertility Change, Communication Theory, 11(4), 454–471. DOI.org/10.1111/j.1468-2885.2001.tb00253.x
Hammel, E.A. (1990). A Theory of Culture for Demography, Population and Development Review, 16 (No), 455- 485. doi.org/10.2307/1972832
Hwang, J. (2023). Later, Fewer, None? Recent Trends in Cohort Fertility in South Korea. Demography, 60 (2), 563–582.
DOI. 10.1215/00703370-10585316
Heyford, S.R., & Morgan. S.P. (2008). Religiosity and Fertility in the United States: The Role of Fertility Intentions, Sociology Forces, 86(3): 1163-1188. DOI: 10.1353/sof.0.0000
Jejeebhoy, S., & Satar, Z. (2001). Women’s Autonomy in India and Pakistan: The influence of religion and region, Population and Development Review, 27(4), 687-712. DOI: 10.1111/j.1728-4457.2001.00687.x
Kazeminezhad, M. H; & Etemad- Shahidi, A; & Mousavi, S.J. (2005). Application of fuzzy inference system in the prediction wave parameters, Ocean Eng; (32), 1709-1725. DOI.org/10.1016/j.oceaneng.2005.02.001
 Kramer, S. (2021). Religious Composition of India, Pew Research Center, 1-47. https://www.pewresearch.org/
Lesthaeghe, R. (2010). The Unfolding Story of the Second Demographic Transition, Population and Development Review; 36(2), 11–51. DOI: 10.1111/j.1728-4457.2010.00328.
Lesthaeghe, R.J. (2022). The second demographic transition: also a 21st century Asian challenge? China Population and Development Studies, 6(No), 228-236. doi.org/10.1007/s42379-022-00119-8
Malmir, M., Ebrahimi, M., & Sadeghi, R. (2023), Religious Affiliation and Childbearing Preferences of Iranian Women, Religion and Health, 62 (2), 763-784. DOI: 10.1007/s10943-022-01725-z
Mutumba, M. (2022), Mass media influences on family planning knowledge, attitudes and method choice among sexually active men in sub-Saharan Africa, National Library of Medicine, 17(1), 1-20. DOI.org/10.1371
McQuillan, K. (2004). When Does Religion Influence Fertility?, Population and Development Review, 30 (1), 25-56.  doi.org/10.1111/j.1728-4457.2004.00002.x
Squazzoni, F. (2008) . The micro-macro link in social simulation, Sociologica, 1(2), 1-26. DOI: 10.2383/26578
Squazzoni, F.(2010). The impact of agent based models in the social sciences after 15 years of incursions, History of Economic Ideas,18 (2),197-233.
Squazzoni, F. (2012). Agent-Based Computational Sociology: University of Brescia, Italy, A John Wiley & Sons, Ltd, Publication. ISBN: 978-0-470-71174-3
Taylor, S.J.E., & Simon. J.E. (2014). Agent-based Modeling and Simulation, The OR Essentials series Series Standing Order, Brunel University, UK. ISBN-13 ‏ :978-1137453624
Ning, C., Wu, J., Ye, Y., Yang, N., Pei, H., & Gao , H. (2022). How Media Use Influences the Fertility Intentions Among Chinese Women of Reproductive Age: A Perspective of Social Trust, Public Health, 10(No): 1-12. DOI: 10.3389/fpubh.2022.882009
Newmyer, L., & Yabiku, S.T. (2022). Pregnancy scares, pregnancy uncertainty, and abortion attitude change, Social Science Research, 108(No), 1-10. DOI: 10.1016.
Osborne, D., Huang, Y., Overall, N.C., Sutton, R.M., Petterson, A., Douglas, K.M., Davies, P.G., & Sibley, C.G. (2022). Abortion Attitudes: An Overview of Demographic and Ideological Differences, Political Psychology, 43(No): 30-76.  DOI.org/10.1111
Sandra, H. (2014). The Impact of Religiosity on Fertility; a Comparative Analysis of France, Norway, and Germany, Springer. ISBN-13978-3658070076
Torabi, F., & Esmaeili, N. (2021). Application of neural-wavelet network in predicting the incidence of marriage and divorce in Iran, China Population and Development Studies, 4(5); 439-457. DOI.org/10.1007/s42379-020-00072-4
Zaidi, B., & Morgan, F. (2017). The Second Demographic Transition Theory: A Review and Appraisal, PMC and Research Funder Policies, 43: 473–492. DOI: 10.1146/annurev-soc-060116-053442
Van de Kaa, D. J. (1997). Options and sequences Europe’s demographic patterns, Australian Population Association, 14 (1): 1-30.
Yang, Z. (2016). An Agent-Based Dynamic Model of Politics, Fertility and Economic, Proceedings of The 20th World Multi-Conference on Systemics, Cybernetics and Informatics (WMSCI 2016).