مطالعه عوامل پیشران و بازیگران مؤثر در تحولات آینده آموزش زبان‌های قومی و محلی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) Sbagheri@khu.ac.ir

2 دانشیار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، ایران. ebhajiani@gmail.com

3 دانشیار دانشگاه شهید رجایی، تهران، ایران. mahnavid@yahoo.com

4 دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری فرهنگی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. mhz79m@gmail.com

چکیده

سیاست‌گذاری در مورد آموزش زبان‌های قومی و محلی مانند هر موضوع دیگری نمی‌تواند تنها با تکیه‌بر رهنمودهای ارزشی و هنجاری و بدون توجه به شرایط محیطی و ملاحظات راهبردی باشد. برای این منظور پژوهشی باهدف شناسایی عوامل پیشران و بازیگران تأثیرگذار در موضوع آموزش زبان‌های قومی و محلی در ایران صورت گرفت. برای شناسایی عوامل پیشران از روش «تحلیل اثرات متقابل» با استفاده از نرم‌افزار میک‌مک و برای «تحلیل بازیگران» از نرم‌افزار مکتور بهره جستیم. به‌عنوان مهم‌ترین نتایج: برای پیشگیری از فروافتادن گروه مهم «فعال قومی» در ائتلاف مخالفان نظام سیاسی؛ برای تداوم همراهی گروه «همگرای خواهان افزایش سهم قومی»؛ و همچنین برای خنثی نمودن عوامل «ملت‌سازی قومی» و «واگرایی قومی»، پیشنهاد می‌شود سیاستگذار بی‌عملی نسبی خود در موضوع آموزش زبان‌های قومی و محلی را کنار گذاشته و با اقدامی سنجیده کنترل میدان را به‌دست بگیرد. لیکن برنامه آموزشی زبان و ادبیات قومی و محلی به‌هیچ‌عنوان نباید واجد ویژگی‌های «فراگیری» و «معیارسازی» که مطالبه اصلی «مبارزان قومی» با هدف ملت‌سازی است، باشد. در مقابل برنامه آموزشی مطلوب می‌بایست «نخبه‌گرایانه»، با هدف شناسایی و شکوفا نمودن استعدادها و ناظر به حفظ گونه‌های مختلف زبان‌های بومی به‌عنوان میراث زبانی کشور و به دور از تأثیرپذیری از گونه‌های خارجی باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The study of driving factors and effective actors in the future changes of teaching ethnic and local languages in Iran

نویسندگان [English]

  • Shahla Bagheri 1
  • ebrahim hajiani 2
  • Mahdi Navid Adham 3
  • Mohammad Hosseinzadeh 4
1 Associate Professor and Faculty Member of The Department of Sociology, Kharazmi University, Tehran, Iran. (Corresponding Author). Email: Sbagheri@khu.ac.ir
2 Associate Professor and Member of the Faculty of the Ministry of Science, Research and Technology, Tehran, Iran. Email: ebhajiani@gmail.com
3 Associate Professor and Faculty Member of Shahid Rajaee University, Tehran, Iran. Email: mahnavid@yahoo.com
4 PhD student of cultural policy, Kharazmi University, Tehran, Iran. Email: mhz79m@gmail.com
چکیده [English]

Policy-making on the teaching of ethnic and local languages, like any other issue, cannot be based only on value and normative guidelines and without considering the requirements of the environment and strategic considerations. For this purpose, a research was conducted with the aim of identifying the driver factors and influential actors in the issue of teaching ethnic and local languages in Iran. In order to identify the driver factors, we used the method of “Cross Impact Analysis”  using Micmac software, and for "actor analysis" we used Mactor software. As the most important results: to prevent the important group of "ethnic activists" from falling into the coalition of opponents of the political system; To continue the alliance with"Convergents who want to increase the ethnic share"; And also, in order to neutralize the factors of "ethnic nation-building" and "ethnic divergence", it is suggested that the policymaker should put aside his relative inaction in the issue of teaching ethnic and local languages and take control of the field with a deliberate action. However, the educational program of ethnic and local language and literature should not have the characteristics of "public" and "standardization" which is the main demand of "ethnic fighters" with the aim of nation building. On the other hand, the desired educational program should be "elitist", with the aim of identifying and flourishing talents and considering the preservation of different varieties of native languages as the linguistic heritage of the country and away from being influenced by foreign varieties.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Policymaking
  • Educational Planning
  • Ethnic and local languages
  • Actor analysis
  • Driver factors

مراجع

منابع و مأخذ
احمدی، حمید(1391). قومیت و قوم‌گرایی در ایران. چاپ نهم، تهران: نشر نی.
امیرکافی، مهدی و حاجیانی، ابراهیم(1392). نسبت هویت قومی و ملی در جامعه چند قومیتی ایران. راهبرد، 22 (66)، 146-117. dor: 20.1001.1.10283102.1392.22.1.5.4
ایروانی، شهین(1393). مقدمه‌ای بر ماهیت نظام آموزش‌وپرورش ایران از آغاز دوره مدرن سازی تا امروز. پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، 4 (1)، 110 – 83. doi: 10.22067/fe.v4i1.23691
تیسن، ویل، ای. اچ؛ و واکر، وارن ای(1395). تحلیل خط‌مشی عمومی، پیشرفت‌های جدید، ترجمۀ حسن دانایی‌فرد و هانیه احمدی، تهران: انتشارات صفار.
جلیلوند، محسن و بشیری آذر، محمد(1395). اندیشه سیاسی علامه طباطبایی. فصلنامه مطالعات منافع ملی، 2 (6)، 49 – 69.
حاجیانی، ابراهیم(1396). مبانی، اصول و روش‌های آینده‌پژوهی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
حاجیانی، ابراهیم(1381). گفتگوی بین فرهنگی و انسجام ملی. فصلنامه مطالعات ملی، 3 (12)، 89 -75.
 dor: 20.1001.1.1735059.1381.3.12.4.9
حسنی‌فر، عبدالرسول(1396). کارکرد نظریه ادراکات اعتباری در اندیشه سیاسی ـ‌ اجتماعی علامه طباطبایی. پژوهش‌های فلسفی کلامی، 19(71)، 219-237. doi: 10.22091/pfk.2017.816
داوری اردکانی، نگار(1388). برنامه‌ریزی زبان‌آموزی و مسئله چندزبانگی. پژوهشنامه، (35)، 38- 11.
داوری اردکانی، نگار.(1385). شأن زبان فارسی به عنوان زبان ملی. نامه پارسی، (41)، 30 -17.
داوری اردکانی، نگار.(1386). سیاست پنهان زبان در مقابل سیاست آشکار آن. نامه فرهنگستان، (33)،185 -158.
داوری اردکانی، نگار.(1386). نمادهای هویت ایرانی و زبان فارسی. فصلنامه مطالعات ملی، 8 (30)، 3-25.
 dor: 20.1001.1.1735059.1386.8.30.1.7
داوری اردکانی، نگار(1395). یادداشت علمی نگاهی به متدوال موضوعات و روش‌های پژوهش در حوزۀ مطالعاتی برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری زبان. زبان کاوی، (2)، 117 ـ 111.
دیلمقانی، فرشید و قاسمی ترکی، محمدعلی(1397). جایگاه هویت ملی در ایران؛ نگاهی به تطور تاریخی، الگوها و سیاست‌های هویت ملی. فصلنامه پژوهشنامه تاریخ، (52)، 44 ـ 17.
رجائی، فرهنگ(1391). مشکله هویت ایرانیان امروز، ایفای نقش در عصر یک تمدن و چند فرهنگ. تهران: نشر نی.
رسولی، حسین، دهقانی، رضا و کریمی، علیرضا(1395). سیاست‌های زبانی پهلوی اول در کردستان و پیامدهای آن. مطالعات تاریخ فرهنگی، پژوهشنامه انجمن ایرانی تاریخ، 8 (30)، 96 ـ 77.
زارع میرک آبادی، علی(1393). بررسی جایگاه تحلیل بازیگر در مطالعات آینده‌پژوهی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین‌المللی ابزار و تکنیکهای مدیریت. تهران: موسسه اطلاع‌رسانی نارکیش.
زهرانی، مصطفی(1377). اندیشه سیاسی علامه طباطبایی. فصلنامه علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم. (1)، 125 – 97.
شایگان، داریوش(1380). افسون‌زدگی جدید، هویت چهل تکه و تفکر سیار (ترجمه فاطمه ولیانی). تهران: نشر فرزان روز.
صالحی امیری، رضا(1388). مدیریت منازعات قومی در ایران. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات استراتژیک.
طباطبایی، سید محمدحسین(1382). ترجمه تفسیر المیزان (ترجمه محمدباقر موسوی همدانی). قم: انتشارات اسلامی.
عصار، فریده(1393). تبیین برنامه زبان‌آموزی کودکان پیش‌دبستانی در مناطق دوزبانه. تهران: انتشارات مدرسه.
فوران، جان(1383). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران (ترجمه احمد تدین). تهران: موسسه رسا.
قنبری، داریوش(1385). دولت مدرن و یکپارچگی ملی در ایران. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
ممبینی دهکردی، علی و حامد حیدری.(1393). مبانی دانش محیط‌شناسی راهبردی. تهران، انتشارات صفار.
مدرسی، یحیی.(1368). درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مقصودی، مجتبی(1380). تحولات قومی در ایران علل و زمینه‌ها. تهران: موسسه مطالعات ملی.
مک کورمیک، جان(1390). اتحادیه اروپا، سیاست‌ها و روندها، ترجمۀ مهدی ذوالفقاری و محمدمهدی احمدی معین. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
نصیری فیروز، علیرضا، ذاکر صالحی، غلامرضا و مشکوه، مریم(1397). مطالعه تطبیقی آموزش عالی چندزبانه در کشورهای منتخب و درس‌هایی برای ایران. فصلنامه علمی و پژوهشی آموزش عالی ایران. 10(2)، 136 ـ 111.
نعیمی، کیومرث و پورمحمدی، محمدرضا(1395). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده سکونتگاه‌های فرودست شهری سنندج با تأکید بر کاربرد آینده‌پژوهی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات شهری، (20)، 64 ـ 53.
واعظ، نفیسه(1388). سیاست عشایری دولت پهلوی اول. تهران: انتشارات تاریخ ایران.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار