تببین سیاست‌های رسانه‌ای ایران در قبال مسایل زیست محیطی از منظر صاحبنظران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

2 دانش‌آموختة دکتری علوم ارتباطات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران (نویسندة مسئول)

چکیده

هدف مقالة پیشِ‌رو تحلیل و واکاوی سیاست‌های رسانه‌‌ای در قبال مسائل و معضلات زیست‌محیطی است و اینکه مدل مناسب رسانه‌ای پرداخت به مسائل زیست‌محیطی کدام است و چه ویژگی‌ها و اقتضائاتی دارد؟ چارچوب مفهومی این پژوهش نظریة ارتباطات محیطِ‌زیست با تأکید بر فرآیند کارکردگرایی، برجسته‌سازی، سیاست‌گذاری رسانه‌ای است. برای دست‌یافتن به الگوی رسانه‌ای، با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند، 22 تن از استادان ارتباطات و جامعه‌شناسی و افراد دارای تجربة کاری در حوزة رسانه و محیطِ‌زیست مورد مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته قرار گرفتند. سپس، با کدگذاری، داده‌ها مورد تعبیر و تفسیر قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد رسانه و کارگزار، سه کارکردِ خدمتی اصلی برای ترویج توسعة پایدار دارند. اولین کارکرد رسانه که در این پژوهش شناسایی شد، عبارت از فراهم‌سازی عواملِ میانجیِ شکوفاییِ توسعة پایدار اسـت. عوامل میانجی که مقولاتی همچون درگیرکردن مردم، بهادادن به سازمان‌های مردم‌نهاد و پای‌کارآوردن دانشگاهیان را دربرمی‌گیرد. دومین کارکرد رسانه، به‌کارگیری راهبرد پنج‌گانة انتشار رسانة تخصصی حوزة محیطِ‌زیست، استخدام و به‌کارگیری خبرنگار تخصصی حوزة محیطِ‌زیست، انتشار و برجسته‌سازی مسائل زیست‌محیطی، اطلاع‌رسانی مسائل زیست‌محیطی و پاسخگوکردن مسئولان برای ترویج اخبار توسعة پایدار اسـت. سرانجام سومین کارکرد خدمتی، تدوین سیاست‌گذاری کلان زیست‌محیطی، نگاه غیراقتصادی و آینده‌نگرانه به محیطِ‌زیست، پرهیز از سیاست‌زدگی در حوزة محیطِ‌زیست و به‌کارگیری مسئولان متعهد و متخصص حوزة محیطِ‌زیست است. به‌عبارت‌دیگر، از دریچۀ این کارکردهای خدمتی است که در ساختار رسانه و کارگزار حاکمیتی، توسعۀ پایدار محقق خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Media Policies In Iran on Environmental Issues from the Point of View of Experts

نویسندگان [English]

  • seyed vahid aghili 1
  • neda shafiei 2
1 Professor of Communication Sciences, Islamic Azad University, Tehran Branch, Tehran, Iran. seyed_vahid_aqili@yahoo.com
2 Ph.D. In Communication Sciences, Islamic Azad University, Tehran Branch, Tehran, Iran (Corresponding Author). shafiei_n77@yahoo.com
چکیده [English]

The purpose of this article is to analyze environmental media policies to achieve an appropriate media model for addressing environmental issues. To achieve the goal and evaluate the status quo, using the two theories of agenda setting and environmental journalism principles and sustainable development were presented. Then to achieve a media model, 22 communications and sociology professors and experienced individuals in the fields of media and environment were selected using the two methods of Targeted Sampling and Snowball Sampling and then they were interviewed using the semi-structured deep interview model. Then the achieved data was interpreted using open, axial and selective coding. The results, in the model-delivering section, show that media and decision-makers play three main service functions to promote sustainable development. The first function of the media identified in this study is providing mediating factors in sustainable development. The mediating factors can be provided through involving people, caring about to NGOs and recruiting academicians. The second function of the media is to apply the five media strategies which include publishing a professional environment-related media, employing an environment specialist reporter, releasing environmental reports and highlighting its issues, making reports about environmental issues and problems and making officials feel accountable about sustainable development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environment
  • Sustainable Development
  • Grounded Theory
  • Media Policies

مراجع

منابع و مأخذ
 دبیر سپهری، م (1384). مروری بر گزارش سال 2010 شاخص پایداری زیست‌محیطی، تحولات اقتصادی و همکاری‌های بین‌المللی. پیش‌شماره 02.
 استراس، آنسلم؛ کوربین، جولیت (1385). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها. ترجمۀ بیوک محمودی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
خوشحالی، زهرا سادات (1395). نقش رسانه‌های اجتماعی بر ارتقای فرهنگ زیست‌محیطی در جامعه (خبرنگاران حوزۀ محیطِ‌زیست). پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد. رشته‌ علوم ارتباطات اجتماعی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق.
دانایی‌فرد، حسن و زینب مظفری (1387). «ارتقای روایی و پایایی در پژوهش‌های کیفی مدیریتی: تأملی بر استراتژی‌های ممیزی پژوهشی». پژوهش‌های مدیریت. شماره 1: 162-131.
دروین، برندا، لارنس گراسبرگ، بابارچی اوکیف و الن وارتلا (1388). بازنگری در ارتباطات: مسائل مربوط به نگاره‌ها. ترجمۀ محمود صدری. تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
ستوده، احد و فرزام پوراصغر سنگاچین (1389). «بررسی گزارش‌های شاخص‌های پایداری و عملکرد محیط زیست در سالهای 2005، 2006 و 2008 و جایگاه ایران». فصلنامة محیطِ‌زیست و توسعه. شماره 1: 67-51.
 شریفی، زینب (1395). رسانه‌ها و توسعۀ پایدار؛ تبیین مؤلفه‌های روزنامه‌نگاری محیطِ‌زیست و ارایه مدل مطلوب برای مطبوعات ایران (از نگاه استادان ارتباطات و محیطِ‌زیست، مدیران و فعالان محیطِ‌زیست). رساله‌ دکتری تخصصی رشته علوم ارتباطات اجتماعی. دانشکده‌ علوم انسانی و اجتماعی. گروه علوم ارتباطات اجتماعی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد علوم تحقیقات تهران.
شریفی، زینب (1399). روزنامه‌نگاری محیطِ‌زیست. تهران: انتشارات دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
غریب‌زاده، زینب (1389). نقش تلویزیون در ارتقای فرهنگ زیست‌محیطی مردم (بررسی دیدگاه‌های متخصصان ارتباطات و محیطِ‌زیست). پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد. دانشکده‌ علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
 کیا، علی‌اصغر و مهدی رشکیانی (1385). مبانی برجسته‌سازی رسانه‌ها. تهران: انتشارات سازمان معین ادرات.
محبوبی، لعیا (1392). جایگاه روزنامه‌نگاری محیطِ‌زیست در مطبوعات ایران: بررسی چگونگی بازتاب رویدادهای زیست‌محیطی سال 1389 در سه روزنامۀ سراسری ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی. دانشکدۀ علوم اجتماعی و ارتباطات. دانشگاه علامه طباطبایی.
 محرم‌نژاد، ناصر و عمران حیدری (1385). «تدوین الگوی مدیریتی توسعة پایدار آموزش محیطِ‌زیست برای نسل جوان کشور». فصلنامة علوم و تکنولوژی محیطِ‌زیست. شماره 1: 77-68.
معتمدنژاد، کاظم (1382). روزنامه‌نگاری با فصلی جدید در بازنگری روزنامه‌نگاری معاصر. تهران: نشر سپهر.
 هچ، ماری. جو (1385). تئوری سازمان. ترجمۀ حسـن دانایی‌فرد. تهران: نشر افکار.
 هومن، حیدرعلی (1389). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
پایگاه‌های اینترنتی
پایگاه اینترنتی شاخص عملکرد محیطِ‌زیست، به نشانی epi.yale.edu
کهرم، اسماعیل (1395). بی‌توجهی رسانه ملی به محیطِ‌زیست، پایگاه خبری- تحلیلی زیست بوم. بازیابی: 31819http://zistboom.ir/fa/news/ به تاریخ 12 اردیبهشت 1395.
 
Cox, Robert (2007). Nature's "crisis disciplines": Does environmental communication have an ethical duty? Environmental Communication, 1.1.
Depoe, S. (2007), “environmental communication as nexus”, Environmental Communication, Vol. 1, No. 1, pp.1-4.
Hansen, Anders (2010). Environment, Media and Communication. Routledge: taylor & francis group, London And New York.
 Jurin, Richard R. Donny Roush, Jeff Danter (2010), Environmental Communication: Skills and Principles for Natural Resource Managers, Scientists, and Engineers. New York, Springer.
 OECD (1999). Environmental Communication; Applying Communication Tools towards Sustainable Development, working paper of the working party on Development Cooperation and Environment.
 Sandelands, Lloyd; Drazin, Robert (1989); “On the language of organization theory”. Organization studies; Vol 10(4); pp 457-477.
 Verhoven, Harry (2018). Environmental Politics in the Middle East; Legal Struggles, Global Connectiond. London: Hurst & Company.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار