مرزبندی و ترددهای فرهنگی در میان گروه‌های سبک زندگی مختلف در شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دکترای جامعه‌شناسی فرهنگی از دانشگاه علامه طباطبایی (نویسنده مسئول)

چکیده

در این مطالعه که به روش کمی (توصیفی - پیمایشی) انجام شد؛ تلاش شد تا میزان مرزبندی و ترددهای فرهنگی بین گروه‌های سبک زندگی مختلف موجود در شهر تهران، بررسی شود. جامعه آماری، کلیه شهروندان شهر تهران که 16 سال به بالا بودند را شامل می­شد. حجم نمونه شامل 625 نفر می­شد که به روش نمونه‌گیری خوشه­ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار جمع­آوری داده­ها، پرسش­نامه محقق­ ساخته بود که میزان همبستگی آن، طبق آلفای­کرونباخ بیش از 93 درصد بود. بر اساس داده­ها و به روش تحلیل عاملی، پنج سنخ سبک زندگی «نامقید»، «نامساعد»، «منحرفانه»، «دینی»، «مساعد و برخوردار» استخراج شد که محور مرزبندی­ و ترددهای اجتماعی ساکنان شهر تهران در تعامل با یکدیگر بودند. نتایج، نشان دادند که درجه مرزبندی و ترددهای فرهنگی ساکنان تهران نسبت به گروه­های سبک زندگی مختلف، متفاوت است. همچنین درجه مرزبندی و ترددهای فرهنگی  در مقایسه با گروه­های سبک زندگی برحسب ویژگی‌های زمینه‏ای کنشگران اجتماعی متفاوت است. برای نمونه طبقات اجتماعی بالا، در مقایسه با طبقات اجتماعی پایین، افراد با سطح تحصیلات بالا در مقایسه با افراد با تحصیلات پایین­تر، مردان در مقایسه با زنان، ساکنین محلات در خوشه بالاتر نسبت به خوشه­های پایین­تر، متولدین تهران در مقایسه با متولدین غیر تهران، جوان­ترها در مقایسه با میان‌سال‌ها و مسن‌ترها، مطلقه‌ها و مجردها در مقایسه با متأهل­ها و همسر فوت­شدگان، بیشتر از مرزهای فرهنگی - اجتماعی، عبور می­کنند. نتایج به‌دست‌آمده، با احتمال بیش از 99 درصد معنی­دار بوده و همه فرضیه­ها، تأئید شده­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cultural Boundaries and Crossings between Different Lifestyle Groups in Tehran

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Shahabi 1
  • Mohammad Ali Ghaempour 2
1 Associate professor, Faculty of Social, Allameh Tababa’I University, Tehran. Iran
2 Ph.D. in Cultural Sociology, Faculty of Social, Allameh Tababa’I University, Tehran. Iran (Corresponding Author)
چکیده [English]

In this study, which was based on a quantitative (descriptive-survey) method, we have tried to examine the extent/ measures of the cultural boundaries and crossing between different lifestyle groups in Tehran. The statistical population included all citizens of Tehran who were 16 years old and up. The sample size included 625 who were selected by cluster multistage method. A questionnaire tool was used to collect data. The Cronbach's alpha rate of the questionnaire exceeded from 93%. Based on the data and factor analysis method, five types of lifestyle were obtained: "unprofessional", "unfit", "devious", "religious", "favorable". In Tehran, these five types of lifestyles are the basis of boundaries, cultural exchange, and the interactions of individuals. The results showed that the degree of cultural boundary and crossing was different from the types of lifestyle groups among Tehran residents. Also, the degree of cultural boundary and crossing over of lifestyle groups varies according to the individual characteristics of social actors such as social class, age, gender, education, and so on. For example :Higher social classes compared to lower social classes, high educated people compared to low educated people, men compared to women,   residents in higher clusters relative to residents in lower clusters, Tehrani compared to non-Tehrani, younger people compared to middle-aged and older, divorced and single compared to married and deceased spouses  cross cultural-social boundaries more. The significance level of all results was more than 99% and all hypotheses have been confirmed.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural boundaries
  • Cultural crossing
  • Social relationships
  • Urbanism
منابع و مأخذ
 
باستانی، سوسن و سلمه نیکزاد (1393). «شبکه­های اجتماعی فردی و دل‌بستگی به محله در شهر تهران: با تأکید بر وسایل ارتباط نوین»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شماره 2: 220-193.
باومن، زیگموند، تیم می (1390). جامعه‌شناسی کاربردی در زندگی روزمره، ترجمۀ راضیه خزاعی، تهران، لوح فکر.
بوردیو، پی یر (1393). تمایز: نقداجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمۀ حسن چاوشیان، چاپ سوم، تهران، ثالث.
بهزادفر، مصطفی و ارسلان طهماسبی (۱۳۹۲). «شناسایی و ارزیابی مؤلفه­های تأثیرگذار بر تعاملات اجتماعی تحکیم و توسعه روابط شهروندی در خیابان‌های شهری: نمونه مورد مطالعه سنندج»، باغ نظر، شماره 25: 28-17.
جلائی‌پور، حمیدرضا و جمال عبدالله‌پور (1390). «روابط اجتماعی شهری؛ پژوهشی در چگونگی و عوامل مرتبط با آن در شهر سردشت»، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 41:  190-153.
چاکسی، جمشید (1390). تحلیل عقاید و اعمال (پاکی و نجسی در زرتشت). در: مردم‌شناسی اجتماعات دینی، ترجمۀ عبدالله گیویان، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
ذکایی، محمدسعید (1394). «نابرابری سرمایه‌های فرهنگی در شهر تهران»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، شماره  32: 196 ـ 169.
زرگر، محمود (۱۳۸۰)، راهنمای جامع Spss10، تهران: بهینه.
زیمل، گئورگ (1393). دین، ترجمۀ امیر رضایی، چاپ دوم، تهران، نشر نی.
زیمل، گئورگ (1393). مقالاتی درباره دین، ترجمۀ شهناز مسمی­پرست، چاپ دوم، تهران: نشر ثالث.
شهابی، محمود و محمدعلی قائم‌پور (1397). مرزهای اجتماعی - فرهنگی در شهر تهران؛ بررسی شرایط، شیوه مدیریت و پیامدها، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، شماره 2: 160-133.
شهریاری، ابوالقاسم، خلیلی، محسن، اکبری، حسین (1394). «سنجش رابطه سرمایه اجتماعی با تساهل مذهبی» (نمونه‌پژوهی: دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شماره 1: 31-1.
صدیق سروستانی، رحمت اله (1369). «انسان و شهرنشینی»، فـصلنامه عـلوم اجتماعی، شماره 4: 226-198.
فاضلی، نعمت­اله (1392). فرهنگ و شهر؛ چرخش فرهنگی در گفتمان شهری، تهران: تیسابه.
فاین، بن (۱۳۸۵). سرمایه اجتماعی و نظریه اجتماعی، ترجمۀ محمدکمال سروریان، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
فرمهینی فراهانی، محمدحسین (1391). تهران در گذر تاریخ؛ از طهران دیروز تا تهران بزرگ امروز، چاپ اول، تهران: بدرقه جاویدان.
فیروزجائیان، علی‌اصغر، محمود شارع‌پور، نازنین فرزام (1395). «سرمایه فرهنگی و مدارای اجتماعی (آزمون مدل میمیک)»، توسعه اجتماعی، شماره 2: 64-33.
قاضی‌نژاد، مریم، الهه‌سادات اکبرنیا (1396). «دینداری: مدارای اجتماعی یا فاصلۀ اجتماعی (پیمایشی در میان مسلمانان و مسیحیان شهر تهران)». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 6(1).
کلانتری، عبدالحسین و سیدسعید حسینی­زاده آرانی (۱۳۹۶). «روابط اجتماعی در جامعه شهری: بررسی عوامل اجتماعی و روانی مؤثر بر احساس تنهایی»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی مدرن ایران، شماره 2: 283-257.
کلمن، جیمز (1386). بنیادهای نظریه­های اجتماعی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1378). تجدد تشخص: جامعه و هویت شخصی ذر عصر جدید، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
لنسکی، گرهارد و لنسکی، جین (1374). سیر جوامع بشری، ترجمۀ ناصر موفقیان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ممتاز، فریده (1383). «معرفی مفهوم طبقه از دیدگاه بوردیو». پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 41 و 42: 160-149.
منادی، مرتضی (1388). «بررسی انسان‌شناختی روابط همسایگی - مطالعه تطبیقی روابط زنان شاغل و خانه‌دار»، مطالعات اجتماعی ایران، شماره 6: 122-104.
واکووانت، لویک جی.دی (1379). پیر بوردیو. در: متفکران بزرگ جامعه­شناسی نوشته راب استونر، ترجمۀ مهرداد میردامادی، تهران: مرکز.
وبر، ماکس (1371). مفاهیم اساسی جامعه­شناسی، ترجمۀ احمد صدارتی، تهران: نشر مرکز.
 
Bashkow, I. (2004). A Neo‐Boasian Conception of Cultural Boundaries. American anthropologist, 106(3), 443-458.
Berghman, M. & Van Eijck, K. (2009). Visual arts appreciation patterns: Crossing horizontal and vertical boundaries within the cultural hierarchy. Poetics, 37(4), 348-365.
 
Bichi, R. (2008). Mixed approach to measuring social distance. Cognition, Brain, Behavior. An Interdisciplinary Journal, 12(4).
Bryson, B. (1996). " Anything but heavy metal": Symbolic exclusion and musical dislikes. American sociological review, 884-899.‏
Chan, T. W. & Goldthorpe, J. H. (2007). Social stratification and cultural consumption: The visual arts in England. Poetics, 35(2), 168-190
Chaney, D. (1994). The cultural turn: Scene-setting essays on contemporary social history. London and New York: Routledge
Fischer, C. S. (1975). Toward a subcultural theory of urbanism. American journal of Sociology, 80(6), 1319-1341.‏
Gans, H. (1962). Urbanism and suburbanism as ways of life: A reevaluation of definitions.
Henry, Peter J. and Curtis D. Hardin. "The contact hypothesis revisited: Status bias in the reduction of implicit prejudice in the United States and Lebanon." Psychological Science 17, no. 10 (2006): 862-868.
‏Holt, D. B. (1997). Distinction in America? Recovering Bourdieu's theory of tastes from its critics. Poetics, 25(2), 93-120.
Lamont, M. (1992). Money, morals, and manners: The culture of the French and the American upper-middle class. University of Chicago Press.‏
 
Lamont, M. & Molnár, V. (2002). The study of boundaries in the social sciences. Annual review of sociology, 28(1), 167-195.
Lamont, M. Schmalzbauer, J. Waller, M. & Weber, D. (1996). Cultural and moral boundaries in the United States: Structural position, geographic location, and lifestyle explanations. Poetics, 24(1), 31-56.
Park, R. E. & Burgués, E. (1925). The City: Suggestions for Investigation in the Urban Environment.‏
Peterson, R. A. (2005). Problems in comparative research: The example of omnivorousness. Poetics­ 33(5), 257-282
Šafr, J. (2006). Social Standing and Lifestyle in Czech Society. Sociologickýústav Akademie vědČeskérepubliky.‏
Smith, J. A. McPherson, M. & Smith-Lovin, L. (2014). Social distance in the United States: Sex, race, religion, age, and education homophily among confidants, 1985 to 2004. American Sociological Review, 79(3), 432-456.