History of women's awakening; Representation of Women and Family Issues in the Journalism of the Constitutional Era in Iran

Document Type : Research Paper

Author

Mohammad Hosein Sharifi Saei, PhD in Sociology from the University of Tehran. Sharifisaei@ut.ac.ir

Abstract

Iranian women, for the first time, owned newspapers for women with the advent of the Constitutional Revolution (1906). Newspapers were the only mass media in Iran during the Qajar period (1789-1925). Women's newspapers were also the most important tool of the women's movement in the struggle for gender equality. This study aimed to identify women's family issues and demands in women's newspapers in the constitutional era (1906-1925). The findings of this study showed that women's newspapers in the constitutional era considered the domination of patriarchy in society as the root of all women's issues and problems. Patriarchal domination for Iranian women had various consequences, including the forced marriage of girls, child marriage, polygamy for men, domestic violence against women, prevention of women's employment, feminization of poverty, and the spread of prostitution. For this reason, women in their newspapers strongly criticized the dominance of patriarchal discourse in society. They sought to undermine the patriarchal discourse in society. The purpose of the women's newspapers was to pave the way for family law changes in the country. In this way, they sought to control the negative consequences of patriarchy on the lives of Iranian women.

Keywords


منابع و مأخذ
آبادیان، حسین و زهره صفری (1393). مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان در دوره مشروطه تا سلطنت رضاشاه، دوفصلنامه جستارهای تاریخی، شماره 2: 19-1.
آفاری، ژانت (1377). انجمن­های نیمه سری زنان در نهضت مشروطه، ترجمۀ جواد یوسفیان، تهران: نشر کتابسرا.
آفاری، ژانت (1385). انقلاب مشروطه ایران؛ 1285 1290، ترجمۀ رضا رضایی، تهران: نشر بیستون.
آبراهامیان، یرواند (1389). تاریخ ایران مدرن، ترجمۀ محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آرشیو برخط «دنیای زنان در عصر قاجار» وابسته به دانشگاه هاروارد، سند شماره 59A14129، خاطرات خدیجه افضل وزیری، از مجموعه «مه لقا ملاح»: بهمن 1353.
آرشیو برخط «دنیای زنان در عصر قاجار» وابسته به دانشگاه هاروارد، سند­ شماره 1A14129، خاطرات مه ­لقا ملاح نوه بی­بی­خانم استرآبادی، از مجموعه «مه لقا ملاح»: خرداد 1393.
آرشیو برخط «دنیای زنان در عصر قاجار» وابسته به دانشگاه هاروارد، سند­ شماره 2F15158 از مجموعه «ایران نو»، 1327ق.
آرشیو برخط «دنای زنان در عصر قاجار» وابسته به دانشگاه هاروارد، سند­ شماره 12F15158 از مجموعه «ایران نو»، 1327ق.
آرشیو برخط «دنیای زنان در عصر قاجار» وابسته به دانشگاه هاروارد، سند­ شماره 40F15158 از مجموعه «ایران نو»، 1328ق.
آرشیو برخط «دنیای زنان در عصر قاجار» وابسته به دانشگاه هاروارد، سند­ شماره 79F15158 از مجموعه «ایران نو»، 1329ق.
آرشیو برخط «دنیای زنان در عصر قاجار» وابسته به دانشگاه هاروارد، سند­ شماره 129F15158 از مجموعه «ایران نو»، 1329ق.
اتحادیه، منصوره (1373). زن در جامعه قاجار؛ موقعیت اجتماعی زنان در آغاز قرن 14 ه.ق، نشریه کلک پژوهش، 55 و 56: 50 – 27.
اورسل، ارنست (1382). سفرنامه قفقاز و ایران (ترجمه علی اصغر سعیدی)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اولیویه، آنتوان (1371). سفرنامه اولیویه. ترجمۀ محمدطاهر میرزا، تهران: انتشارات اطلاعات.
ایمانی خوشخو، محمدجواد و بهاره ناجی (1399). «طنز به‌مثابه صدا: مطالعه جامعه‌شناختی گسترش صدای عمومی در اشعار طنز دوره مشروطه»، فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ ارتباطات، شماره 52: 88 – 65.
بامداد، بدالملوک (1347). زن ایرانی؛ از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، تهران: انتشارات ابن­سینا.
بهشتی سرشت، محسن و محسن پرویش (1394). «بررسی مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان در مطبوعات عصر قاجار؛ با تأکید بر نشریه نامه بانوان»، فصلنامه زن در فرهنگ و هنر، شماره 3: 341-327.
پورحسن دارابی، جلیل (1391). «رویکرد انتقادی روزنامه اختر به وضعیت زنان جامعه ایران در عصر ناصری»،
پژوهش­های تاریخی ایران و اسلام
، شماره 11:  58 – 35.
پولاک، ادوارد یاکوب (1368). سفرنامه پولاک؛ ایران و ایرانیان (ترجمه کیکاوس جهانداری)، تهران: شرکت سهامی خوارزمی.
تاج­السلطنه (1353). خاطرات تاج­السلطنه، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران، نشر تاریخ ایران.
ترابی فارسانی، سهیلا (1388). «تکاپوی زنان عصر قاجار؛ فردیت، جهان سنت و گذار از آن، تاریخ اسلام و ایران»، فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزاهراء، شماره 2: 22-1.
ترابی فارسانی، سهیلا (1395). «زن و تحول گفتمان از خلال نشریه­های زنان (از مشروطه تا پهلوی)»، فصلنامه تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهراء، شماره 30: 92-69.
دالمانی، هانری رنه (1378). از خراسان تا بختیاری (ترجمه غلامرضا سمیعی)، جلد 1، تهران، نشر طاوس.
دوگوبینو، کنت (1383). سه سال در آسیا؛ سفرنامه کنت دوگوبینو، ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: نشر قطره.
دولت­آبادی، یحیی (1362). حیات یحیی، جلد 1، تهران: انتشارات عطار.
دیولافوا، مادام ژان (1371). ایران، کلده و شوش، ترجمۀ علی‌محمد فره­وشی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رشدیه، فخرالدین (1370). زن‍دگ‍ی‍ن‍ام‍ه‌ پ‍ی‍ر م‍ع‍ارف‌ رش‍دی‍ه‌: ب‍ن‍ی‍انگ‍ذار ف‍ره‍ن‍گ‌ ن‍وی‍ن‌ ای‍ران‌، تهران: نشر هیرمند.
ساناساریان، الیز (1384). جنبش حقوق زنان در ایران؛ طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۵۷، ترجمۀ نوشین احمدی خراسانی، تهران: نشر اختران.
سرنا، مادام کارلا (1362). آدم­ها و آیین­ها در ایران؛ سفرنامه مادام کارلا سرنا، ترجمۀ علی‌اصغر سعیدی، تهران: نشر زوار.
سیاح، محمدعلی (1336). خاطرات حاج سیاح، به کوشش حمید سیاح، تهران: انتشارات امیرکبیر.
شمیم، علی اصغر (1387). ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران: انتشارات بهزاد.
علیزاده، محمدعلی و علی باغدار دلگشا (1395). «بررسی مطالبات اجتماعی زنان در جراید عصر مشروطه؛ با تأکید بر نامه­نگاری­های زنان در روزنامه ایران نو»، فصلنامه زن و جامعه،  شماره 1:  218 – 201.
فصیحی، سیمین (1389). «از خلوت خانه تا عرصه اجتماع؛ رویارویی زنان با «دوگانگی طبیعت و فرهنگ» از انقلاب مشروطیت تا پایان دوره قاجار»، فصلنامه تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهراء، شماره 8:  137 – 115.
فوران، جان (1382). مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمۀ احمد تدین، تهران: انتشارات رسا.
قویمی، فخری (1352). کارنامه زنان مشهور ایران از قبل از اسلام تا عصر حاضر، تهران: وزارت آموزش و پرورش.
کازاما، آکی ئو (1380). سفرنامه کازاما؛ نخستین وزیرمختار ژاپن در ایران، ترجمۀ دکتر هاشم رجب‌زاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر دانشگاهی.
کرزن، جرج (1373). ایران و قضیه ایران، ترجمۀ غلامعلی وحید مازندرانی، جلد دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
کرمانی، ناظم­الاسلام (1376). تاریخ بیداری ایرانیان، به کوشش علی­اکبر سعیدی سیرجانی، جلد اول، تهران: نشر پیکان.
کسروی، احمد (1324). خواهران و دختران ما، تهران: چاپخانه تابان.
کسروی، احمد (1363). تاریخ مشروطه ایران، جلد یکم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
کولیور رایس، کلارا (1383). زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ترجمۀ اسدالله آزاد، تهران: نشر کتابدار.
کهن، گوئل (1360). تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، جلد یکم. تهران: انتشارات آگاه.
مجربی، حسن، دیوسالار، مهرداد، غلامی فیروزجایی، علی (1398). ازدواج و طلاق در ایران عصر قاجار از منظر سفرنامه­های خارجی، دوفصلنامه جامعه­شناسی تاریخی، شماره 2: 290-275.
مستوفی، عبدالله (1343). شرح زندگانی من یا ت‍اری‍خ‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌ و اداری‌ دوره‌ ق‍اج‍اری‍ه‌، جلد 1، تهران: انتشارات زوار.
ملک­زاده، مهدی (1383). تاریخ انقلاب مشروطیت (جلد اول تا سوم)، تهران: انتشارات سخن.
ملکم، جان (1379). تاریخ کامل ایران، ترجمۀ میرزا اسماعیل حیرت، تهران: نشر افسون.
منصور، روشنک (1363). «چهره زن در جراید مشروطیت»، نیمه دیگر فصلنامه فرهنگی، سیاسی و اجتماعی زنان،  شماره 1: 30 – 11.
ناهید. عبدالحسین (1360). زنان ایران در جنبش مشروطه، تبریز: نشر احیا.
نشریه ایران نو (1327ق). شماره 69 و 78.
نشریه تمدن (1325ق). شماره 12.
نشریه جهان زنان (1300). شماره­های 3، 4 و 5.
نشریه دانش (1328ق). شماره­های 1، 6.
نشریه دانش (1329ق). شماره­ 14.
نشریه زبان زنان (1338ق). شماره­های 6، 9، 11 و 31.
نشریه شکوفه (1331ق). شماره 5.
نشریه شکوفه (1332ق). شماره­های 8 و 11.
نشریه شکوفه (1333ق). شماره­های 7 و­ 19.
نشریه شکوفه (1334ق). شماره­های 4 و 11.
نشریه عالم نسوان (1300). شماره­های 2 و 4.
نشریه عالم نسوان (1301). شماره­های 1 و 5.
نشریه عالم نسوان (1302). شماره­های 2، 5 و 6.
نشریه (روزنامه) قانون (1269). شماره­های 3 و 4 و 19.
نشریه نامه بانوان (1299). شماره­های 3، 5، 8 و 10.
نشریه نامه بانوان (1300). شماره­های 11، 12 و 13.
نشریه نامه فرنگستان (1303). شماره 3.
نشریه نسوان وطن­خواه ایران (1302). شماره­های 1، 2، 3، 5 و 6.
نشریه نسوان وطن­خواه ایران (1303). شماره­های 7 و 8.
هولستر، ارنست (1355). ایران در یکصد و سیزده سال پیش، ترجمۀ محمد عاصمی، تهران: مرکز مردم‌شناسی ایران - وزارت فرهنگ و هنر.
Connell, R. (2002) Gender, Cambridge: UK: Polity Press.
Guest, G., ‎MacQueen, K.M., ‎Namey, E. (2012). Applied Thematic Analysis, London, Sage Publication.
Rawat, P. S. (2014). Patriarchal beliefs, women’s empowerment, and general well- being, Vikalpa, 39 (2): 43–55.
Thomas, J. & Harden, A. (2008). Methods for the Thematic Synthesis of Qualitative Research in Systematic Reviews, BMC Medical Research Methodology, 8 (1): 1-10.
Tonsing, J. C., &  Tonsing, K. N. (2019). Understanding the role of patriarchal ideology in intimate partner violence among South Asian women in Hong Kong, International Social Work, 62 (1): 161 – 171.
Willis, E. (1984). Radical Feminism and Feminist Radicalism. Social Text, 9/10: 91–118.