%0 Journal Article %T تأمّلی در سرلوح قرآن‌های تذهیب شده عصر تیموری و قاجار(مطالعه تطبیقی سرلوح‌های قرآنی موجود در موزه آستانه مقدسه قم و کتابخانه مرکزی تبریز) %J فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات %I پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات %Z 2008-8760 %A شمیلی, فرنوش %A غفوری‌فر, فاطمه %A محمدزاده, مهدی %D 2019 %\ 02/20/2019 %V 19 %N 44 %P 149-178 %! تأمّلی در سرلوح قرآن‌های تذهیب شده عصر تیموری و قاجار(مطالعه تطبیقی سرلوح‌های قرآنی موجود در موزه آستانه مقدسه قم و کتابخانه مرکزی تبریز) %K تذهیب‌های قرآنی %K سرلوح قرآن‌های مذهِّب عصر تیموری %K سرلوح قرآن‌های مذهِّب عصر قاجار %K ساختار عناصر تزئینی و بصری %R 10.22083/jccs.2018.119512.2372 %X هنر تذهیب یکی از هنرهای تزئینیـکاربردی است که زیرمجموعه­ هنر کتاب­آرایی محسوب می­شود. قرآن­آرایی از جمله بسترهای مناسب برای تجلی این هنر است که از اوایل قرون اسلامی با یکدیگر اجین شده­اند. هنر تذهیب را می­توان در کابردهای مختلف قرآن­آرایی از جمله تزئینات صفحات افتتاح، صفحات آغازین جزء­ها و غیره در قالب­های شمسه یا سرلوح مشاهده نمود. در طول زمان، تزئینات سرلوح بیشتر مورد استفاده هنرمندان قرار گرفته و از دوره­ تیموری و قاجار نمونه­های قابل تأملی برجای مانده است. نمونه­های تیموری نگهداری شده در موزه­ آستانه مقدس قم و نمونه­های قاجاری ذخیره شده در کتابخانه مرکزی تبریز از ذخایر ارزشمند ملّی در زمینه­ نسخ قرآنی مذهِّب هستند که تاکنون بررسی شده‏اند. این پژوهش ضمن شناسایی و معرفی سرلوح ­قرآن­های مذکور خصوصیت­های بصری سرلوح قرآن­ها را با تأکید بر نقوش تزئینی و کیفیت بصری نهفته در این نسخ بررسی می‏کند. تحقیق حاضر به دو سؤال اساسی پاسخ می­دهد: سرلوح­های منتخب قرآن­های عصر تیموری موزه آستانه قم و قرآن­های مذهِّب قاجار کتابخانه مرکزی تبریز از چه ویژگی ­بصری ـ تزئینی برخوردارند؟ نقاط اشتراک و افتراق در سرلوح قرآن­های تیموری و قاجار موزه­ آستانه قم و کتابخانه مرکزی تبریز چیستند؟ این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی آثار مورد نظر را با روش تطبیقی  ارزیابی کرده است. جمع­آوری منابع  به صورت کتابخانه­ای و گردآوری نمونه­ها با روش میدانی انجام شده است. برآیند تحقیق نشان­داد، سرلوح قرآن­های تیموری از نظر تناسب صفحات و نقوش تزئینی از ویژگی منسجم و استحکام بصری در فرم و نقش برخوردار بوده­اند، اما ترکیب نقوش سرلوح­های قاجار، ساختاری نسبتاً پراکنده­ دارد. استفاده از نقوش اسلیمی، ختایی و رنگ طلا و لاجورد با نسبت­های متغیر در هر دو آثار دیده شده است. نظام حاکم در تناسب صفحه­آرایی‏های آثار دو دوره، مبنی بر تناسبات طلایی و مستطیل ایستا بوده و بر اساس ترکیب­بندی سه­کتیبه­ای و پنج کتیبه­ای استوار است. %U https://www.jccs.ir/article_83615_29cf0f3c332c755b7cb6e3b247e0d613.pdf