سید میلاد موسوی حق شناس؛ احسان شاه‌قاسمی
چکیده
فضای مجازی عرصهای است که بخش گسترده‌ای از خدمات، تبادلات، گردش اطلاعات، تعاملات، ارتباطات و به تعبیری، حیات در آن یا به‌واسطۀ آن جریان می‌یابد؛ به همین جهت، ضرورت وجود قاعده‌های اخلاقی در این پهنه با توجه به قابلیت‌های بی‌بدیل و روزافزون آن انکارناشدنی است. یکی از ظرفیت‌های مغفول‌مانده در زمینۀ سامان‌بخشی و توسعۀ اخلاق در ...
بیشتر
فضای مجازی عرصهای است که بخش گسترده‌ای از خدمات، تبادلات، گردش اطلاعات، تعاملات، ارتباطات و به تعبیری، حیات در آن یا به‌واسطۀ آن جریان می‌یابد؛ به همین جهت، ضرورت وجود قاعده‌های اخلاقی در این پهنه با توجه به قابلیت‌های بی‌بدیل و روزافزون آن انکارناشدنی است. یکی از ظرفیت‌های مغفول‌مانده در زمینۀ سامان‌بخشی و توسعۀ اخلاق در فضای مجازی بهره‌گیری از نقش مسئولیت‌های اجتماعی و تدوین کدهای مرتبط با آن است. در این مقاله، بر مبنای نظریۀ داده‌بنیاد و با استفاده از روش ترکیبی، ابتدا سعی شده است، با مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته با متخصصان و خبرگان حوزۀ ارتباطات، کدهای مسئولیت اجتماعی پیشنهادی آنها در حوزۀ فضای مجازی استخراج شود و پس از آن، با ترتیب‌دادن پیمایشی به‌کمک پرسش‌نامه، اولویت کدهای مذکور از منظر شهروندان تهرانی مورد سنجش قرار گیرد. تدوین نظام اولویت‌بندی از این جهت حائز اهمیت است که می‌تواند در سیاستگذاریها، قانونگذاریها و برنامه‌ریزی‌های راهبردی مورد نظر و ملاحظۀ تصمیم‌گیران و کارگزاران قرار گیرد. بر اساس نتایج این مقاله، کدهای مسئولیت اجتماعی پیشنهادی متخصصان در ده مقولۀ «روابط اجتماعی»؛ «حریم خصوصی، حفاظت و امنیت»؛ «خانواده و کودکان»؛ «تبلیغات و تجارت الکترونیک»؛ «اقدامات و تکنیک‌های غیرحرفه‌ای، آزاردهنده و آسیب‌زا»؛ «سواد رسانهای»؛ «تولید محتوا»؛ «مالکیت فکری»؛ «حق دسترسی» و «سرویس اینترنت و پهنای باند» دسته‌بندی می‌شوند. همچنین، از منظر کاربران فضای مجازی در شهر تهران، کدهای مسئولیت اجتماعی مرتبط با مقوله‌های «روابط اجتماعی»؛ «تبلیغات و تجارت الکترونیک» و «حریم خصوصی، حفاظت و امنیت» دارای اولویت بیشتری نسبت به سایرین هستند.
امین امیرحسینی؛ محمدرضا برزویی
چکیده
علل رافع مسئولیت، شرایطی است که در آن شرایط، واردکننده زیان، مسئول جبران خسارت نیست. این شرایط در مسئولیت مدنی به دفاع مشروع، حکم قانون یا مقام صالح، غرور، اجبار یا اکراه و اضطرار تقسیم‌بندی شده است. قوه قاهره از حوادثی است که رابطه سببیت را کلاً از بین می‌برد و بنابراین، در بحث علل موجهه یا شرایط معاف‌کننده جای نمی‌گیرد، زیرا در ...
بیشتر
علل رافع مسئولیت، شرایطی است که در آن شرایط، واردکننده زیان، مسئول جبران خسارت نیست. این شرایط در مسئولیت مدنی به دفاع مشروع، حکم قانون یا مقام صالح، غرور، اجبار یا اکراه و اضطرار تقسیم‌بندی شده است. قوه قاهره از حوادثی است که رابطه سببیت را کلاً از بین می‌برد و بنابراین، در بحث علل موجهه یا شرایط معاف‌کننده جای نمی‌گیرد، زیرا در علل موجهه، رابطه سببیت بین فعل زیان‌بار و عامل زیان احراز می‌شود. حال سؤال اساسی آن است که در صورتی که رسانه‌های جمعی مبادرت به ورود خسارت به افراد نمایند و ورود ضرر را به ادله‌ای نظیر اجبار، اضطرار ناشی از قاعده اقدام و ... مستند نمایند، آیا می‌توان از ایشان مطالبه خسارت نمود؟ بنابراین، به دلایل پیش‌گفته، مسئولیتی برای عامل زیان متصور نیست؛ البته باید پذیرفت که شرایط معاف‌کننده در حوزه مسئولیت مدنی رسانه اندکی متفاوت از آن چیزی است که اصولاً در مسئولیت مدنی مطرح می‌شود. مقاله پیش‌رو با روش «تحلیلی ـ توصیفی» در پی پاسخ به این سؤال است که؛ «در نظام حقوقی ایران، چه عواملی می‌تواند رافع مسئولیت مدنی (مسئولیت اجتماعی) رسانه‌های جمعی به حساب آیند؟» که در پاسخ به آن، به علل رافع مسئولیت مدنی رسانه‌ها در قالب هفت عنوان «تکلیف یا اختیار قانونی رسانه»، «دستور مقام قضایی یا مقام مافوق اداری»، «بیان انتقادات و نظرات سازنده»، «اجبار و اکراه»، «اضطرار در شرایط خاص»، «اقدام فرد علیه خود» و «غرور» اشاره و به تشریح هریک از آنها پرداخته شده است.
