بهجت شهابی عنبران؛ علی جعفری؛ شهناز هاشمی؛ محمد سلطانی فر
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی هویت‌های دوگانه در فضای مجازی-واقعی نوجوانان بود که به روش پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری مشتمل بر کلیه دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوره دوم استان اردبیل که از بین آنها 380 نفر به عنوان نمونه به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب گردید. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر چارچوب نظری ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر بررسی هویت‌های دوگانه در فضای مجازی-واقعی نوجوانان بود که به روش پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری مشتمل بر کلیه دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوره دوم استان اردبیل که از بین آنها 380 نفر به عنوان نمونه به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب گردید. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر چارچوب نظری پژوهش استفاده شد. روایی پرسشنامه به روش اعتبار صوری و سازهای و اعمال برخی اصلاحات و پایایی آن نیز پس از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ و حذف برخی گویهها مورد تأیید قرار گرفت. داده‌ها از طریق آزمون t دو گروه مستقل در نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد نوجوانان در فضای مجازی-واقعی دارای هویت دوگانهای در ابعاد دینی، خانوادگی، جنسی، ملی، قومی و فرهنگی بودند. هویت نوجوانان در فضای واقعی شکلیافتهتر، منسجمتر و واقعیتر و در فضای مجازی به نسبت سیّار، ناپایدار و متکثر بود. هویتی که با توجه به برخی ویژگیها، می‌توان آن را هویت مدرن یا بازاندیشانه نامید. نوجوانان در کنار اینکه در جهان واقعی سعی در پاسداشت منابع سنتی هویت داشتند در فضای مجازی خود را طرفدار هویت جهانی یا جهان وطنی نشان میدادند.
خشایار قاضی زاده؛ علی قاضی زاده
چکیده
برای ساخت و پردازش شخصیت در پویانمایی مؤلفه‌های مختلفی در نظر گرفته می‌شود، ازجمله: ارتباط شخصیت‌ها با مضمون اثر و پیوند آن با شاخصه‌های فرهنگی جامعه. با توجه به تولید آثار روزافزون پویانمایی در ایران، نیاز به مطالعۀ اجزای مختلف آنها احساس می‌شود. لذا، پژوهش پیشرو، با هدف شناسایی شاخصه‌های هویت فرهنگی، ملی و هنری مؤثر ...
بیشتر
برای ساخت و پردازش شخصیت در پویانمایی مؤلفه‌های مختلفی در نظر گرفته می‌شود، ازجمله: ارتباط شخصیت‌ها با مضمون اثر و پیوند آن با شاخصه‌های فرهنگی جامعه. با توجه به تولید آثار روزافزون پویانمایی در ایران، نیاز به مطالعۀ اجزای مختلف آنها احساس می‌شود. لذا، پژوهش پیشرو، با هدف شناسایی شاخصه‌های هویت فرهنگی، ملی و هنری مؤثر در شخصیت‌پردازی پویانمایی ایرانی و نیز وجوه تفاوت و تشابه نشانه‌های هویتی با شاخصه‌های هویت فرهنگ ایرانی و تمرکز بر مؤلفه‌های هنری برای خلق شخصیت‌های انسانی، به تحلیل دو نمونه از تولیدات پویانمایی ایران پرداخته است. مسئلۀ پژوهش پیشرو توجه به چگونگی بازتاب شاخصه‌های هویتی در دو اثر هنری پویانمایی ایرانی و نسبت شخصیت‌های ساخته‌شده با شاخصه‌های نمایانگر هویت ملی ـ فرهنگی ایرانی است. پژوهش پیشرو از نوع کیفی است و به لحاظ ماهیت، توصیفی ـ تحلیلی محسوب می‌شود و در آن از روش‌های ترکیبی و رویکردهای نشانه‌شناسانه برای تحلیل نمونه‌ها استفاده شده است. سیر بررسی در جهت کشف لایه‌های هویتی مستتر در شخصیت‌های پویانمایی ایرانی این نتیجه را در بر داشت که عدم مطالعات کافی قبل از تولید و اجرا و رونگاری نسبی از سبک‌های تجربه‌شدۀ غیرایرانی موجب شده آثار ایرانی هنوز سبک و شخصیت متمایزی پیدا نکنند. از مطالعات صورت‌گرفته چنین برمی‌آید که در نمونه‌های موردمطالعه، با وجود زمینه‌های موضوعی برای استفاده از سنت‌های تصویری ایرانی، استفادۀ نسبی از این قابلیت در طراحی شخصیت‌ها شده است.
محمدمهدی وحیدی؛ سید محمد مهدیزاده
چکیده
یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ یک گره‌گاهِ تاریخی مهم برای ایالات متحده بود. در این روز بود که رضایتِ خاطرِ ناشی از صلحی که در میانِ بسیاری از ملت‌ها وجود داشت و با پایانِ جنگ سرد و نابودی کمونیسم آغاز شده بود، با ظهور یک دشمنِ تازه، به‌شکلی نمادین، پایان یافت. در این برهه، موضعِ گفتمانی رسانه‌های جریان اصلی ایالاتِ متحده نسبت به دیگری و شرق ...
بیشتر
یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ یک گره‌گاهِ تاریخی مهم برای ایالات متحده بود. در این روز بود که رضایتِ خاطرِ ناشی از صلحی که در میانِ بسیاری از ملت‌ها وجود داشت و با پایانِ جنگ سرد و نابودی کمونیسم آغاز شده بود، با ظهور یک دشمنِ تازه، به‌شکلی نمادین، پایان یافت. در این برهه، موضعِ گفتمانی رسانه‌های جریان اصلی ایالاتِ متحده نسبت به دیگری و شرق نیز دچار تغییراتی شد. در این مقاله با اشاره به ایدۀ رشد و کمال شخصیت در ادبیات داستانی و با توسل به ابزارهای تحلیلی نشانه‌شناسی اجتماعی تصویر، به بررسی نحوۀ برساخت هویتِ خودی و در مقابل آن، دیگری، در این دوران می‌پردازیم. به اعتقاد ما، تلویزیون جایگاه مناسبی برای تولید آن چیزی است که نظریه‌پردازان نشانه‌شناسیِ اجتماعی با عنوان «منبع نشانه‌ای» از آن یاد می‌کنند لذا در تحلیل خود بر یک سکانس استثنائی از سریال تلویزیونی میهن متمرکز شده ایم و پس از بررسی کاملِ این سکانس ملاحظه کرده‌ایم که در سریالِ میهن، خودی، تعریفی مشخص پیدا کرده است. او یک زنِ اروپایی‌تبار (امریکاییِ اصیل) است. از سوی دیگر، با مردی مواجه هستیم که به لحاظ خصوصیات ظاهری یک امریکاییِ اصیل محسوب می‌شود؛ اما به دشمنِ ایالاتِ متحده پیوسته و در صدد انجام حمله‌ای علیهِ امریکاست و ما در تحلیل خود نشان داده‌ایم که سازندگان در کمال اختصار، به خطرِ خودی‌هایی اشاره می‌کنند که به خدمتِ دیگری درآمده‌اند و اکنون می‌توانند بارِ دیگر ایالاتِ متحده را از درون تهدید کنند و مورد حمله قرار دهند. در تحلیلِ خود همچنین شیوه بازنمایی و حفظِ نمایشِ چارچوب‌های هویتیِ پسانژادی و چندفرهنگی در ایالاتِ متحده را مورد بازشناسی قرار داده ایم.
قاسم میسایی؛ فائز دین پرست؛ مسلم گلستان؛ محمد جعفری
چکیده
پژوهش پیشرو به هویت‌سازی رسانه‌ای در جریان مذاکرات هسته‌ای و به‌طور موردی هویت گروهی نمایش داده شده از کشورهای عضو 1+5 در روزنامه ایران، دورۀ زمانی 1382 تا 1392، پرداخته است. در دنیای جدید رسانه‌ها در موضوعات مختلف به کمک سیاست خارجی آمده‌اند و با طرح موضوعات مختلف سعی در پیگیری منافع خود دارند. در این میان یکی از مهم‌ترین کارهایی ...
بیشتر
پژوهش پیشرو به هویت‌سازی رسانه‌ای در جریان مذاکرات هسته‌ای و به‌طور موردی هویت گروهی نمایش داده شده از کشورهای عضو 1+5 در روزنامه ایران، دورۀ زمانی 1382 تا 1392، پرداخته است. در دنیای جدید رسانه‌ها در موضوعات مختلف به کمک سیاست خارجی آمده‌اند و با طرح موضوعات مختلف سعی در پیگیری منافع خود دارند. در این میان یکی از مهم‌ترین کارهایی که رسانه‌ها در این خصوص انجام میدهند هویت‌سازی از خود و دیگران است تا بدین ترتیب هم به شکل‌گیری ذهنیت تصمیمگیران کمک کنند و هم افکار عمومی را به سمتوسوی خاصی هدایت کنند. بر همین اساس، دیپلماسی رسانه‌ای یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عوامل بر مسائل جدید به‌طور عام و مسئله روند هسته‌ای ایران به‌طور خاص است. سؤال تحقیق بدینصورت مطرح شده است که «هویت‌سازی رسانه‌ای روزنامه ایران درخصوص هویت گروهی اعضای 1+5 در سال‌های 92-82، از چه کاراکترها و مشخصههایی برخوردار است؟» در این پژوهش یافتههای تحقیق با استفاده از روش تحلیل محتوا ضمن تأکید بر سیالیت و برساخته بودن هویت کشورها در روابط بینالملل، هویت‌های گروهی اعضای 1+5 را در قالب گروههای «دوست» و «دشمن» نمایش می‌دهد.
طاهر روشندل اربطانی؛ سیدمحمد مولایی
چکیده
با عنایت به دیدگاه انتقادی در حوزه ارتباطات و رسانه، رسانه‌ها از چنان قدرتی برخوردارند که می‌توانند محتوای منتشره را تحت تأثیر خاستگاه فرهنگی و هویتی خود قرار دهند. این نشانگر قدرت رسانه‌ها در تغییرات فرهنگی و بخصوص تأثیر بر هویت افراد و جوامع می‌باشد. پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات، ظهور شبکههای اجتماعی و به تبع آن امکان تعامل ...
بیشتر
با عنایت به دیدگاه انتقادی در حوزه ارتباطات و رسانه، رسانه‌ها از چنان قدرتی برخوردارند که می‌توانند محتوای منتشره را تحت تأثیر خاستگاه فرهنگی و هویتی خود قرار دهند. این نشانگر قدرت رسانه‌ها در تغییرات فرهنگی و بخصوص تأثیر بر هویت افراد و جوامع می‌باشد. پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات، ظهور شبکههای اجتماعی و به تبع آن امکان تعامل کاربران با سرعت بالا، سبب تأثیرگذاری دوچندان بر فرهنگ و هویت شده است. در چنین شرایطی آیا می‌توان از شبکههای اجتماعی به عنوان ابزاری برای تقویت هویت ملی جوانان به عنوان طیفی که بیش از دیگران با فناوری‌های نوین مأنوس می‌شوند استفاده نمود؟ برای پاسخ به این سئوال تلاش شد برای استفاده از ظرفیت‌های شبکههای اجتماعی در تقویت هویت ملی جوانان طی مدلی ارائه گردد. برای این منظور و با استفاده از روش نظریه برخاسته از داده‌ها، تعداد 13 مصاحبه با مطلعان این حوزه شامل صاحب‌نظران و اساتید دانشگاهی، سیاستگذاران و فعالین در حوزه شبکه اجتماعی و هویت ملی و استفاده‌کنندگان از شبکههای اجتماعی داخلی ترتیب داده شد و در نهایت 26 مقوله استخراج گردید. محور اصلی پژوهش یکپارچه‌سازی هویت ملی مجازی و واقعی و شبکه اجتماعی به عنوان ابزار تقویت هویت ملی معرفی گردید. برای این منظور چهار راهبرد ارائه گردید.
ابو تراب طالبی طالبی؛ محمد رمضانی
چکیده
مواجهۀ جامعۀ ایرانی با مدرنیته، با پیامدهایی همراه بوده و ارزش‌های متفاوتی را در ساحت‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی موجب شده است. گسترش این ارزش‌ها، با تغییر نگرش و به تبع آن، تغییر در کنش‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از جمله مصرف‌گرایی همراه بوده است. پرسش این است که آیا دینداری، ارزش‌ها، سنت‌ها، هویت و پایگاه اقتصادی ...
بیشتر
مواجهۀ جامعۀ ایرانی با مدرنیته، با پیامدهایی همراه بوده و ارزش‌های متفاوتی را در ساحت‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی موجب شده است. گسترش این ارزش‌ها، با تغییر نگرش و به تبع آن، تغییر در کنش‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از جمله مصرف‌گرایی همراه بوده است. پرسش این است که آیا دینداری، ارزش‌ها، سنت‌ها، هویت و پایگاه اقتصادی و اجتماعی می‌تواند به مثابه بازدارندههایی در فرایند مصرف‌گرایی آن جوامع نقش ایفا نماید؟ در این مقاله با رویکرد جامعهشناختی و روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه صورت پذیرفته است. دادههای مورد نیاز از نمونۀ 506 نفری از افراد هیجده سال به بالای ساکنان شهر کاشان، به شیوه تصادفیِ ساده جمعآوری شده است. یافتههای آماری نشان می‌دهد که بین دینداری، سنتگرایی، هویت انقلابی، هویت جنسیتی، ارزش‌های دینی و پایگاه اقتصادی و اجتماعی با مصرف‌گرایی، رابطۀ معناداری وجود دارد. نتایج معادله رگرسیون چند متغیره نشان می‌دهد که دینداری بیشترین قدرت تبیینکنندگی را در رابطه با مصرف‌گرایی دارد، به گونهای که با افزایش دینداری میل به مصرف‌گرایی کاهش پیدا میکند.
قاسم میسایی؛ فائز دین‌پرست؛ محمد جعفری؛ مسلم گلستان
چکیده
این پژوهش به بررسی هویت نمایش داده شده از کشورهای عضو 1+5 در رابطه با موضوع مذاکرات هسته‌ای در روزنامه ایران دوره زمانی 1382 تا 1392 پرداخته است. در مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای 1+5، کشورهای غربی با کمک دیپلماسی رسانه‌ای سعی در امنیتی کردن پرونده هسته‌ای ایران و همراه کردن آن با واژگانی از قبیل بمب اتمی، تهدیدی برای امنیت جهان داشته‌اند. ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی هویت نمایش داده شده از کشورهای عضو 1+5 در رابطه با موضوع مذاکرات هسته‌ای در روزنامه ایران دوره زمانی 1382 تا 1392 پرداخته است. در مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای 1+5، کشورهای غربی با کمک دیپلماسی رسانه‌ای سعی در امنیتی کردن پرونده هسته‌ای ایران و همراه کردن آن با واژگانی از قبیل بمب اتمی، تهدیدی برای امنیت جهان داشته‌اند. بر همین اساس دیپلماسی رسانه‌ای یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عوامل بر روی مسائل جدید به‌طور عام و مسأله پرونده هسته‌ای ایران به‌طور خاص است. سؤال تحقیق بدینصورت مطرح شده است: «هویت اعضای 1+5 در متن روزنامه ایران سال‌های 92-82، چگونه تصویر شده است؟» در این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. یافتههای تحقیق ضمن تأکید بر، برساخته بودن هویت کشورها در روابط بین الملل، هویت اعضای 1+5 را در گروههای «دوست» و «دشمن» نمایش می‌دهد
ایمان زکریایی کرمانی
دوره 16، شماره 31 ، آذر 1394، ، صفحه 153-176
چکیده
امروزه و در مواجهه با فرهنگ جهانی‌سازی، اهمیت هویت‌های قومی و ملی در عرصه‌های خرد و کلان فرهنگی حائز اهمیت بیشتری می‌شود. مفاخر یک ملت رابطه‌ای مستقیم با هویت و خودباوری فرهنگی آن ملت در فرایند جهانی‌سازی دارند. مفاخر افراد یا پدیده‌هایی هستند که می‌توان به آنها افتخار کرد و به عبارتی مایة فخر و مباهات هستند. در مورد مفاخر ...
بیشتر
امروزه و در مواجهه با فرهنگ جهانی‌سازی، اهمیت هویت‌های قومی و ملی در عرصه‌های خرد و کلان فرهنگی حائز اهمیت بیشتری می‌شود. مفاخر یک ملت رابطه‌ای مستقیم با هویت و خودباوری فرهنگی آن ملت در فرایند جهانی‌سازی دارند. مفاخر افراد یا پدیده‌هایی هستند که می‌توان به آنها افتخار کرد و به عبارتی مایة فخر و مباهات هستند. در مورد مفاخر در فرهنگ‌ها و تمدن‌های گوناگون مطالعات و تحقیق‌هایی انجام گرفته که بیشتر این تحقیق‌ها مربوط به افراد یا اشخاصی است که در یک حوزه نخبه بوده و برای فرهنگ میزبان نوعی افتخار به حساب می‌آمدند. این تحقیق‌ها را می‌توان در یک دایرة شناختی با عنوان مفخره‌شناسی قرار داد. اما نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که اصولاً معنا و گسترة مفاخر چیست و آیا معیارها و شاخصه‌هایی برای شناسایی این مفاخر وجود دارد یا خیر و اگر وجود دارد این شاخصه‌ها کدامند. پس از این مفاهیم اساسی، مهم‌ترین بعد کارکردی شناخت مفاخر بعد هویتی آنهاست. شاید ابعاد تخصصی و حرفه‌ای یک مفخره تنها برای علاقه‌مندان و متخصصان آن حوزه قابل‌اهمیت باشد، اما بعد هویتی آنها می‌تواند موجب ارتقای فرهنگ عمومی و اعتلای هویت قومی و ملی در گستره‌ای فراخ‌تر باشد. بنابراین به نظر می‌رسد شناخت مفاخر فرهنگی و هنری یک ملت و تلاش برای الگوسازی آنها تا حد قابل‌توجهی در اعتلای هویت فردی، اجتماعی و ملی آن ملت مؤثر خواهد بود. بنابراین این تحقیق بر مبنای روشی اکتشافی ـ تبیینی به دنبال طرح بخشی از مبانی نظری مفخره‌شناسی در حوزة فرهنگ و هنر ایران‌زمین است تا علاوه بر پاسخگویی به پرسش‌های طرح‌شده، زمینة بررسی‌های تکمیلی در این حوزه را فراهم کند.
توحید محرمی
دوره 16، شماره 31 ، آذر 1394، ، صفحه 199-223
چکیده
جنگ‌ها در طول تاریخ، پیامدهای خواسته و ناخواسته بسیاری را به همراه داشته‌اند، که تاثیر زیادی بر وضعیت حال و آینده جامعه جنگ‌زده و محیط‌های پیرامونی خود به جا گذاشته است؛ که از جمله آنها می‌توان به؛ آوارگی، مهاجرت و پناهندگی انبوه جمعیت، گسترش و شیوع فرهنگ خشونت و افراطی‌گری، انهدام آثار فرهنگ و تمدنی، تهدید ...
بیشتر
جنگ‌ها در طول تاریخ، پیامدهای خواسته و ناخواسته بسیاری را به همراه داشته‌اند، که تاثیر زیادی بر وضعیت حال و آینده جامعه جنگ‌زده و محیط‌های پیرامونی خود به جا گذاشته است؛ که از جمله آنها می‌توان به؛ آوارگی، مهاجرت و پناهندگی انبوه جمعیت، گسترش و شیوع فرهنگ خشونت و افراطی‌گری، انهدام آثار فرهنگ و تمدنی، تهدید جدی بنیان خانواده، کاهش انسجام اجتماعی و تنزل هویت جمعی با افزایش تفاوتهای قومی و مذهبی و ناهنجاری‌های فرهنگی و اجتماعی و هویت‌های برساخته مجعول ... اشاره کرد. یورش به سرزمین عراق و اشغال این کشور هم از این قاعده مستثنی نبوده و آثار و تبعات فرهنگی و اجتماعی بسیاری را به همراه داشته است که جامعه عراقی را در معرض از همگسیختگی وآسیب‌های فرهنگی اجتماعی فراوان قرار داده است. همه اینها حاصل خشونت، ناامنی و ناپایداری ناشی جنگ و اشغال این کشور است. این درحالی است که اخبار منتشره دربارة پیامدهای فرهنگی اشغال عراق، اغلب به انهدام و غارت آثار باستانی این کشور معطوف بوده وکمتر به دیگر ابعاد اشغال پرداخته شده است. در این مقاله تلاش شده، ضمن طرح برخی از پیامدهای فرهنگی و باتوجه به مقوله هویت و پیامدهای ایجابی بر فرهنگ عراق در قانون جدید این کشور، ارزیابی مناسبی از پیامدهای فرهنگی ناشی از اشغال این کشور ارائه شود و به این سؤال که پیامدهای فرهنگی ناشی از اشغال عراق چه بوده است؟ پاسخ داده شود. روش تحقیق آن توصیفی- تحلیلی است، که از دیدگاه اندیشمندان حوزه امنیت فرهنگی با رویکرد سازهانگارانه بهره خواهیم برد.
محمدحسین ساعی؛ سیدوحید عقیلی
دوره 15، شماره 28 ، اسفند 1393، ، صفحه 107-136
چکیده
در طراحی الگوی توسعه جمهوری اسلامی ایران، موارد اختلاف متعددی در میان نخبگان وجود دارد؛ یکی از این موارد اختلافی، مبانی طراحی الگوی توسعه نظام ارتباطات و فضای مجازی به شکل اعم و مواردی مانند طراحی مبانی شبکههای اجتماعی بومی، بهصورت خاص است؛ این مقاله به شناخت و واکاوی همین اختلاف ذهنیت‌ها در این حوزه می‌پردازد؛ اینکه آیامیتوان ...
بیشتر
در طراحی الگوی توسعه جمهوری اسلامی ایران، موارد اختلاف متعددی در میان نخبگان وجود دارد؛ یکی از این موارد اختلافی، مبانی طراحی الگوی توسعه نظام ارتباطات و فضای مجازی به شکل اعم و مواردی مانند طراحی مبانی شبکههای اجتماعی بومی، بهصورت خاص است؛ این مقاله به شناخت و واکاوی همین اختلاف ذهنیت‌ها در این حوزه می‌پردازد؛ اینکه آیامیتوان فضای مجازی، اینترنت، رسانه‌های اجتماعی و به‌طور خاص شبکههای اجتماعی را براساس فرهنگ و هویت هر کشور، سیاستگذاری، مدیریت و برای توسعه برنامهریزی کرد؟ و اگر ممکن است، اصول حاکم بر آن چه خواهد بود؟ و ... . این مقاله، تفاوت عمده‌ای با عموم کارهای پژوهشی موجود در کشور دارد؛ عموم پژوهش‌های صورت گرفته در کشور، در این حوزه، با اتخاذ رویکردی ماتریالیستی و احتساب فرهنگ به مثابه یک متغیر وابسته در برابر متغیرهای مستقلی مانند فناوری، به دنبال یافتن نوع و عمق تأثیرات فضای سایبر، رسانه‌ها و شبکههای اجتماعی بر فرهنگ و هویت ما هستند. در حالیکه در این مقاله، با استفاده از روش کیو، سعی براین بوده است تا ذهنیتهای موجود در بین نخبگان، مدیران، سیاستگذاران، فعالان و دستاندرکاران حوزه فضای مجازی را نسبت به نقشی که می‌تواند فرهنگ و هویت، به مثابه یک متغیر مستقل بر ایجاد شبکههای اجتماعی بومی داشته باشد، را شناخت؛ در این تحقیق با تجزیه و تحلیل پرسشنامههایی که در اختیار فعالان مؤثر فضای مجازی کشور قرار داده شد، بهصورت روشن، در پایان 5 نوع ذهنیت نسبت به این مسئله (نقش فرهنگ و هویت ملی در شکل‌گیری شبکههای اجتماعی) یافته شد که ابعاد هرکدام از آنها در این مقاله بهصورت اختصار ولی گویا توضیح داده شده است؛ امری که پیش از این در پژوهش‌های مشابه سابقه نداشته است. و در پایان این مقاله نیز براساس درکی که از این ذهنیت‌ها و نسبت مابین آنها پیدا شده، توصیههایی عملیاتی برای سیاستگذاران کشور در این حوزه مطرح گردیده است.
رضا اسماعیلی؛ نسرین قلانی؛ مینا جلالی
دوره 15، شماره 25 ، خرداد 1393، ، صفحه 149-169
چکیده
جهانی شدن به‌عنوان فرایند تحول نسبتاً عمیق و با دامنة گسترده ، تقریباً همة ساخت‌های زندگی بشر به‌خصوص فرهنگ‌های ملی را که پایة تمدن و هویّت ملت‌هاست در معرض تغییر و تحول و در بیشتر مواقع مورد تضعیف قرار می‌دهد. این مقاله در پی تبیین مفهوم همزیستی فرهنگی در بین جوامع چندفرهنگی، قومی است و همچنین در پی پاسخ به این سؤال است: جامعه‌ای ...
بیشتر
جهانی شدن به‌عنوان فرایند تحول نسبتاً عمیق و با دامنة گسترده ، تقریباً همة ساخت‌های زندگی بشر به‌خصوص فرهنگ‌های ملی را که پایة تمدن و هویّت ملت‌هاست در معرض تغییر و تحول و در بیشتر مواقع مورد تضعیف قرار می‌دهد. این مقاله در پی تبیین مفهوم همزیستی فرهنگی در بین جوامع چندفرهنگی، قومی است و همچنین در پی پاسخ به این سؤال است: جامعه‌ای که شاهد حضور فرهنگ‌ها و قومیت‌های مختلف است و با توجه به فرایند گریزناپذیر جهانی شدن، فرهنگ‌های گوناگون چگونه می‌توانند در کنار یکدیگر به حیات خود ادامه دهند؟ در این مقاله سعی شده با روش اسنادی و تکیه بر منابع مکتوب و رهیافت تحلیلی در حوزة فرهنگ، به بازاندیشی در مفهوم همزیستی فرهنگی پرداخته شود. برای تحلیل این موضوع دیدگاه تلفیقی میان نظریه‌های جامعه‌شناسان کلاسیک و معاصر و حوزة پست‌مدرن بررسی شده است. همچنین در این زمینه دیدگاه اندیشمندانی چون هاروی، فیدرستون و فوکویاما تحت واکاوی قرار گرفته است. یافته‌ها حاکی از آن است که در فرایند همزیستی فرهنگی در جوامع چندفرهنگی، وجود تغییرات اجتماعی و فرهنگی در جوامع، ذاتی است اما اگر این تغییرات و دگرگونی‌ها هماهنگ با هویّت ملی و حفظ عناصر فرهنگ‌های قومی باشد، نه‌تنها می‌تواند به پویایی فرهنگی کمک کند بلکه می‌تواند عاملی برای افزایش همزیستی و انسجام ملی در جوامع چندفرهنگی باشد.
مسعود اخوان‌کاظمی؛ صفی‌الله شاه‌قلعه
دوره 14، شماره 23 ، آذر 1392، ، صفحه 115-135
چکیده
این مقاله ضمن بررسی مفهوم هویت ملی و اشکال و جنبه‌های مختلف آن، به بررسی تأثیر فوتبال بر هویت ملی پرداخته است. ادعای مقالة حاضر این است که فوتبال در دنیای امروز به‌عنوان یکی از عناصر سازندة هویت از جایگاه مهمی برخوردار است؛ بدین معنی که به‌جز کارویژه‌های اساسی و خاص خود، موجد و مقوم نوعی هویت در بعد ملی نیز می‌باشد. موفقیت ...
بیشتر
این مقاله ضمن بررسی مفهوم هویت ملی و اشکال و جنبه‌های مختلف آن، به بررسی تأثیر فوتبال بر هویت ملی پرداخته است. ادعای مقالة حاضر این است که فوتبال در دنیای امروز به‌عنوان یکی از عناصر سازندة هویت از جایگاه مهمی برخوردار است؛ بدین معنی که به‌جز کارویژه‌های اساسی و خاص خود، موجد و مقوم نوعی هویت در بعد ملی نیز می‌باشد. موفقیت در مسابقههای فراملی فوتبال، نوعی هویت و غرور ملی ایجاد کرده و جوامع دیگر را به پذیرش جایگاه برتر و قابل احترام کشور متبوع تیم برنده وادار میکند و به همین ترتیب، شکست یک تیم ملی فوتبال نیز باعث نوعی سرخوردگی و جریحهدارشدن غرور یک ملت و کشور می‌شود. مقالة حاضر ضمن بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و با محور قراردادن سؤالهایی در مورد چرایی و چگونگی تأثیر فوتبال بر هویت ملی، تلاش میکند تا روابط علّی بین این دو متغیر را بررسی و تحلیل کند.
نجمه حسینی‌سروری؛ حامد طالبیان
دوره 14، شماره 21 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 179-213
چکیده
هدف از این مقاله شناسایی گفتمان‌های طبقة متوسط در آثار مصطفی مستور است. شناسایی این گفتمان‌ها در نهایت یکی از مهم‌ترین گونه‌های بازنمایی زندگی شهری در ادبیات داستانی دهة 80 را تحلیل کرده است. در بخش تحلیلی این مقاله، با استناد به دو رمان مشهور این نویسنده، شیوه‌های بازنمایی زندگی طبقة متوسط شهری بررسی شده و با استفاده ...
بیشتر
هدف از این مقاله شناسایی گفتمان‌های طبقة متوسط در آثار مصطفی مستور است. شناسایی این گفتمان‌ها در نهایت یکی از مهم‌ترین گونه‌های بازنمایی زندگی شهری در ادبیات داستانی دهة 80 را تحلیل کرده است. در بخش تحلیلی این مقاله، با استناد به دو رمان مشهور این نویسنده، شیوه‌های بازنمایی زندگی طبقة متوسط شهری بررسی شده و با استفاده از نظریة گفتمان لاکلا و موفه، دالهای محوری و شبکههای معنایی برسازندة روایتهای این دو رمان شناسایی شده است.
این بررسی نشان می‌دهد که گفتمان برسازندۀ روایت در این دو رمان، هویت طبقة متوسطی را بازنمایی کرده که متعلق به گفتمان‌های کلانتر سنت و تجدد در ایران است. پاسخ به این پرسش که این بازنمایی تا چه حد مخدوش یا انحرافی آشکار از واقعیت زندگی طبقة متوسط مدرن در ایران است، نیازمند انجام پژوهش‌های گستردهتر و عمیقتر جامعهشناختی و ادبی است.
علیاشرف نظری
دوره 13، شماره 20 ، اسفند 1391، ، صفحه 7-33
چکیده
در فضای کنونی متأثر از گسترش نقش فزایندة رسانه‌ها و ابزارهای ارتباطی، تصور قالبی به‌عنوان یک مسئله قدیمی ابعاد جدیدی یافته و چالشهای جدیدی را در حوزههای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی موجب شده است. در این مقاله تلاش خواهد شد تصور قالبی و نقش رسانه‌ها در روابط بین گروههای هویتی مورد بررسی و سنجش (رویکردی پیمایشی) قرار گیرد. جامعة ...
بیشتر
در فضای کنونی متأثر از گسترش نقش فزایندة رسانه‌ها و ابزارهای ارتباطی، تصور قالبی به‌عنوان یک مسئله قدیمی ابعاد جدیدی یافته و چالشهای جدیدی را در حوزههای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی موجب شده است. در این مقاله تلاش خواهد شد تصور قالبی و نقش رسانه‌ها در روابط بین گروههای هویتی مورد بررسی و سنجش (رویکردی پیمایشی) قرار گیرد. جامعة آماری این نوشتار شامل کلیة دانشجویان دانشگاه تهران در سال تحصیلی 1390 تا 1391 می‌باشد. بر اساس یافته‌ها، شبکههای ماهوارهای، از بیشترین فراوانی در مقایسه با دیگر وسایل ارتباطی در خصوص ترویج ذهنیتی خاص نسبت به اقوام برخوردار است. تلویزیون داخلی، تلفن همراه و اینترنت نیز از سهم زیادی در این زمینه برخوردارند. در این میان، رادیو از فراوانی اندکی برخوردار است. بنابراین، با افزایش استفاده از رسانه‌های خارجی، میزان تصور قالبی افزایش خواهد یافت.
طاهر روشندل‌اربطانی؛ احمد کوهی
دوره 13، شماره 20 ، اسفند 1391، ، صفحه 169-191
چکیده
گوناگونی فرهنگی روندی گریزناپذیر در جهان کنونی است که به‌واسطة جهانی‌شدن و فراگیر شدن ارتباطات شتابی دوچندان گرفته است. در این نوشتار به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که اگر در جهان امروز در هیچ جامعه‌ای و از جمله در ایران امکان تحقق یگانگی فرهنگی یا ایجاد نوعی فرهنگ یکدست و یکپارچه وجود ندارد، چگونه می‌توان سیاستی فرهنگی ...
بیشتر
گوناگونی فرهنگی روندی گریزناپذیر در جهان کنونی است که به‌واسطة جهانی‌شدن و فراگیر شدن ارتباطات شتابی دوچندان گرفته است. در این نوشتار به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که اگر در جهان امروز در هیچ جامعه‌ای و از جمله در ایران امکان تحقق یگانگی فرهنگی یا ایجاد نوعی فرهنگ یکدست و یکپارچه وجود ندارد، چگونه می‌توان سیاستی فرهنگی شالودهریزی کرد که به وحدت ملی بینجامد؟ ضمن انتقاد از انواع گفتمان‌های یگانهباور که سودای شالودهریزی جامعه و فرهنگی یگانه و یکدست در سر دارند، در دفاع از گوناگونی فرهنگی و چندگانگی هویتی استدلال می‌شود و با تکیه بر همان استدلالها و با عنایت به شرایط خاص تاریخی و فرهنگی ایران، در پیش گرفتن سیاستی فرهنگی که توانایی جذب آحاد مختلف جامعة ایران را داشته باشد پیشنهاد می‌شود.
علی مرشدی‌زاد؛ عباس کشاورزی شکری؛ صالح زمانی
دوره 13، شماره 18 ، شهریور 1391، ، صفحه 59-81
چکیده
مقالة پیش رو کوششی است که با در نظر گرفتن سه مولفة اساسی (خدا، فرد دین‌دار و دینداری) و با توجه به نظریة هویت و نظریة بازتابندگی آنتونی گیدنز انجام شده است. سینما نیز به‌عنوان یکی از اثرگذارترین ابزارهای رسانه‌ای در جهان معاصر، متن اصلی این بازنمایی است. سوال اصلی، توجه به چگونگی بازنمایی هویت دینی در سینمای پس از انقلاب است. ...
بیشتر
مقالة پیش رو کوششی است که با در نظر گرفتن سه مولفة اساسی (خدا، فرد دین‌دار و دینداری) و با توجه به نظریة هویت و نظریة بازتابندگی آنتونی گیدنز انجام شده است. سینما نیز به‌عنوان یکی از اثرگذارترین ابزارهای رسانه‌ای در جهان معاصر، متن اصلی این بازنمایی است. سوال اصلی، توجه به چگونگی بازنمایی هویت دینی در سینمای پس از انقلاب است. هدف از این مقاله، توصیف چگونگی بازنمایی هویت دینی (سنتی/ بازتابنده) در سینمای ایران است. روش تحقیق نیز مبتنی بر تحلیلمحتوای کیفی است و جامعة آماری، کلیة فیلمهای سینمایی پس از انقلاب است که تأکیدی مستقیم یا غیرمستقیم به مولفههای هویت دینی داشته‌اند که تعداد 20 فیلم به‌عنوان نمونه و در مصاحبه با صاحب‌نظران سینمایی و بهصورت هدفمند و غیرتصادفی استخراج شده است. نتایج بهدست آمده حاکی از حضور قطعی مولفههای هویت دینی در سینمای ایران است که در طول سه دهه پس از انقلاب از قالب سنتی به قالب بازتابنده منتقل شده است و این نتایج با تغییرهای اجتماعی و سیاسی سال‌های پس از انقلاب همخوانی دارد.
ناصر باهنر؛ طاهره جعفری
دوره 13، شماره 17 ، اردیبهشت 1391، ، صفحه 7-44
چکیده
در این نوشتار «نظریۀ کاشت»[1] «جرج گربنر»[2] را با این مضمون که تکرار برنامههای تلویزیون بر ذهن مخاطبانِ پر مصرف تأثیر کاشتی میگذارد، درخصوص مقوله‌های دینی، گروهی و جنسیتی هویت بررسی کرده و محتوای پیامهای ارائه‌شده از تلویزیون و نگرش مخاطبان به هویت را با بهرهگیری از روش تحلیلمحتوای تصویر و پیمایش، تحلیل ...
بیشتر
در این نوشتار «نظریۀ کاشت»[1] «جرج گربنر»[2] را با این مضمون که تکرار برنامههای تلویزیون بر ذهن مخاطبانِ پر مصرف تأثیر کاشتی میگذارد، درخصوص مقوله‌های دینی، گروهی و جنسیتی هویت بررسی کرده و محتوای پیامهای ارائه‌شده از تلویزیون و نگرش مخاطبان به هویت را با بهرهگیری از روش تحلیلمحتوای تصویر و پیمایش، تحلیل و تبیین کرده‌ایم.
نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان می‌دهد برخلاف اینکه تلویزیون ایران دربارۀ هر کدام از مقوله‌های مورد بررسی هویت، پیامهایی را تولید و پخش میکند، اما این پیامها در کنار سایر عوامل تأثیرگذارند و تلویزیون پس از سایر متغیرهای نظام اجتماعی عاملی تأثیرگذار بر نگرش مخاطبان دربارۀ هویت بوده است. این مقاله که حاصل پژوهشی علمی در مرکز تحقیقات صداوسیماست، نشان می‌دهد نظریۀ کاشت که بر تأثیرهای قدرتمندانۀ تلویزیون بهویژه بر بینندگان پر مصرف تأکید دارد، در ایران اثبات نمیشود.
[1]. Cultivation Theory
[2]. George Gerbner
رضا اسماعیلی؛ ثریا معمار؛ صدیقه رئوفی‌منش
دوره 12، شماره 13 ، اردیبهشت 1390، ، صفحه 9-40
چکیده
مقاله حاضر با موضوع «بررسی جایگاه هویت فرهنگی ایران در کتاب‌های کودکان در سال‌های 75، 80 و 85»، به بررسی و مطالعه هویت فرهنگی ایران در کتاب‌های کودکان که در سال‌های 75، 80 و 85 منتشر شده، پرداخته است. این پژوهش با روش تحلیل‌محتوا، مؤلفه‌های هویت فرهنگی را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است و پایایی مقوله‌های مورد بررسی ...
بیشتر
مقاله حاضر با موضوع «بررسی جایگاه هویت فرهنگی ایران در کتاب‌های کودکان در سال‌های 75، 80 و 85»، به بررسی و مطالعه هویت فرهنگی ایران در کتاب‌های کودکان که در سال‌های 75، 80 و 85 منتشر شده، پرداخته است. این پژوهش با روش تحلیل‌محتوا، مؤلفه‌های هویت فرهنگی را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است و پایایی مقوله‌های مورد بررسی با استفاده از ضریب پای اسکات برابر با 83 درصد تعیین شد. جامعه آماری شامل 88 داستان واقعگرا از میان 21 عنوان کتاب مناسب برای گروه سنی ب و ج بود که توسط نویسندگان ایرانی نوشته شده بودند و توسط شورای کتاب کودک در سال‌های 75،80 و 85انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش چک لیست بوده و برای تحلیل داده‌ها از نرمافزار spss 18 استفاده شده است. نتایج حاصل از بررسی هفت مؤلفه در زمینه هویت فرهنگی شامل، مؤلفه‌های «علاقه به آداب و رسوم و سنت‌های ملی» با 7/34 درصد، «علاقه به زبان و ادبیات» با 0/32 درصد دارای بالاترین درصد فراوانی بوده است. مطالعه وضعیت هویت فرهنگی در هریک از سال‌های مورد بررسی، نشان می‌دهد، که میزان توجه داستانهای کودک به مؤلفه هویت فرهنگی در سه مقطع زمانی بررسی شده، یکسان نیست.
فاطمه جواهری
دوره 9، شماره 1 ، اردیبهشت 1387، ، صفحه 37-80
چکیده
اگرچه پیکر جسمانی انسان دلالت‌های فرهنگی ـ اجتماعی متعددی دارد، متقدمان جامعه‌شناسی به مطالعة آن چندان عنایتی نداشته‌اند. این نوشتار به منظور برجسته ساختن اهمیت مطالعة جامعه‌شناسانة بدن تدوین شده است. به این منظور نویسنده کوشیده است در چارچوب روش تحلیل نظری به اهداف زیر نزدیک شود:
ـ معرفی جامعه‌شناسی بدن،
ـ بررسی دلایل ...
بیشتر
اگرچه پیکر جسمانی انسان دلالت‌های فرهنگی ـ اجتماعی متعددی دارد، متقدمان جامعه‌شناسی به مطالعة آن چندان عنایتی نداشته‌اند. این نوشتار به منظور برجسته ساختن اهمیت مطالعة جامعه‌شناسانة بدن تدوین شده است. به این منظور نویسنده کوشیده است در چارچوب روش تحلیل نظری به اهداف زیر نزدیک شود:
ـ معرفی جامعه‌شناسی بدن،
ـ بررسی دلایل بیتوجهی متقدمان جامعه‌شناسی به مطالعة بدن،
ـ بررسی زمینه‌های رشد مطالعة جامعه‌شناسانة بدن در سال‌های اخیر،
ـ بررسی دلالت‌های فرهنگی ـ اجتماعی بدن.
دیدگاههای مطرح شده بر این واقعیت دلالت دارد که الزامات جامعهشناختی بدن به اندازهای است که نمیتوان آن را یک ماهیت صرفاً زیستی و جسمی محسوب کرد. مطالعة جامعه‌شناسانة بدن، از یکسو بینش ما را به تعامل میان فرد وجامعه قوت میبخشد، و از سوی دیگر با تقویت تعامل میان جامعه‌شناسی و برخی رشتههای علمی دیگر به رشد درونی جامعه‌شناسی کمک میکند.
