علی مومنی؛ مسعود کوثری
چکیده
هدف از این پژوهش، تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی تقابلهای گفتمانی فیلم «به وقت شام» است. این فیلم با حمایت مالی سازمان هنری رسانهای اوج ساخته شده است. حاکمیت سیاسی ایران بنا به دلایل سیاسی، نظامی و اجتماعی به مقابله با داعش در جنگ سوریه و عراق پرداخت. فیلم به وقت شام نیز سعی در بازنمایی حضور خلبانان ایرانی در سوریه و تقابل ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی تقابلهای گفتمانی فیلم «به وقت شام» است. این فیلم با حمایت مالی سازمان هنری رسانهای اوج ساخته شده است. حاکمیت سیاسی ایران بنا به دلایل سیاسی، نظامی و اجتماعی به مقابله با داعش در جنگ سوریه و عراق پرداخت. فیلم به وقت شام نیز سعی در بازنمایی حضور خلبانان ایرانی در سوریه و تقابل آنها با داعش را داشتهاست. در این پژوهش، فیلم مورد مطالعه بر اساس روش تحلیل گفتمان انتقادی ون لیوون، تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان میدهد که فیلم در حال بازنمایی بازیگران در دو قطب داعشی و غیرداعشی است؛ بدینترتیب داعشیها افرادی بنیادگرا، مطلقگرا، درشتاندام، تندخو و متوحش و غیرداعشیها انسانهایی متمدن، با اندام مناسب و مطابق با هنجارهای معمول بشری بودهاند. قطببندی گفتمانی فیلم با قطببندی مورد نظر قدرت ایران، تطابق دارد؛ بهعبارتی شاهد «سراسربینی» فوکویی دولت ایران به منظور اشاعۀ باورها و گفتمان موردنظر خود برای اخذ تأیید ملت، هستیم. همچنین هر دو قطب داعشی/غیرداعشی، پرتوتایپهایی را نسبت به یکدیگر دارند؛ بهعبارتی دیگر داعشیها تمام افراد غیر از تفکر خود را دشمن دین و خداوند میخوانند و در مقابل غیرداعشیها نیز تمام داعشیها را افرادی غیرمنطقی و متوحش میخوانند.
فاطمه جواهری؛ سیدیاسر جلالی
چکیده
انواع مختلفی از ناسازگاریها در سیاستگذاری فرهنگی ایران وجود دارد. هدف این نوشتار تحلیل نقش ناسازههای شناختی در ایجاد ناهماهنگی میان محتوای سیاستهای فرهنگی با ارزشها و هنجارهای ذینفعان آن سیاست است. هدف این مقاله ارائه یک مدل پیشنهادی برای مطالعه و تحلیل این قبیل ناسازهها است. با بهرهگیری از روش تحلیل نظری و با تکیه ...
بیشتر
انواع مختلفی از ناسازگاریها در سیاستگذاری فرهنگی ایران وجود دارد. هدف این نوشتار تحلیل نقش ناسازههای شناختی در ایجاد ناهماهنگی میان محتوای سیاستهای فرهنگی با ارزشها و هنجارهای ذینفعان آن سیاست است. هدف این مقاله ارائه یک مدل پیشنهادی برای مطالعه و تحلیل این قبیل ناسازهها است. با بهرهگیری از روش تحلیل نظری و با تکیه بر رویکردهای شناختی در سیاستگذاری عمومی شامل «پارادایم سیاستگذاری»، «مرجعیت» و «چارچوب ائتلاف حامی» تلاش شده است تا یک چارچوب پیشنهادی برای مطالعه ناسازههای سیاست فرهنگی ارائه شود. به همین دلیل و بهطور خاص زمینههای اجتماعی شکلگیری ناسازهها در نظام قشربندی جامعه ردیابی شده است، زیرا نظام قشربندی بازنمای تنوعات فرهنگی و ذخائر شناختی متنوع است. تفاوت منابع شناختی و مرجعیتهای فکری سیاستگذاران و ذینفعان سیاستها که حاصل تعلق به قشرهای متفاوت است موجب جهتگیریهای فرهنگی ناسازگار میشود. همچنین نقش گروههای اقتصادی و سیاسی ذینفوذ، لابیگرها و گروههای مرجع نیز بارز است. این واسطهها برخی از مرجعیتها را برای سیاستگذاران برجسته کرده و با تأثیر بر سازمان و ائتلاف سیاستگذاران تلاش میکنند سیاستها را به سمت منافع خود، هدایت کنند.
یعقوب فروتن
چکیده
این مقاله، یکی از مهمترین مباحث جمعیتشناختی یعنی مناسبات بین تمایلات باروری و تعلقات مذهبی را بر پایه رویکردی جامعهشناختی کانون اصلی توجه قرار داده و تلاش کردهایم شواهد پژوهشی برای شناخت بهتر برخی از مهمترین الگوها و تعیینکنندههای مرتبط با آن را ارائه نمائیم. آیا تمایلات باروری افراد تابعی از تعلقات مذهبی آنان است؟ ...
بیشتر
این مقاله، یکی از مهمترین مباحث جمعیتشناختی یعنی مناسبات بین تمایلات باروری و تعلقات مذهبی را بر پایه رویکردی جامعهشناختی کانون اصلی توجه قرار داده و تلاش کردهایم شواهد پژوهشی برای شناخت بهتر برخی از مهمترین الگوها و تعیینکنندههای مرتبط با آن را ارائه نمائیم. آیا تمایلات باروری افراد تابعی از تعلقات مذهبی آنان است؟ شرایط و ویژگیهای اقتصادی ـ اجتماعی گوناگون تا چه حد میتوانند تأثیرات تعلقات مذهبی بر روی تمایلات باروری را تحتالشعاع قرار دهند؟ به عبارت دقیقتر، آیا تعلقات مذهبی نقش مهمتری در تمایلات باروری ایفاء میکنند یا ویژگیهای اقتصادی ـ اجتماعی تأثیرات تعیینکنندهتری در تمایلات باروری دارند؟ درمجموع، نتایج این پژوهش را میتوان بهعنوان شواهد پژوهشی جدید در راستای تأیید نظریه جمعیتشناسان برجستهای همچون وستوف و جونز (1979) و کافمن و اسکایربک (2012) تلقی و تبیین کرد، بدینمعنا که در دوران معاصر هرچه جوامع بیشتر مدرن میشوند، تأثیر و نفوذ تعلقات مذهبی در تمایلات باروری بهتدریج کمتر و ضعیفتر میشود. نتایج این تحقیق نشان داد اگرچه تفاوتهایی در تمایلات باروری گروههای مذهبی دیده میشود، اما ویژگیهای اقتصادی ـ اجتماعی نیز صرفنظر از تعلقات مذهبی آنان، نقش بسیار تعیینکنندهای در تمایلات باروری افراد ایفاء میکند. بر همین اساس، موفقیت پایدار و فراگیر برنامهریزیها و سیاستگذاریهای معطوف به خانواده و فرزندآوری، صرفنظر از تعلقات مذهبی آنان، نیازمند گسترش هرچه بیشتر سطح توسعه و بهبود شرایط اقتصادی -اجتماعی میان همه افراد در سطح کل جامعه است.
میثم موسائی؛ پروانه مرادیان دقیق؛ سحر چنگیز
چکیده
هدف از پژوهش پیشرو برآورد تابع تقاضای سینما و تحلیل عوامل مؤثر بر آن در شهر مشهد است. با بررسی ادبیات نظری، پنج عامل اثرگذار عوامل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، فردی و محیطی شناساییشده و متغیرهای مربوط به هریک از عوامل بر اساس مدل مفهومی تدوین شده است. پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته وبر مبنای مدل مفهومی، پرسشنامهای شامل 71 گویه در ...
بیشتر
هدف از پژوهش پیشرو برآورد تابع تقاضای سینما و تحلیل عوامل مؤثر بر آن در شهر مشهد است. با بررسی ادبیات نظری، پنج عامل اثرگذار عوامل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، فردی و محیطی شناساییشده و متغیرهای مربوط به هریک از عوامل بر اساس مدل مفهومی تدوین شده است. پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته وبر مبنای مدل مفهومی، پرسشنامهای شامل 71 گویه در طیف درجهای لیکرت برای نمرهگذاری متغیرها تدوین شده است. جامعه پژوهش، کل جمعیت تماشاگر سینما در شهر مشهد در سال 1394است، برای تخمین تعداد نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که تعداد 384 نفر تماشاگر برای گردآوری دادهها کافی تشخیص داده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که قیمت بلیط سینما بیشترین تأثیر منفی و معنادار را بر تقاضای سینما دارد. از میان عوامل اجتماعی، وضعیت مالی و رفاهی خانواده و نیز تحصیلات والدین تأثیر مثبت و معناداری بر تقاضای سینما دارد. از میان عوامل فرهنگی میزان اوقات فراغت بیشترین تأثیرمثبت را بر تقاضای سینما دارد؛ بعلاوه این پژوهش نشان میدهد که افزایش استفاده از رسانهها بهجای اینکه نقش جانشین داشته باشند، نقش محصول مکمل را دارد. دادههای بهدستآمده تأثیر مثبت و بالای پایگاه درآمدی افراد در میان عوامل اجتماعی مؤثر بر تقاضای سینما در مشهد را نشان میدهد. در مجموع، عوامل اقتصادی نسبت به سایر عوامل بیشترین تأثیر را دارد.
زهرا اجاق
چکیده
با وجود بیش از 100 سال تجربۀ روزنامهنگاری علم در ایران، رسانههای علمی عمومی، در ارتباط علم و جامعه، بیشتر بر کارکرد انتقالدهندگی تأکید دارند و نقش روزنامهنگاران علم، ترجمه و سادهسازی زبان تخصصی علم یعنی ارتباطات عمومی علم سنّتی است. این پژوهش میکوشد تا از طریق مصاحبۀ عمیق و کانونی با روزنامهنگاران علم با بیش از 10 سال ...
بیشتر
با وجود بیش از 100 سال تجربۀ روزنامهنگاری علم در ایران، رسانههای علمی عمومی، در ارتباط علم و جامعه، بیشتر بر کارکرد انتقالدهندگی تأکید دارند و نقش روزنامهنگاران علم، ترجمه و سادهسازی زبان تخصصی علم یعنی ارتباطات عمومی علم سنّتی است. این پژوهش میکوشد تا از طریق مصاحبۀ عمیق و کانونی با روزنامهنگاران علم با بیش از 10 سال سابقۀ فعالیت، مقولات مورد نظر آنان در بازتعریف روزنامهنگاری علم خوب را شناسایی کند. نتایج نشان میدهند که بازتعریف نقش روزنامهنگاری علم نیز مبتنی بر مدل سنّتی است. ولی تعداد محدود مخاطبان و احساس نیاز به استقلال اقتصادی، موجب تفکر دربارۀ این رسانهها بهمثابۀ عناصری هویتبخش و در عین حال سرمایهای فیزیکی، فرهنگی و اجتماعی شده است. این رویکرد میتواند فعالیت روزنامهنگاری علم را در ایران تغییر دهد و آن را به بخشی پویا و اثرگذار در عرصۀ رسانه و علم تبدیل کند.
محمدرضا حسنائی؛ سعیدهسادات موسوی
چکیده
داستانهای مصور و انیمیشن در ژاپن، از سالهای پیش از جنگ جهانی دوم تاکنون نقش پویایی در گفتمان ملیگرایی این کشور ایفا کردهاند. در دوران جنگ، این رسانهها برای ترغیب جوانان به شرکت در جنگ و تقویت روحیة عمومی بهکار گرفته شدند. در سالهای پس از جنگ نیز به منزله ابزار قدرتمندی برای تسکین زخمهای حاصل از شکست عمل کردهاند. این پژوهش ...
بیشتر
داستانهای مصور و انیمیشن در ژاپن، از سالهای پیش از جنگ جهانی دوم تاکنون نقش پویایی در گفتمان ملیگرایی این کشور ایفا کردهاند. در دوران جنگ، این رسانهها برای ترغیب جوانان به شرکت در جنگ و تقویت روحیة عمومی بهکار گرفته شدند. در سالهای پس از جنگ نیز به منزله ابزار قدرتمندی برای تسکین زخمهای حاصل از شکست عمل کردهاند. این پژوهش بر آن است تا با انجام مطالعهای تاریخی، قدرت احتمالی این رسانههای تصویری را در جامعة ژاپن ارزیابی کند و سپس به کنکاشی برای پاسخگویی به این پرسش بپردازد که رسانه انیمیشن در ایران، به چه میزان توانسته است در گفتمان هویت ملی مشارکت داشته باشد. بر مبنای یافتههای این مطالعه تطبیقی، میتوان دریافت که هنر داستان مصور به منزله رابط میان کاریکاتورهای سیاسی و رسانة انیمیشن، حلقة گمشدهای است که عدم رشد درخور آن در ایران، یکی از عوامل عدم ورود مضامین اجتماعی و سیاسی به عرصة انیمیشن شده است.
قاسم میسایی؛ فائز دینپرست؛ محمد جعفری؛ مسلم گلستان
چکیده
این پژوهش به بررسی هویت نمایش داده شده از کشورهای عضو 1+5 در رابطه با موضوع مذاکرات هستهای در روزنامه ایران دوره زمانی 1382 تا 1392 پرداخته است. در مذاکرات هستهای ایران با کشورهای 1+5، کشورهای غربی با کمک دیپلماسی رسانهای سعی در امنیتی کردن پرونده هستهای ایران و همراه کردن آن با واژگانی از قبیل بمب اتمی، تهدیدی برای امنیت جهان داشتهاند. ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی هویت نمایش داده شده از کشورهای عضو 1+5 در رابطه با موضوع مذاکرات هستهای در روزنامه ایران دوره زمانی 1382 تا 1392 پرداخته است. در مذاکرات هستهای ایران با کشورهای 1+5، کشورهای غربی با کمک دیپلماسی رسانهای سعی در امنیتی کردن پرونده هستهای ایران و همراه کردن آن با واژگانی از قبیل بمب اتمی، تهدیدی برای امنیت جهان داشتهاند. بر همین اساس دیپلماسی رسانهای یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین عوامل بر روی مسائل جدید بهطور عام و مسأله پرونده هستهای ایران بهطور خاص است. سؤال تحقیق بدینصورت مطرح شده است: «هویت اعضای 1+5 در متن روزنامه ایران سالهای 92-82، چگونه تصویر شده است؟» در این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. یافتههای تحقیق ضمن تأکید بر، برساخته بودن هویت کشورها در روابط بین الملل، هویت اعضای 1+5 را در گروههای «دوست» و «دشمن» نمایش میدهد
سیدجمالالدین اکبرزاده جهرمی
چکیده
همگرایی اینترنت و تلویزیون نه تنها شیوههای تولید، پخش و تماشای برنامههای تلویزیونی، بلکه ساختار صنعت تلویزیون را دگرگون ساخته است. به تبع این دگرگونی اغلب کشورهای جهان ناگزیر به اتخاذ سیاستهای جدید و تغییر مقررات رسانهای شدهاند. در ایران نظام سیاسی و ساختار انحصاری تلویزیون ادغام اینترنت و تلویزیون را با موقعیت خاصی روبهرو ...
بیشتر
همگرایی اینترنت و تلویزیون نه تنها شیوههای تولید، پخش و تماشای برنامههای تلویزیونی، بلکه ساختار صنعت تلویزیون را دگرگون ساخته است. به تبع این دگرگونی اغلب کشورهای جهان ناگزیر به اتخاذ سیاستهای جدید و تغییر مقررات رسانهای شدهاند. در ایران نظام سیاسی و ساختار انحصاری تلویزیون ادغام اینترنت و تلویزیون را با موقعیت خاصی روبهرو کرده است. این مقاله با بهرهگیری از روش کیفی مصاحبۀ عمیق در صدد ارائۀ چشماندازی از این وضعیت و شناسایی چالشهای ناشی از همگرایی برای سیاستهای رسانهای است. در مجموع با 17 نفر از سیاستگذاران و کارشناسان حوزۀ تلویزیون و رسانههای جدید مصاحبه عمیق شده و برای تجزیه و تحلیل یافتهها از فن مقایسۀ دائمی استفاده شده است. بخشی از نتایج تحقیق نشان میدهد علیرغم آشفتگیهای فراوان در فرایند سیاستگذاری و وجود نهادهای متعدد و موازی، ایدۀ مرکزی «مهندسی فرهنگی» همچنان در حال شکلدهی به سیاستهای رسانهای در فضای پساهمگرایی است. اولویت اصلی سیاستگذاری رسانهای گرچه در وهلۀ اول حفظ امنیت ملّی و تأمین اهداف سیاسی است، با این حال همگرایی تلویزیون و اینترنت در ایران همگام با روندهای نئولیبرالبیستی صنعت تلویزیون در جهان متأثر از خصوصیسازی و تجاری شدن فزاینده است.
محمد رحمان پور؛ محمد جواد لیاقتدار؛ ابراهیم افشار
دوره 15، شماره 27 ، مهر 1393، ، صفحه 37-66
چکیده
روند توسعه فن آوری اطلاعات در موسسات آموزش عالی قابل ملاحظه بوده است. در ایران نیز با درک چنین ضرورتی گامهای مثبتی در این زمینه برداشته شده اما همچنین چالش هایی گریبانگیر آموزش عالی کشور بوده است. این پژوهش، ضمن بررسی وضعیت توسعه فن آوری اطلاعات در نظام های آموزش عالی جهان، هدف اصلی خود را تشریح این چالش ها در دو بعد فرهنگی-اجتماعی ...
بیشتر
روند توسعه فن آوری اطلاعات در موسسات آموزش عالی قابل ملاحظه بوده است. در ایران نیز با درک چنین ضرورتی گامهای مثبتی در این زمینه برداشته شده اما همچنین چالش هایی گریبانگیر آموزش عالی کشور بوده است. این پژوهش، ضمن بررسی وضعیت توسعه فن آوری اطلاعات در نظام های آموزش عالی جهان، هدف اصلی خود را تشریح این چالش ها در دو بعد فرهنگی-اجتماعی ونیروی انسانی قرار داده است. جامعه آماری، اساتید شاغل در دانشگاههای دولتی کشور بود. شش دانشگاه کردستان، شیراز، علامه طباطبائی، تهران، صنعتی شریف و اصفهان به صورت تصادفی عنوان نمونه آماری برگزیده شد. ابزار جمع آوری داده نیز پرسشنامه محقق ساخته بود. نتایج نشان داد در بعد فرهنگی- اجتماعی، بالا بودن نسبت دانشجو به رایانه های موجود، ضعف روحیه جستجوگری دانشجویان، و ضعف زبان انگلیسی دانشجویان و اساتید از جمله چالش های مهم بود. در بعد نیروی انسانی نیز ناتوانی دانشجویان و اساتید در چگونگی دسترسی به اطلاعات موجود در پایگاههای اطلاعاتی یک چالش مهم عنوان شد.
ناصر باهنر؛ طاهره جعفری
دوره 13، شماره 17 ، اردیبهشت 1391، ، صفحه 7-44
چکیده
در این نوشتار «نظریۀ کاشت»[1] «جرج گربنر»[2] را با این مضمون که تکرار برنامههای تلویزیون بر ذهن مخاطبانِ پر مصرف تأثیر کاشتی میگذارد، درخصوص مقولههای دینی، گروهی و جنسیتی هویت بررسی کرده و محتوای پیامهای ارائهشده از تلویزیون و نگرش مخاطبان به هویت را با بهرهگیری از روش تحلیلمحتوای تصویر و پیمایش، تحلیل ...
بیشتر
در این نوشتار «نظریۀ کاشت»[1] «جرج گربنر»[2] را با این مضمون که تکرار برنامههای تلویزیون بر ذهن مخاطبانِ پر مصرف تأثیر کاشتی میگذارد، درخصوص مقولههای دینی، گروهی و جنسیتی هویت بررسی کرده و محتوای پیامهای ارائهشده از تلویزیون و نگرش مخاطبان به هویت را با بهرهگیری از روش تحلیلمحتوای تصویر و پیمایش، تحلیل و تبیین کردهایم.
نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان میدهد برخلاف اینکه تلویزیون ایران دربارۀ هر کدام از مقولههای مورد بررسی هویت، پیامهایی را تولید و پخش میکند، اما این پیامها در کنار سایر عوامل تأثیرگذارند و تلویزیون پس از سایر متغیرهای نظام اجتماعی عاملی تأثیرگذار بر نگرش مخاطبان دربارۀ هویت بوده است. این مقاله که حاصل پژوهشی علمی در مرکز تحقیقات صداوسیماست، نشان میدهد نظریۀ کاشت که بر تأثیرهای قدرتمندانۀ تلویزیون بهویژه بر بینندگان پر مصرف تأکید دارد، در ایران اثبات نمیشود.
[1]. Cultivation Theory
[2]. George Gerbner
مصطفی ادیب
دوره 9، شماره 1 ، اردیبهشت 1387، ، صفحه 11-36
چکیده
جهانیشدن[1] مفهومی است که تمایل سیریناپذیر به گسترش در ابعاد گوناگون دارد و در این راستا ابزارهای متعددی خصوصاً فنّاوریها را به کار گرفته است.
موضوع قابل تأمل اینکه امروزه پدیدة جهانیشدن، همة ما را در همة عالم فراگرفته است. موضوع توسعة سیاسی، اقتصادی، فناورانه و فرهنگی در قرن بیستویکم، به هیچ گروه، ملت یا دولتی ...
بیشتر
جهانیشدن[1] مفهومی است که تمایل سیریناپذیر به گسترش در ابعاد گوناگون دارد و در این راستا ابزارهای متعددی خصوصاً فنّاوریها را به کار گرفته است.
موضوع قابل تأمل اینکه امروزه پدیدة جهانیشدن، همة ما را در همة عالم فراگرفته است. موضوع توسعة سیاسی، اقتصادی، فناورانه و فرهنگی در قرن بیستویکم، به هیچ گروه، ملت یا دولتی محدود نمیشود، بلکه موضوعی است که همگان به آن مرتبط و از آن متأثرند.
چنین تحولی، حوزه و قلمرو فرهنگ کشورها را نیز تحت تأثیر قرار داده است. فضای فرهنگی، تحت تأثیر جهانیشدن به معنای توسعة فرهنگ جهانیای که به بازسازی تولیدات جدید در قلمروهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انجامیده است، معنای متفاوتی مییابد.
شکل و نوع تأثیرپذیری از فرایند جهانیشدن، به موقعیت جهانی کشورها و غنای فرهنگ دینی و بومی آن کشورها بستگی دارد. عملکرد کشورهایی که غنای فرهنگی و تاریخ تمدن کهنی دارند و کشورهایی که غنای فرهنگی و تاریخ تمدن کهنی ندارند و یا در فرایند گذر از تحولات تاریخی مسخ یا دستخوش تغییر یا حادثه شدهاند، متفاوت است.
در این مقاله این حقیقت بررسی میشود که جهانیشدنی که همه را متأثر از خود کرده است، آیا ایران اسلامی را هم در حوزة فرهنگ تحت تأثیر قرار داده است؟ و اساساً مناسبترین رویکرد و راهبرد در مواجهه با این پدیده برای کشور ما چیست؟ و این رویارویی و مواجهه، چه تهدیدها و یا چه فرصتهایی را فراروی ایران اسلامی قرار میدهد؟
1. Globalization