هادی خانیکی؛ سیده ثریا موسوی
چکیده
مقالۀ پیش‌رو به دنبال شناخت روابط قدرت دخیل در صورتبندی گفتمانی مسئلۀ آب ایران در روزنامههای شرق و ایران است. به این منظور، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی و با کاربرد الگوی فرکلاف و وندایک، 14 نمونۀ معرف از این روزنامه‌ها در بازۀ زمانی 12/5/1392 تا 29/12/1398 بررسی شده‌اند. طبق یافته‌ها، برخی از متون روزنامۀ شرق با هدف ...
بیشتر
مقالۀ پیش‌رو به دنبال شناخت روابط قدرت دخیل در صورتبندی گفتمانی مسئلۀ آب ایران در روزنامههای شرق و ایران است. به این منظور، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی و با کاربرد الگوی فرکلاف و وندایک، 14 نمونۀ معرف از این روزنامه‌ها در بازۀ زمانی 12/5/1392 تا 29/12/1398 بررسی شده‌اند. طبق یافته‌ها، برخی از متون روزنامۀ شرق با هدف زمینهسازی برای اجرای برنامهها و سیاستگذاریهای دولت‌های یازدهم و دوازدهم منتشر شده است. در روزنامۀ ایران نیز نقش مسئولان و سیاستگذاران در ایجاد بحران و مسئولیت آنان در حل آن کماهمیت قلمداد می‌شود. برخی از متون این روزنامه غیرمستقیم در خدمت توجیه علت ناموفق‌بودن دولت‌های یازدهم و دوازدهم در حل بحران آب و کاهش مطالبات مردم از دولت است. در روزنامۀ ایران، مردم به‌علت مشارکت‌نکردن در حل بحران سرزنش می‌شوند. به این ترتیب، ساختارهایی که مانع از مشارکت مردم در مسائل می‌شوند رؤیتناپذیر می‌شوند و مشارکت مردم به صرفهجویی تقلیل مییابد. این روزنامه جامعه را ناجی آب جلوه می‌دهد و آنان را از تغییر سیاستگذاریهای دولتی دلسرد میکند. بر اساس نتایج، اثر قدرتهای سیاسی و اقتصادی بر صورتبندی گفتمان مسئلۀ آب در این روزنامه‌ها مشهود است. رسانه‌های موردبررسی، به‌جای اینکه نمایندۀ مردم باشند، به سخنگوی دولت تبدیل شده‌اند. پرداختن به مسئلۀ آب به بهانهای برای ناکارآمد جلوه‌دادن جناح مخالف، کاهش انتظارات از دولت‌های یازدهم و دوازدهم و رفع مسئولیت از قوۀ مجریه و نمایندگان مجلس تبدیل شده است.
هادی خانیکی؛ کیوان لطفی
چکیده
در انتخابات سال 1392 برای دومین بار، مناظره هایی ترتیب داده شد که در آن انتقادات جنجالی مطرح گردید؛ ازاین‌رو تحقیق حاضر به بررسی امواج سیاسی- رسانه‌ای ایجادشده از مناظره‌ها این انتخابات پرداخته است. هر مناظره بازتاب خاصی در رسانه‌های خبری دارد و تحقیق حاضر با استفاده از تحلیل محتوای کمی و کیفی به دسته‌بندی اخبار منبعث از هر مناظره، ...
بیشتر
در انتخابات سال 1392 برای دومین بار، مناظره هایی ترتیب داده شد که در آن انتقادات جنجالی مطرح گردید؛ ازاین‌رو تحقیق حاضر به بررسی امواج سیاسی- رسانه‌ای ایجادشده از مناظره‌ها این انتخابات پرداخته است. هر مناظره بازتاب خاصی در رسانه‌های خبری دارد و تحقیق حاضر با استفاده از تحلیل محتوای کمی و کیفی به دسته‌بندی اخبار منبعث از هر مناظره، با درنظرگرفتن معیارهایی همچون میزان پوشش خبری، میزان پراکندگی زمانی پوشش در چند رسانه مختلف، می‌پردازد؛ که موضوعات مطرح‌شده در روزنامه‌ها دسته‌بندی‌شده در قالب موج سیاسی نام‌گذاری شدند. امواج سیاسی به‌تبعیت از ولفسفلد در مدل نظری سیاست-رسانه-سیاست در ابتدا در محیط سیاسی (در اینجا همان عرصه مناظره) آغاز می‌شوند، در رسانه‌ها با پوشش گسترده و طرح داستان‌های مختلف خبری شکل می‌گیرند و ضمن التهاب در فضای سیاسی، با واکنش و تغییرات در محیط سیاسی پیگیری می‌شوند. در تحلیل امواج شناسایی‌شده نیز این منطق در نظر گرفته شد تا بتوان امواج به‌طور عمیق‌تری بررسی شوند. در این دوره از انتخابات بازتاب تمامی مناظره‌ها به‌صورت جداگانه در 14روزنامه از دو جناح دنبال شد؛ در این انتخابات امواج «اعتراض به شیوه برگزاری مناظره»، «فضای امنیتی» و «چالش‌های سیاسی» ایجاد شد.
سوسن باستانی؛ هادی خانیکی؛ سعید ارکان‌زاده یزدی
چکیده
رسانه‌های نوین در ایران امروز، روی رسانه‌های جریان اصلی تأثیرات عمیقی گذاشته‌اند و در مواردی باعث شده‌اند که آنها کارکرد خود را از دست بدهند. پژوهش پیش‌رو، با استفاده از روش ترکیبی تلاش کرده است تأثیر رسانه‌های نوین بر مکانیزم‌های داخلی رسانه‌های ایران و همچنین ارتباط این رسانه‌ها با مردم و نظام سیاسی ــ اقتصادی را بررسی کند. ...
بیشتر
رسانه‌های نوین در ایران امروز، روی رسانه‌های جریان اصلی تأثیرات عمیقی گذاشته‌اند و در مواردی باعث شده‌اند که آنها کارکرد خود را از دست بدهند. پژوهش پیش‌رو، با استفاده از روش ترکیبی تلاش کرده است تأثیر رسانه‌های نوین بر مکانیزم‌های داخلی رسانه‌های ایران و همچنین ارتباط این رسانه‌ها با مردم و نظام سیاسی ــ اقتصادی را بررسی کند. تأثیر رسانه‌های نوین بر رسانه‌ها و تأثیر آنها بر ارتباط رسانه‌ها با نظام سیاسی ــ اقتصادی با روش کیفی گراندد تئوری و تأثیر رسانه‌های نوین بر ارتباط مردم با رسانه‌ها به روش کمی پیمایش ارزیابی شد. در انتها، محقق به این نتیجه رسید که رسانه‌های نوین به‌خودی‌خود سبب تغییر نظام رسانه‌ای ایران نشده‌اند؛ بلکه به‌دلیل نقش پررنگ دولت و غیرحرفه‌ای بودن در پس‌زمینۀ مهندسی فرهنگی و رواج فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات، این دگرگونی رخ داده و رسانه‌های نوین تشدیدکننده این وضعیت بوده‌اند. در نظام رسانه‌ای ایران، فعالان نظام سیاسی ــ اقتصادی و مردم به‌دلیل اختلال در کارکرد رسانه‌های جریان اصلی به‌سوی رسانه‌های نوین رفته‌اند؛ اما این رسانه‌ها نتوانسته‌اند به‌طور کامل جانشین رسانه‌های جریان اصلی شوند و نوعی از جا دررفتگی در شبکۀ رسانه‌های ایران به وجود آمده است.
علی شاکر؛ هادی خانیکی
چکیده
پژوهش پیش‌رو به روزنامه‌نگاری صلح، که مفهومی به نسبت تازه در ادبیات روزنامه‌نگاری جهان محسوب می‌شود، می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش کمک به تبیین و ارتقای سطح ادبیات موضوعی روزنامه‌نگاری صلح است. در این میان، به تبیین شاخص‌ها و ارزش‌های این شیوه روزنامه‌نگاری پرداخته‌ایم، تا میزان بهره‌‌گیری شش روزنامه سراسری کشور (کیهان، ...
بیشتر
پژوهش پیش‌رو به روزنامه‌نگاری صلح، که مفهومی به نسبت تازه در ادبیات روزنامه‌نگاری جهان محسوب می‌شود، می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش کمک به تبیین و ارتقای سطح ادبیات موضوعی روزنامه‌نگاری صلح است. در این میان، به تبیین شاخص‌ها و ارزش‌های این شیوه روزنامه‌نگاری پرداخته‌ایم، تا میزان بهره‌‌گیری شش روزنامه سراسری کشور (کیهان، رسالت، اطلاعات، همشهری، اعتماد، یاس‌نو) را از ارزش‌های صلح، در جنگ میان نیروهای ائتلاف و عراق در فروردین 82 بسنجیم. در این پژوهش، نظریه گالتونگ و چهار مؤلفه اصلی روزنامه‌نگاری صلح (راه‌حل‌گرایی، فرایندمداری، حقیقت‌گرایی و مردم‌گرایی) را مبنا قرار دادیم و دو بایسته اساسی را یعنی «موازین حرفه‌ای» و «اصول اخلاقی» به آن افزودیم؛ بنابراین ادعای نظری ما این است که چهار مؤلفه ذکر شده باید با دو بایسته موازین اخلاقی و حرفه‌ای رابطه‌ای دوسویه داشته باشند و استمرار آن می‌تواند زمینه صلحی پایدار توسط رسانه‌ها را فراهم کند. پس از استخراج و تعریف ارزش‌ها و مؤلفه‌های مربوط به روزنامه‌نگاری صلح با روش تحلیل محتوا نمونه‌ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که میزان استفاده از مؤلفه‌های مربوط به روزنامه‌نگاری صلح در دوره مورد بررسی بسیار پایین است و هرچند به مؤلفه مردم‌گرایی در مقایسه با سایر مؤلفه‌ها بیشتر توجه شده، اما به نظر می‌رسد این امر در جنگ عراق برخاسته از نوعی مجاورت معنوی میان ایران و عراق باشد. از طرف دیگر، انعکاس مظلومیت مردم عراق در شش روزنامه مورد بررسی کاملاً یک‌سویه و محدود به جنگ است و کمتر برای روشن کردن ابعاد و دامنه‌های جنگ تلاش شده است. روزنامه‌ها خبرنگار اعزامی به عراق نداشته‌اند و گزارش‌های توصیفی کمتری به چاپ رسانده‌اند و به جای گزارش‌های تحلیلی و تحقیقی ترجیح داده‌اند ابتدا فقط به مسئله و خبر درگیری میان دو طرف بپردازند.
هادی خانیکی؛ یوسف خجیر
چکیده
این پژوهش به شناسایی نقش مثبت و منفی شبکه‌های اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران و میزان استفاده از هر یک از آنها در بین فعالان مدنی شهر تهران پرداخته است. این پژوهش از نوع آمیخته کیفی و کمی و روش آن مصاحبه عمیق و پیمایش بوده است. جامعه آماری در بخش کیفی صاحب‌نظران دانشگاهی و فعالان مدنی و حزبی که از بین آنها 25 نفر با نمونه‌گیری ...
بیشتر
این پژوهش به شناسایی نقش مثبت و منفی شبکه‌های اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران و میزان استفاده از هر یک از آنها در بین فعالان مدنی شهر تهران پرداخته است. این پژوهش از نوع آمیخته کیفی و کمی و روش آن مصاحبه عمیق و پیمایش بوده است. جامعه آماری در بخش کیفی صاحب‌نظران دانشگاهی و فعالان مدنی و حزبی که از بین آنها 25 نفر با نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. در بخش کمی نیز جامعه آماری فعالان مدنی شهر تهران که از بین آنها 384 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد که مصاحبه‌شوندگان برای نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران 12 کارکرد ارتباطی، خبری، تبلیغی، آموزشی، بسیج‌سازی، کمپین‌سازی، جایگزینی رسانه رسمی، تقویت قدرت اجتماعی نهادها، شفاف‌سازی، جریان‌سازی، شبکه‌سازی و سنجش افکار عمومی و 10 کژکارکرد اخبار نادرست و شایعه، سرریزی اطلاعات، انبوه خلق مجازی، حباب گفتگو، سلیبریتی‌سازی، وجود همبستگی کاذب، درگیری در فضای مجازی و دور شدن از فعالیت مدنی واقعی، تخریب حریم خصوصی فعالان مدنی، غلبه مشارکت مجازی و ابزار ارائه و خودنمایی تعیین کردند. از بین این موارد، فعالان مدنی بیشترین کارکرد شبکه‌های اجتماعی و پیام-رسان‌ها را در بین فعالان مدنی شهر تهران کارکرد ارتباطی، خبری و آموزشی و کمترین کارکرد را سنجش افکار عمومی، شفاف‌سازی و شبکه‌سازی و بیشترین کژکارکردی را اخبار نادرست و شایعه، سرریزی اطلاعات و حباب گفتوگو و کمترین کژکارکردی را خودنمایی در فضای مجازی و سلیبریتی‌سازی مطرح کردند.
هادی خانیکی؛ محمد اتابک؛ فرید عزیزی
چکیده
همراه با افزایش نقش روزافزون فضای مجازی در زندگی اجتماعی پرسش‌های بنیادی ازجمله در مورد تأثیرات اجتماعی و سیاسی فضای مجازی و فناوری‌های مرتبط با آن به وجود آمده است. هدف از این پژوهش بررسی امکان شکل‌گیری پدیدار حوزه عمومی در شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک با توجه به معیارهای حوزه عمومی هابرماس است. بدین‌منظور 8 گروه از میان گروهای فیسبوکی ...
بیشتر
همراه با افزایش نقش روزافزون فضای مجازی در زندگی اجتماعی پرسش‌های بنیادی ازجمله در مورد تأثیرات اجتماعی و سیاسی فضای مجازی و فناوری‌های مرتبط با آن به وجود آمده است. هدف از این پژوهش بررسی امکان شکل‌گیری پدیدار حوزه عمومی در شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک با توجه به معیارهای حوزه عمومی هابرماس است. بدین‌منظور 8 گروه از میان گروهای فیسبوکی ایرانی فعال در زمینه مسائل عمومی به‌صورت هدفمند انتخاب و با استفاده از روش تحلیل محتوی کیفی مورد مطالعه قرار گرفتهاند. یافتههای این پژوهش نشان می‌دهد که کاربران با پیگیری مسائل مطرح‌شده در شبکه‌های مجازی در پیوند با دنیای اجتماعی خود، میتوانند نقش فعالتری در حوزه عمومی داشته باشند. همچنین یافتههای بهدست آمده نشان داد فیس‌بوک بهرغم آنکه زمینه دسترسی شهروندان به اطلاعات مختلف و امکان گفتوگو بر سر موضوعات مختلف را فراهم آورده است، به دلایلی همچون، وجود توزیع نابرابر سرمایههای مختلف، خصلت سطحی بودن اطلاعات، ادامهدار نبودن مسائل مطرح‌شده، غلبه جلوه بر ایده، جنبه سرگرمکننده بودن مطالب، خصلت انتقادی نبودن مطالب؛ قابلیت تبدیل شدن به یک حوزه عمومی مجازی را ندارد.
هادی خانیکی؛ حبیب راثی تهرانی
دوره 12، شماره 15 ، آذر 1390، ، صفحه 151-187
چکیده
طراحی پیامهای سلامت مقولهای میانرشتهای است که از حوزۀ ارتباطات سلامت و مطالعههای نوین ارتباطات و آموزش بهداشت نشئت گرفته است. آنچه در این مقاله بدان پرداخته‌ایم، بررسی میزان تأثیر پیامهای سلامت بر مخاطبان تلویزیون است. پرسش مهم مقاله این است که چگونه رسانه‌ای مانند تلویزیون از طریق تولید و پخش پیامها و اطلاعات ...
بیشتر
طراحی پیامهای سلامت مقولهای میانرشتهای است که از حوزۀ ارتباطات سلامت و مطالعههای نوین ارتباطات و آموزش بهداشت نشئت گرفته است. آنچه در این مقاله بدان پرداخته‌ایم، بررسی میزان تأثیر پیامهای سلامت بر مخاطبان تلویزیون است. پرسش مهم مقاله این است که چگونه رسانه‌ای مانند تلویزیون از طریق تولید و پخش پیامها و اطلاعات سلامتمحور، منجر به تغییر رفتار در فرد می‌شود؟ به این اعتبار، حوزۀ مربوط به تأثیر پیام در این پژوهش، رفتار مخاطبان است.
پیامهای سلامت در این پژوهش به پیامهایی اطلاق می‌شوند که مستقیم یا غیرمستقیم (در قالب فیلمها، سریالها و سایر برنامههای تلویزیون) به بحث سلامت فردی و اجتماعی مردم از جمله: سبک زندگی سالم، پیشگیری و یا درمان بیماریها میپردازند.
برای سنجش تأثیر این دسته از پیامها بر مخاطبان، نمونۀ آماری را با حجم 600 نفر از میان شهروندان بالای 15 سال تهرانی انتخاب کردهایم. روش این پژوهش پیمایش است. از مهمترین یافتههای پژوهش این است که پیامهای سلامت تلویزیون برای تغییر رفتار در فرد کافی نیستند و ارتباطات میانفردی نقش مکمل را برای پیامهای رسانه‌ای دارند.
