ناسازگاری افراط‌گرایی و خشونت با مفهوم جهاد در اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

چکیده

افراط‌ گرایی و خشونت گروه‌های افراطی به نام دین و به ظاهر اسلامی در سال‌های اخیر فجایع زیادی را به بار آورده است و مردم مناطق مختلفی از جهان به‌ ویژه خاورمیانه از ناحیه افراطی‌گری مصائب زیادی را متحمل شده‌اند. فارغ از اینکه این منازعات که در منطقه و جهان بر پایه باورهای دینی شکل گرفته‌اند یا نه، برخی تلاش می‌کنند با ترویج اسلام هراسی، و همانندسازی خشونت و افراط گرایی با جهاد اسلامی، دین الهی و رحمانی اسلام به‌عنوان مکتبی خشن معرفی شود. بر همین اساس، مقاله پیش‌رو در چارچوب تحلیلی «سازه‌انگارانه» با هدف اصلی بازخوانی مفهوم جهاد اسلامی و ماهیت آن و تبیین افتراق انگاره‌های جریان افراط‌گرایی و خشونت در قالب دین درصدد است به این پرسش پاسخ دهد که؛ ناسازگاری افراطی‌گری و خشونت با مفهوم اصیل جهاد اسلامی چگونه است؟ داده‌های به‌دست آمده از مطالعۀ موضوع تحقیق و منابع و نظرات اندیشمندان دینی تأئید می‌کنند که؛ فقدان درک صحیح از مفهوم نظری جهاد اسلامی موجبات تصور نادرست و عملی در مشروع بودن اعمال افراط‌ گرایان و کاربرد خشونت علیه دیگران شده است و این در حالی است که «نسبتی بین افراط‌ گرایی و جهاد اسلامی وجود ندارد». لذا اقدامات و اعمال خشونت‌آمیز گروه‌های افراطی‌گرا همچون القائده که برای احیای خلافت اسلامی و اجرای شریعت به‌ عنوان نئوجهادیسم انجام شده است به لحاظ دینی مردود بوده و با آن ناسازگار است. نوع تحقیق کاربردی ـ توسعه‌ایی بوده و روش آن اسنادی و کتابخانه‌ایی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Incompatibility of Extremism and Violence with the concept of Jihad in Islam

نویسنده [English]

  • tohid moharrami
Faculty Member of the Institute of Culture, Art and Communication.
چکیده [English]

Extremism has plagued many in recent years. And we have witnessed the violence and strife of extremist groups called Islam. The people of the Middle East experienced great pain and suffering from extremism threats from Afghanistan to North Africa, Europe and many other countries. Regardless of the fact that these conflicts in the region and the world are based on fundamentalism, in an attempt to replicate with the Islamic Jihad, it is attempted to promote Islamophobia, the divine religion of Rahmani Islam as a rough school, and the lack of a proper understanding of the theoretical notion The Islamic Jihad has led to a false and practical perception of the legitimacy of the actions of extremists and the use of violence against others. And while "there is no relation between extremism and Islamic Jihad," and jihad has been entrusted to the prophet Muhammad (PBUH) for the development and extension of religion. And the acts and acts of violence that are referred to as revival of the Islamic caliphate and the implementation of sharia as extreme neo-fundamentalism are not in Islamic thought.Accordingly, the present article aims to explain the concept of Islamic Jihad and its nature, the trend of extremism and violence in the form of religion, to answer the question: is the conflict and incompatibility of extremism and violence with the original concept of Islamic Jihad? The type of applied research is developmental and its method is library and documentary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: Incompatibility
  • Islamic Jihad
  • Extremism
  • Violence
منابع و ماخذ
قرآن کریم
قرآن حکیم و شرح آیات منتخب (1387). ترجمۀ  ناصر مکارم شیرازی، تهران: مرکز نشر قرآن جمهوری اسلامی.
احکام جهاد: تاریخ مراجعه: 12/7/1392، http://fa.wikishia.net
اسماعیلی، حمیدرضا (1386). القاعده از پندار تاپدیدار (بررسی خاستگاه القاعده، جایگاه آن در تحولات منطقه و تأثیر آن بر اسلام گرایی)، تهران: انتشارت اندیشه سازان نور.
امام‌خمینی (1357). ولایت فقیه «حکومت اسلامی»، تهران: انتشارات امیرکبیر.
آدمی، علی و عبدلله مرادی (1394). «چیستی افراط گرایی در اسلام سیاسی:  ریشه‌های هویتی و کنش هنجاری»، فصلنامهپژوهش‌هایسیاسیجهاناسلام،  شماره 3: 59-29.
بلاغی، محمدجواد (بی‌تا). الرحلة المدرسیة، کربلا: مؤسسه الاعلمی.
بهنساوی، سالم (1392). نقد و بررسی اندیشه تکفیر، ترجمۀ سالم افسری، تهران: نشر احسان.
ایمن الظواهری (1393). بیانیه؛ پاسخ ایمن الظواهری به داعش: القاعده یک رسالت است نه گروه جهادی!، www.islamtimes.org/fa/news/374762
پاکتچی، احمد ) ۱۳۹۴ .(نسبتمیانوهابیتوجریانسلفی، نشست تخصصی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
تسخیری، محمدعلی؛ غلامرضا مصباحی مقدم و عبدالحسین خسروپناه (1393). سخنرانان سمینار؛ نقش گفت‌وگوی دینی در مبارزه با افراط گرایی وخشونت، در اولین دورۀ گفت‌وگوهای دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن­ها با رهبران دینی کنیا، تهران: سازمان فرهنگ وارتباطات اسلامی، 14/7/1393.
توکلی، سعید (1393). «القاعده، داعش؛ افتراقات و تشابهات»، فصلنامه آفاق امنیت، شماره 23: 196-151.
الجبعی العاملی«شهیدثانی»، زین‌الدین (1387). الرضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد2، با نظارت؛ کلانتر، سیدمحمد، نجف اشرف، منشورات جامعه النجف الدینیه.
جوادی‌آملی، عبدلله (1391). مفاتیح الحیاه، قم: نشر اسراء.
حلبی، علی‌اصغر (1382). تاریخنهضت‌هایدینیسیاسیمعاصر، تهران: نشر زوار.
خامنه‌ای، سیدعلی (14/11/1390). خطبه‌هاینمازجمعهتهران.  farsi.khamenei.ir
الخشن، حسین احمد (1391). اسلام و خشونت (نگاهی نو به پدیده تکفیر)، ترجمۀ موسی دانش، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
رشیدرضا، محمد (بی‌تا). تفسیرالمنار، جلد 2، چاپ سوم، بیروت: دارالمعرفه.
رشیدرضا، محمد (1408ه.ق). الوحى المحمدى، قاهره: الزهراء للاعلام العربى.
صالحی نجف­آبادی، نعمت‌الله (1382). جهاد در اسلام، تهران: نشرنی.
علی ابن ابی طالب(ع) امام اول (1378). غُرَرُالحِکَم و دُرَرُالکَلِم، گردآوری؛ تمیمی‌آمِدی، عبدالواحد، شرح و ترجمۀ  سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی و کتابخانه دیجیتال نور.
www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView
علی‌پور، جواد؛ سجاد قیطاسی و مهدی دارابی (1396). «تأثیر اندیشه‌های ابن تیمیه بر خطوط فکری و خط مشی گروه‌های سلفی ـ تکفیری»، فصلنامه اندیشه سیاسی در اسلام، شماره 12: 62-35.
علیخانی، علی‌اکبر و همکاران (1386). مقاله تحلیل جنگ‌های پیامبر با کفار در کتاب سیاست نبوی؛ مبانی، اصول، راهبردها، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری.
علیخانی، علی‌اکبر (1385). «کرامت انسانی و خشونت در اسلام»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، شماره 3: 121-99.
عماره، محمد ( 1972). تحقیق، فی الاعمال‌الکامله من محمد عبده، جلد 5، بیروت.
عماره، محمد (1383). اسلام و جنگ و جهاد، ترجمۀ احمد فلاحی، تهران: نشر احسان.
فتاوى اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة و الإفتاء، کتاب الجهاد و الحسبه، جلد12( 1419ه- 1998م)، چاپ اول، ریاض: نشر اداره مباحثات علمی و افتاء. 
http://pdf.lib.efatwa.ir/93144/12/4
فیرحی، داود (1387). روش‌شناسی دانش سیاسی در تمدن اسلانی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
قاضى‏زاده، کاظم (1385). «جنگ و صلح از دیدگاه قرآن»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 33: 74-51.  
قربانزاده قربانعلی؛ فریدون فائضی‌نیا و سمیه ترابی (1396). «مطالعه تطبیقی خط‌مشی سیاسی سلفیت اصلاحی ـ تنویری و سلفیت جهادی ـ تکفیری»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان ‌اسلام، شماره 23: 23-1.
کاونا، ویلیام ت(1397). ندا، اسطوره خشونت مذهبی: ایدئولوژی سکولار وتعرض مدرن، ترجمۀ شاه نوری، تهران: ناشر: سرو اندیشه.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). اصول‌کافى، جلد2، ط الاسلامیه
محرمی، توحید (1396). عراق جدید و امنیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
محمود عویس منصور محمد (1386). جنگ‌های روانی پیامبر اعظم، ترجمۀ احمد بادکوبه و دیگران، تهران، انتشارات بخش فرهنگی جهاد دانشگاهی.
محمودیان، محمد (1390). بنیادهایفکریالقاعده، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق)ع(.
مطهری، مرتضی (1391). مجموعه آثار کتاب جهاد ، جلد20،  تاریخ درج در سایت:21/3/1391 www.mortezamotahari.com/fa/BookView.html?BookId=397&BookArticleID=12933
مکارم شیرازی، ناصر (1397). فلسفه تشریع حکم جهاد در اسلام چیست؟، قم: سایت دفترآیت الله مکارم شیرازی، maaref.makarem.ir/fa/Article/Index/245364
محمد بن علی ابن بابویه (1413 ه.ق). من لایحضره الفقیه، جلد4، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏.
المنتظری، حسینعلی (1409ه.ق). ولایت الفقیه (چاپ عربی)، قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.
مهدی ­بخشی، شیخ­احمد (1385). جهاد از ابن­تیمیه تا بن‌لادن، تاریخ­ رجوع: 13/7/95، www.ensani.ir
نایب عبدالوحید (1385). رئیس دانشگاه کشمیر، سید شابیر؛ رئیس سازمان خیریه جامو وکشمیر، احمد تیجانی؛ امام جمعه سیرالئون. سخنرانان؛ همایش بین‏المللی«تعامل سازنده ادیان الهی، چارچوبی برای نظم جهانی»، اصفهان، سایت پگاه حوزه، فروردین ماه ، شماره 180
 
A.Wendt, "On the Via Media : A Response to the Critics", Review of International Studies , 2000.
Robinson, William: What to Expect from U.S. Democracy Promotion in Iraq, University of California 2004, (http://www.focusweb.org).
Rashid, Qasim, Any one who says the Quran advocates terrorism obviously hasn't read its lessons on violence, www.independent.co.uk/voices, Monday 10 April 2017.
Schmid, Alex P, “Violent and Non-Violent Extremism: Two Sides of the Same Coin?” [Online] Research Paper of  International Center for Counter-Terrorism-The Hague; May 2014; Available at:http://www.icct.nl/download/file.
Kovacic, David “Jihadism, Radical Islam, Terrorism and the Western Balkans;” [Online] East West Bridge; November 24, 2014; Available at: http://www.ewb.rs/editone.aspx?id=243.