روزنامه‌نگاری صلح و ارزش‌های خبری آن در ایران؛ نحوه انعکاس اخبار حمله نیروهای ائتلاف به عراق در 6 روزنامه سراسری کشور (کیهان، رسالت، اطلاعات، همشهری، اعتماد و یاس‌نو)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 استاد گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش پیش‌رو به روزنامه‌نگاری صلح، که مفهومی به نسبت تازه در ادبیات روزنامه‌نگاری جهان محسوب می‌شود، می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش کمک به تبیین و ارتقای سطح ادبیات موضوعی روزنامه‌نگاری صلح است. در این میان، به تبیین شاخص‌ها و ارزش‌های این شیوه روزنامه‌نگاری پرداخته‌ایم، تا میزان بهره‌‌گیری شش روزنامه سراسری کشور (کیهان، رسالت، اطلاعات، همشهری، اعتماد، یاس‌نو) را از ارزش‌های صلح، در جنگ میان نیروهای ائتلاف و عراق در فروردین 82 بسنجیم. در این پژوهش، نظریه گالتونگ و چهار مؤلفه اصلی روزنامه‌نگاری صلح (راه‌حل‌گرایی، فرایندمداری، حقیقت‌گرایی و مردم‌گرایی) را مبنا قرار دادیم و دو بایسته اساسی را یعنی «موازین حرفه‌ای» و «اصول اخلاقی» به آن افزودیم؛ بنابراین ادعای نظری ما این است که چهار مؤلفه ذکر شده باید با دو بایسته موازین اخلاقی و حرفه‌ای رابطه‌ای دوسویه داشته باشند و استمرار آن می‌تواند زمینه صلحی پایدار توسط رسانه‌ها را فراهم کند. پس از استخراج و تعریف ارزش‌ها و مؤلفه‌های مربوط به روزنامه‌نگاری صلح با روش تحلیل محتوا نمونه‌ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که میزان استفاده از مؤلفه‌های مربوط به روزنامه‌نگاری صلح در دوره مورد بررسی بسیار پایین است و هرچند به مؤلفه مردم‌گرایی در مقایسه با سایر مؤلفه‌ها بیشتر توجه شده، اما به نظر می‌رسد این امر در جنگ عراق برخاسته از نوعی مجاورت معنوی میان ایران و عراق باشد. از طرف دیگر، انعکاس مظلومیت مردم عراق در شش روزنامه‌ مورد بررسی کاملاً یک‌سویه و محدود به جنگ است و کمتر برای روشن کردن ابعاد و دامنه‌های جنگ تلاش شده است. روزنامه‌ها خبرنگار اعزامی به عراق نداشته‌اند و گزارش‌های توصیفی کمتری به چاپ رسانده‌اند و به جای گزارش‌های تحلیلی و تحقیقی ترجیح داده‌اند ابتدا فقط به مسئله و خبر درگیری میان دو طرف بپردازند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Peace Journalism and its Values in Iran; The News Coverage of Coalition to Iraq by Six Iranian Widely Circulated Dailies

نویسندگان [English]

  • Ali Shaker 1
  • Hadi Khaniki 2
1 Ph.D. Student of Communication, Department of Communication, Allameh Tabataba'i University (Corresponding Author).
2 Professor of Communication, Allameh Tabataba'i University.
چکیده [English]

This research explains "peace journalism" which is regarded as a new concept in worldwide journalism literature. The main goal of this research will help to explain and promote the level of theoretical literature of peace journalism. To this end, the indicators and values of this kind of journalism are defined to evaluate how much six large circulation newspapers applied the said standards during the war between coalition forces and Iraqi military force. The research is based on the Galtung theory and four main approaches of peace journalism (Solution-oriented approach, Process-oriented approach, Truth-oriented approach and People-oriented approach) and we have added two key principles in journalism: professional and moral standards. The researchers assume that interaction between those four approaches and the two principles could lead to sustainable peace for newspapers. After figuring out and explaining the values and approaches of peace journalism by content analysis, the study shows that the above newspapers didn’t applied the four mentioned approaches. In fact, the newspapers paid more attention on people-oriented. Having cultural proximity with Iraq, the Iranian newspapers used people-oriented approach during the war. In other word, the six daily papers just reflected the “innocence of Iraqi people” during the war and the other war dimensions were less addressed by them. Thus, these newspapers had not any correspondent in Iraq to coverage the war news; instead, descriptive reports, analytic and investigative reports were published.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Peace
  • War
  • Peace journalism
  • Media ethics
م
افتخاریان، محمدحسین (1380). دانشنامه جنگ و صلح، تهران: انتشارات مسلم.
انفرادی، فتانه (1387). «بررسی میزان انطباق فعالیت‌های حرفه‌ای خبرنگاران خبرگزاری‌های کشور با روزنامه‌نگاری صلح»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده صداوسیمای جمهوری اسلامی.
باگدیکیان، بناچ (1385). انحصار نوین رسانه‌ای، ترجمة علی‌رضا عبادتی، تهران: انتشارات روایت فتح. 
بدیعی، نعیم (1369). «معیارهای گزینش خبر، کدام خبر؟ چرا؟»، فصلنامه رسانه، شماره 1: 45 -40.
بدیعی، نعیم (1376). «روش تحلیل محتوا»، نمایه پژوهش، شماره 3 و 4، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بوتول، گاستون (1371). جامعه‌شناسی جنگ، ترجمة هوشنگ خجسته‌فر، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
ذکاوتی قراگوزلو، محمد (1383). «برهمکنش رسانه‌ها پیش نیاز تحقق ایده گفتگو تمدن‌ها»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی خبرگزاری‌ها، ائتلاف برای صلح، تهران: انتشارات روزنامه ایران.
سمتی، محمدمهدی (1385). عصر سی.ان.ان و هالیوود(منافع ملی، ارتباطات فراملی)، ترجمة نرجس خاتون براهوئی، تهران: نشر نی.
فرقانی، محمدمهدی (1383). «مبانی گزارشگری صلح»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی خبرگزاری‌ها، ائتلاف برای صلح، تهران: انتشارات روزنامه ایران.
محسنیان‌راد، مهدی (1383). «آسیب‌شناسی توجه به صلح در رسانه‌ها»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی خبرگزاری‌ها، ائتلاف برای صلح، تهران: انتشارات روزنامه ایران.
معتمدنژاد، کاظم (1383). «مبانی حقوقی بین‌المللی گزارشگری برای صلح»، چاپ اول، تهران: انتشارات خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا).
 
Diamond, Louise & Ambassador John McDonald (1996). "Multi-Track Diplomacy: A Systems Approach to Peace"  Third Edition. West Hartford, CT: Kumarian Press.
Galtung, J(1992) Communication and culture in war and peace, Newbury Park, CA: Sage.
Gilboa, Eytan, (2006), Media and International Conflict, the SAGE Handbook of Conflict Communication, SAGE Publications, London.
Hanitzsch, Thomas)2004(, Journalists as Peacekeeping Force? Peacejournalism and mass communication theory, Journalism Studies, Volume 5, No 4
Irvan, Suleyman,(2006), Peace Journalism as a Normative Theory: Premises and Obstacles,GMJ: Mediterranean Edition.
Lynch, Jack, Elizabeth McGoldrick, (2005),Peace Journalism,London: Hawthorn Press.
Perez, Marianne H (2006). "Moving Mainstream Media Towards a Culture of Peace" MA thesis, European University Center for Peace Studies Stadtschlaining/Burg, Austria.