مشکلات صنعت نشر کتابِ ایران: مبتنی‌بر مرور متون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری

چکیده

هدف. هدف مطالعه حاضر، شناسایی مشکلات صنعت نشر کتاب ایران، بر اساس دیدگاه منتشرشدۀ متخصصان و پژوهشگران حوزۀ نشر است.
روش‌شناسی. در این پژوهش، از روش تحلیل محتوای استفاده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه مقالات، کتاب‏های و پایان‏نامه‏های است که در ایران منتشر شده و موضوع آنها با نشر کتاب ایران در ارتباط است. در فرآیند مطالعه متون، تنها به اطلاعاتی استناد شده که حاصل پژوهش‏ها و یا تجربیات زیسته پژوهشگران بوده است.
یافته‌ها. یافته‌‏های نشان می‏دهد، نابسامانی وضعیت توزیع کتاب، حرف‌ه‏ای نبودن بخش اعظم ناشران و نداشتن تخصص کافی در حوزه نشر و بی‌‏توجهی به سازوکارهای اقتصادی در "تولید، توزیع و مصرف کتاب" مهم‏ترین مشکلات حرفه‌‏ای (درون صنفی) صنعت نشر محسوب می‌‏شود. در بخش مشکلات بیرونی یافته‌ها نشان می‌دهد نبود فرهنگ کتابخوانی در ایران و عدم ترویج کتابخوانی از سوی نهادهای آموزشی، مهم‏ترین مشکل فرهنگی؛ و نبود نهادهای صنفی (اتحادیه نشر) قوی و تاثیرگذار و عدم توسعه کتابخانه‏‌ها - به‏‌ویژه کتابخانه‌‏های عمومی و مدارس ـ و نبود آرامش فکری و روحی مردم، مهم‏ترین مشکلات اجتماعی بوده است. نگرش صرفا فرهنگی و بی‌‏توجهی به سازوکارهای اقتصادی مهم‏ترین مشکل اقتصادی صنعت نشر و ممیزی کتاب و نارکارآمدی قوانین مرتبط با حق نشر (مؤلف) و همچنین دخالت بیش‏از حد دولت در نشر به‏عنوان مهم‏ترین مشکلات سیاسی صنعت نشر مطرح شده‏اند.
نتایج. بررسی متون نشان می‌دهد که مشکلات موجود در صنعت نشر به دو دسته عمده مشکلات درونی (درون صنفی) و بیرونی (برون صنفی و فرهنگی، احتماعی، اقتصادی و سیاسی) قابل دسته بندی است و حل یکی بدون دیگری امکان‌پذیر نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The problems of Iran’s Book Publishing Industries: Literature review

نویسنده [English]

  • Dariush Matlabi
Faculty Member of Human Science faculty of Islamic Azad University, Yadegar-e Imam (RAH) Shrhr-e Rey
چکیده [English]

Purpose: The main purpose of this study is to determine of problems of Iran’s book publishing.
Methodology: Content analyzing method was used as a research method and all of research articles, research book and thesis was studied for gathering information.
Findings: Findings show the most important professional problems are: “problems of book distribution in Iran, to be non-professional publishers with insufficient knowledge, inattention to advertisements and information activities, and inattention to economic mechanism in book production, distribution and consumption”. In the external problems, based on result “the lack of reading culture in Iran and the lack of reading promotion by educational and cultural institutions are the most important cultural problem” and “The lack of strong and influential publishing NGO, and the lack of libraries (especially public and schools libraries), and the lack of mental and spiritual relaxation of the people”, have been the most important social problems. “The neglect of the economic mechanisms related to the book supply and demand” is one of the most important economic problems and “auditing industry and the lack of compliance with copyright laws as well as the excessive government involvement in publishing” are as the most important political problems.
Results: The problems of publishing industry can be categorized into two main categories of internal and external (cultural, social, economic, and political) problems, and one can not solve without another.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Publishing Industries
  • Book Publishing
  • Publishing Problems
  • Iran’s publishing
منابع و مأخذ
آخوندزاده، حمیدرضا(1392). بررسی عوامل مؤثر بر وضعیت نشر و توزیع کتاب در استان کهگیلویه‌وبویراحمد از دیدگاه ناشران و کتاب‌فروشان (1380-1390)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت نشر، دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع).
آذرنگ، عبدالحسین(1375). آشنایی با چاپ و نشر، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
آذرنگ، عبدالحسین(1378). شمه­ای از کتاب، کتابخانه و نشر کتاب، تهران: کتابدار.
آذرنگ، عبدالحسین(1380الف). چون چرایی در باب سیاست‏های نشر کتاب، تهران: کتابدار.
آذرنگ، عبدالحسین(1380ب). «کتاب و نشر از دیدگاه منافع ملی و عمومی»، جهان کتاب، شماره 9 و 10: 6-4.
آذرنگ، عبدالحسین(1382). در قلمرو نشر: ویرایش و دانشنامه‏نگاری، تهران: ققنوس.
آذرنگ، عبدالحسین(1384). مبانی نشر کتاب، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
آذرنگ، عبدالحسین(1389). نشر و انقلابی در راه، تهران: جهان کتاب.
آزادبیگی، سمیه(1391). «قراردادهای نشر در حقوق ایران»، فصلنامه حقوق پزشکی، ویژه‌‌نامه حقوق مالکیت فکری، شماره 6: 108-77.
احمدی، عبدالرحیم(1337). «نظری به آمار کتاب‏های چاپی در ایران»، فصلنامه سخن،  شماره 2: 178-168.
اصغرنژاد، حسین(1396). شناسایی و تحلیل اثرات فناوری‌های نوین اطلاعاتی بر فرایند صنعت نشر کتاب در ایران و ارائه الگوی مفهومی فرایند نشر مدرن و پسامدرن در کشور، رساله دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
اصلانی‌ملایری، محسن(1379). «نشرکتاب در بن‌بست: بررسی مسائل و مشکلات نشر کتاب از دیدگاه ناشران، اهل قلم و صنف‌های وابسته به نشر در شهر اصفهان در سال 1378»، نشریه فرهنگ اصفهان، شماره  25 و 26: 9-1.
افضلی، علی و روح‌الله ابوجعفری(1397). «چالش‌های اقتصادی نشر در ایران؛ پیشینهاد شاخص‌های آمار اقتصادی و نوآوری»، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، شماره 9: 69-53.
اقتصاد نشر ایران گلخانه‏ای است: گزارشی از میزگرد «اقتصاد نشر» در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (1381). کتاب ماه کودک و نوجوان: 43- 35.
اقتصاد نشر کتاب در ایران(1391). کتاب ماه کلیات: اطلاعات، ارتباطات و دانش‏شناسی، شماره 12: 9- 4.
آل داود، سیدعلی(1381). کتاب‌سازی و پخته‌خواری. دربارۀ نشر کتاب و حق مؤلف (مجموعه مقاله‌های نشر دانش)، زیر نطر نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
اله‌وردی، محمد(1395). سیاست‌گذاری‌های فرهنگی پس از انقلاب و تأثیر آن بر اقتصاد نشر ادبی: تحلیل مبتنی بر انسان‌شناسی اقتصادی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت نشر، دانشکده هنر و معماری اسلامی دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع).
امامی، کریم(1381). چاپ افست و ناشران بساز و بفروش، دربارۀ نشر کتاب و حق مؤلف (مجموعه مقاله‌های نشر دانش)، زیر نطر نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
امامی، کریم(1385). در گیرو دار کتاب و نشر، گردآوری عبدالحسین آذرنگ و ایران‏ناز کاشیان، تهران: نیلوفر.
امامی، محمد(1393). حقوق حاکم بر چاپ و نشر کتاب در ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق، دانشگاه شیراز، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
انصاری‌موحد، صدیقه و محمدجواد هنرمندساری(1393). «تدوین گزینش راهبردهای مناسب بر اساس تحلیل سواد در صنعت نشر ایران»، مجله کتاب مهر، شماره 14: 55-34.
اوصیا، فاطمه‌بیگم(1384). بررسی نشر و توزیع کتاب در استان مازندران در سال‌های 1378- 1382.  پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
باب‏الجوائجی، فهیمه؛ داریوش مطلبی، نجلا حریری و فرشاد مومنی(1390). «تحلیل آماری سیر تحول و زمینه‏های نشر کتاب ایران میان سال‏های 1358- 1387»، پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‏رسانی، شماره 1: 264- 241.
باب‏الحوائجی، فهیمه(1387). آشنایی با مبانی چاپ و نشر: با تأکید بر نشر الکترونیکی و اقتصاد نشر، تهران: چاپار.
بازنگری در وضعیت یارانه‌های معاونت امور فرهنگی(1397). دفتر مطالعات فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بخاش، شائول(1352). «چشم‏انداز صنعت نشر کتاب در ایران»، کتاب امروز، شماره 5: 52- 44.
بنی‏اقبال، فاطمه و فاطمه‏بیگم اوصیا(1384). «بررسی وضعیت نشر و توزیع کتاب در استان مازندران طی سال‏های(78-1382)»، کتاب ماه کلیات، شماره 97- 98: 81- 70.
بهبهانیان، فریده(1388-1387). بررسی نشر حرفه‏ای کتاب و سیاست‏های دولتی حوزة کتاب در ایران و ارائه راهکارهایی جهت ارتقای آن (با تأکید بر ناشران تهران). پایان‏نامه کارشناسی ارشد مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
پورجوادی، نصرالله(1361). «وضع نامطلوب تولید کتاب در ایران»، نشر دانش، شماره ؟؟؟ : 5-2.
پورجوادی، نصرالله(1381). آزادی و هرج‌ومرج در نشر کتاب، دربارۀ نشر کتاب و حق مؤلف (مجموعه مقاله‌های نشر دانش)، زیر نطر نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
تندروصالح، شاهرخ(1378). «اقتصادسنجی: سیاست‏ورزی و تمرکزگرایی گلوی نشر را می‏فشارد»، روزنامه همشهری، 26 فروردین‏ماه.
تنهانژاد امین، علی(1390). بررسی وضعیت نشر کتاب در استان گیلان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده هنر و رسانه دانشگاه پیام‌نور واحد مشهد.
حاجی‏شیزری، زهرا(1372). بررسی وضعیت کتاب‌های منتشر شده فارسی در زمینه علوم پزشکی در طول برنامه‌ریزی پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (1372- 1368) در ایران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی در شاخة پزشکی، دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران.
حسین‌زاده بیرامی، ملیحه(1396). بررسی وضعیت نشر کتاب در استان آذربایجان شرقی از دیدگاه ناشران و کتاب‌فروشان در سال‌های 1385 تا 1395. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه الزهرا(س).
حسنی، محمدرضا(1378). بررسی وضعیت نشر کتاب در استان خراسان (1373- 1377) و ترسیم وضعیت مطلوب، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد.
حسینی، شهیمه‏السادات و داریوش مطلبی(1391). «بررسی پیامدهای الحاق ایران به نظام بین‏المللی حق مؤلف از دیدگاه ناشران شهر تهران»، تحقیقات اطلاع‏رسانی و کتابخانه‏های عمومی، شماره 2: 312-287.
حسینی‌نیک، سیدعباس(1391). «آفت‌هاى اقتصاد نشر». کتاب ماه کلیات، شماره180: 53-50.
حق‏بین، مهدی(1386). تأثیرپذیری اقتصاد نشر از الحاق جمهوری اسلامی ایران به سازمان تجارت جهانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت (گرایش مالی)، دانشگاه امام صادق(ع).
حیاتی، زهیر(1358). توزیع کتاب در ایران. پایان‏نامه کارشناسی ارشد کتابداری، دانشگاه تهران، دانشکده علوم تربیتی.
حیدری، آیدا(1393). حقوق حاکم بر چاپ و نشر کتاب در ایران. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز.
خادمیان، طلیعه(1387). سبک زندگی و مصرف فرهنگی: مطالعه­ای در حوزۀ جامعه­شناسی فرهنگی و دیباچه­ای بر سبک زندگس فرهنگی ایرانیان. تهران: مؤسسه فرهنگی ـ هنری جهان کتاب.
خرمشاهی، بهاء‏الدین(1370). نشر امروز ایران، در سیر بی‏سلوک، تهران: معین.
خرمشاهی، بهاءالدین و نورالله مرادی (1354). «نشر کتاب در ایران». خبرنامه انجمن کتابداران ایران، شماره 8: [11] [u2] 12-20.
رستمی‏زاده، مهدی(1385). بررسی وضعیت نشر در استان کرمان بین سال‏های 1374-1384. پایان­نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‏رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
رضایی، محسن؛ سیدعلی تنکابنی و شهریار رشیدی(1380). بررسی و شناسایی سیستم­های توزیع کتاب در تهران و پیشنهاد سیستم کارآمد توزیع کتاب. پایان­نامه کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی، سازمان مدیریت صنعتی.
رهبانی، مجید(1374). «نقض غرض»، جهان کتاب،  شماره 9: [13] [u4] 2-16.
رهبانی، مجید(1388). «پخش کتاب و مسائل پیش‏رو». صنعت نشر، شماره‏های 34، 35 و 36: 35- 32.
زندرضوی، سیامک و رویا اخلاص‏پور(1375). بررسی وضعیت چاپ و نشر کتاب در کرمان (1374-1370). وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان.
سازمان انتشارات جهاددانشگاهی(1386). بررسی تأثیر قیمت کاغذ بر قیمت تمام شده کتاب در کشور و نتایج احتمالی حذف یارانه کاغذ بر تولید کتاب در کشور، سازمان انتشارات جهاددانشگاهی، به‏سفارش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی(1386). بررسی تأثیر قیمت کاغذ بر قیمت تمام شده کتاب در کشور و نتایج احتمالی حذف یارانه کاغذ بر تولید کتاب در کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت فرهنگی.
سازمان ملی جوانان، موسسه مطالعات و تحقیقات(1376). بررسی وضعیت فرهنگ کتاب و کتابخوانی جوانان، از دیدگاه جوانان، ناشران و اهل قلم، تهران: سازمان ملی جوانان.
سپهر، فرشته و فرشته میکائیل‌زاده(1390). «مشکلات نشر نمایشنامه برای کودکان و نوجوانان: دیدگاه صنعت نشر»، فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، شماره 1:  123-110.
شریعتی، اکرم‏السادات(1379). بررسی وضعیت سیستم‌های بهای تمام شده و علل عدم بکارگیری آن در موسسات انتشاراتی چاپ و نشر دولتی، پایان‏نامه کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، مرکز آموزش و مدیریت دولتی.
ظلی‏پور، معصومه(1356). اقتصاد کتاب در ایران. پایان‏نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه تهران، دانشکده اقتصاد.
عبادالله‏عموقین، جعفر و رئوف موسوی(1383). بررسی وضعیت نشر در استان اردبیل بین سال‏های 1375 تا 1382. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل.
عسگری، محسن(1396). بررسی وضعیت فعلی بازار چاپ و نشر، ترجمه در ایران و تأثیر آن بر ترجمه‌آموزان دوره کارشناسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مترجمی زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد: دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
علی‏بابایی درمنی، آذر(1385). وضعیت نشر استان مرکزی پس از انقلاب اسلامی. پایان‏نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
غلامی، رضا(1385). «نشر ایران حرفه‏ای نیست»، روزنامه کارگزاران، 4 خرداد‏ماه.
فاضلی، نعمت‌الله و حمیدرضا داودی(1393). «راهبردهای صنعت نشر در تهران از منظر مدیریت شهری: پژوهش نظریه مبنایی»، مطالعات فرهنگی و اجتماعی، شماره 36: 154-131.
فرخ‏نو، فرزانه(1382). مطالعه و بررسی طراحی روی جلد کتاب درایران، پروژه عملی: ارائه چند نمونه طراحی جلد کتاب، پایان‏نامه کارشناسی ارشد هنر، دانشگاه تهران، دانشکده هنر.
قائدان، اصغر(1391). کتاب سازی مردم را به بازار نشر بی‌اعتماد کرده است. گزارش میراث 2 (ضمیمه 2): 101-100.
قلعه‌نوی، آزاده(1391). بررسی وضعیت نشر، توزیع و فروش کتاب در شهر مشهد، در فاصله سال‌های 1380 تا 1390. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت نشر، دانشگاه امام رضا(ع).
قنبری، طیبه(1384). کتاب در مواجهه با چالش‏های کنونی صنعت نشر، روزنامه مردم‏ سالاری،  یکم خردادماه.
کیاسی، سهیلا(1382). بررسی وضعیت نشر کتاب در استان تهران در سال‏های (1378-1380) و ترسیم وضعیت مطلوب، پایان‏نامه کارشناسی ارشد مدیریت امور فرهنگی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
کرمانی، علیرضا(1383). ناشران ما با یارانه زنده‏اند: دولت و اقتصاد نشر در گفت‏وگو با علیرضا کرمانی، روزنامه جهان صنعت، 11 آذرماه.
کرمی، احسان و رضوان اجاقی(1395). «آسیب‌شناسی کتاب از پدیدآمدن تا خواندن از نگاه ناشران». کتاب مهر، شماره 19: 138-101.
کریمی، روح‌الله(1395). حقوق وتعهدات ناشرنسبت به قراردادهای نشر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق. دانشگاه قم، دانشکده حقوق.
طالب‌زاده، خسرو(1396). ارزیابی حوزه‌های تأثیرگذار یارانه‌های نشر (محموعه پژوهش‌های کابردی). زیر نظر علی‌اصغر سیدآبادی، تهران: خانه کتاب.
محمدی، مجید(1377). «عوامل غیراقتصادی مؤثر بر اقتصاد نشر در ایران»، جهان کتاب،  شماره [15] [u6] 57-58: 5-4.
مطلبی، داریوش(1390). تحلیل اقتصاد نشر کتاب ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بررسی عوامل تاثیرگذار. پایان‌نامه دکتری کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه ازاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
مطلبی، داریوش(1391). «اقتصاد نشر و تحلیل عوامل تأثیرگذار»، کتاب ماه کلیات: اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسی، شماره 12 و 13: 21-10.
مطلبی، داریوش و فهیمه باب‏الجوائجی(1391). «عوامل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مؤثر بر اقتصاد نشر ایران: مطالعه موردی دیدگاه ناشران فعال بین سال‏های 1358- 1387»، تحقیقات کتابداری و اطلاع‏رسانی، شماره 60: 75- 51.
مطلبی، داریوش و شهیمه‏السادات حسینی(1392). «دیدگاه ناشران شهر تهران دربارة حق مؤلف در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، شماره 2: 56- 42.
مظفر، محمد‏جواد(1386). «ممیزی کتاب ناجوانمردانه‏ترین دخالت دولت در اقتصاد نشر». روزنامه اقتصاد و توسعه، 21 شهریور و 22 مهر.
معتقدی، محمود(1379). «از فناوری تا اطلاع‏رسانی در چاپ و نشر: ضرورت بازنگری اقتصاد کتاب در ایران»، روزنامه بهار، 25 خرداد ماه.
مفتخری‌نظری‌پور، طاهره(1387). بررسی مشکلات ناشران استان تهران در سال‏های ۱۳۷۶ـ ۱۳۸۶، پایان‏نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‏رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
مکی‏زاده، فاطمه و نادر طاهرزاده(1380). بررسی وضعیت نشر کتاب در استان یزد (1370 تا 1379). وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای پژوهشی ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد.
ملکوتی‌نسب، عصمت(1392). بررسی عوامل مؤثر بر وضعیت نشر و توزیع کتاب در استان کهگیلویه‌وبویراحمد از دیدگاه ناشران و کتاب‌فروشان(1380-1390). پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت نشر، دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع)، دانشکده مدیریت.
مهدیزاده، محمد‏رضا(1382). ارزیابی و بررسی تجربی تاثیر عوامل اجتماعی ـ محیطی موثر بر میزان تولید کتاب در ایران (دهۀ هفتاد). وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی، مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
موسایی، میثم(1382). «بررسی تاثیر یارانه کتاب بر بازار آن»، نامه پژوهش، شماره 5: 220- 195.
موسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تهران(1375). بررسی اثرات سیاست‏های تعادل اقتصادی بر بخش فرهنگ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت پژوهشی و آموزش مرکز پژوهش‏های بنیادی.
موسسه فرهنگی هنری جهان کتاب(1383). بررسی رفتارها و نیازهای خریداران کتاب در تهران (بررسی وضعیت تقاضای کتاب در تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت فرهنگی.
مولوی، فرشته(1368). «وضعیت کلی صنعت نشر ایران»، کیهان فرهنگی، شماره 68: 37- 34.
مومنی مدادی، فرزانه(1366). بررسی و مقایسه انتشار کتاب در ایران در سال­های 56 ـ 1354 و 66 ـ 1360، پایان‏نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‏رسانی، دانشگاه تهران، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
ناصرالدین‏صاحب‏الزمانی، محمدحسن(1347). اقتصاد بیمار کتاب، تهران: عطایی.
نثاری، احمد(1387). ضرورت توجه به اقتصاد فرهنگ؛ آسیب‏شناسی عرضه کالاهای فرهنگی، پایگاه اطلاع‏رسانی دبیرخانه شورای عالی اطلاع‏رسانی (برخط):
نظربلند، آزاده(1384). بررسی تطبیقی وضعیت نشر کتاب در ایران طی برنامه‏های دوم و سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (1373- 1382)، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات،
نظری، حامد(1397). مطالعه عوامل موثر بر قاچاق کتاب و راهکارهای مقابله با آن (بر اساس مصاحبه یا متخصصان و صاحب‌نظران)، دفتر مطالعات فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
نقدی، پرستو(1387). بررسی وضعیت چاپ و نشر کتاب کتاب‏های علوم پزشکی فارسی از دیدگاه ناشران، پایان‏نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‏رسانی، دانشگاه علوم پزشکی، دانشکده مدیریت و اطلاع‏رسانی پزشکی.
نقیب‏السادات، سید‏رضا(1383). اثر تبلیغ بر مصرف کتاب از منظر بهره‏برداران (دیدگاه بهره‏برداران کتاب، ناشران و کارشناسان). وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت فرهنگی.
یوسفی، حامد(1383). «حلقه مفقوده اقتصاد نشر: سازوکار تولید کتاب در ایران بحران زده است»، روزنامه جهان صنعت، 11 آذرماه.
Age, Philip D. (1999). An instrumental design model for training prepress craft workers in the printing and publishing industry. MA Dissertation, Illinois State University, Illinois.
Azzam, firdaus Ahmad (1995). "Publushing in Malaysia:” a study of marketing environment and in fluencies on reader ship behavior”; PhD. Dissertation, university of stilling.
Canoy, Marcel; van Ours, Jan C. & van der Ploeg, Frederick (2006). The economics of books.Handbook of the economics of art and culture, North-Holland, Amsterdam (Revised draft).
Chakava, Henry (1996). “Kenya Publishing: independence and dependence”. available:www.bc.edu/bcrg/avp/soe/cihe/publications/pub- pdf/chakava.pdf
Ferrick, Rose Ann (2008). Factors affecting technology adoption in the editorial process of adult trade book publishing. Ph.D. dissertation, Long Island University, C. W. Post Center.
Grigoriev, V. & Adjoubei, S. (2009). Survey of Book Publishing in Russia. Publishing Research Quarterly.  25: 36. https://doi.org/10.1007/s12109-009-9100-8
Horobets, O. O. (2018). Statistical Analysis of Book Publishing in Ukraine and in the World. Statistics of Ukraine,81(2), 22-29.
James, Iwu Juliana (2011). Problems of the Book Publishing Industry in Nigeria: The Onibonje Publishers Experience after 50 Years. PNLA Quarterly 75:3, PP 105-111.
Kassof, Brian Evan (2000). The Knowledge front: Politics, ideology, and economics in the Soviet book publishing industry, 1925—1935. Ph.D Dissertation, University of California, Berkeley.
Licher, V. (2012). Trade Book Publishing in Germany: Summary Report for 2011. Pub Res Q  28: 130. https://doi.org/10.1007/s12109-012-9259-2
Moses, Richard p. (1998). "A Typestry of change: Printing Technology in the eighteenth, nineteenh and twentieth centuries". Ph.D Dissertation, Temple University.
Nwali, L.O. (1991). Book publishing in Nigeria: problems and prospects. Publishing Research Quarterly (1991) 7: 65. https://doi.org/10.1007/BF02678333
Pecoskie, Jen (J.L.) & Hill,  Heather (2015) "Beyond traditional publishing models: An examination of the relationships between authors, readers, and publishers", Journal of Documentation, Vol. 71 Issue: 3, pp.609-626, https://doi.org/10.1108/JD-10-2013-0133
Ozturk, Sevgi Ayse; Sevim, Nurdan ; & Eroglu, Elif (2006) . Leisure book reading and purchasing: an analysis of Turkish consumers. International Journal of Consumer Studies. Oxford Vol. 30, Issue. 4; pg. 378
Taole, Nthabiseng (2002). “The book chain in Lesotho”. [On-line]: Available: www. Inasp.info pubs/book chain/profiles/Lesotho. Html.
Yan, ZhangGe (2004). Our book publishing industry Problems and Development Strategies. Master’s Thesis, Northeast Normal University.