جوهرزدایی: تقلیل دین به عرفان‌های نوظهور (مطالعه موردی: تحلیل گفتمان انتقادی برنامه‌های پرگار از شبکه بی‌بی‌سی فارسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الهیات، گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده علوم انسانی و تربیت بدنی دانشگاه گنبد کاووس (نویسنده مسئول)

2 استادیار گروه زبان‌های خارجه، دانشکده علوم انسانی و تربیت بدنی دانشگاه گنبد کاووس

چکیده

مقاله پیش‌رو با تحلیل گفتمان انتقادی 24 برنامه از مجموعه برنامه­های پرگار شبکۀ تلویزیونی بی‌بی‌سی فارسی می­خواهد نشان دهد که چگونه گفتمان هژمونیکِ مسلط بر این مجموعه برنامۀ گفتمان سکولاریسم ـ سعی در القای این ایده دارد که دین در جهان معاصر تنها در شکل عرفان­های نوظهور یا معنویت‌های شخصی می­تواند به حیات خود ادامه دهد، دینی که از قلمروی عمومی غایب است. در راستای صورت‌بندی این شکل دین­ورزی، از طریق دوقطبی­‌سازی‌هایی همچون کارشناسان مدرن‌ مراجع سنتی، عرفان ـ فقه، گوهر دین ـ مناسک دین، فردگرایی ـ مرجعیت­گرایی می­کوشد از تمامی عناصری که در میان دینداران سنتی همچون ذاتیات و مسلمات فرض شده، جوهرزدایی کند. «دین پیرایی» و «دین‌زدایی» دو رویکردی است که سکولاریسم برای جوهرزدایی از دین بکار می­گیرد. تحت این رویۀ جوهرزدایی است که دین به چیزی نحیف و خنثی بدل می‌شود و دیگر در زندگی اجتماعی همچون پدیداری عینی قابل تشخیص نخواهد بود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Deessentialism: Reducing Religion into Neo-Emerging Theosophies (Erfans) (A Critical Discourse Analysis on Pargar’s BBC Persian T.V Programme)

نویسندگان [English]

  • Aref Danyali 1
  • Khadijeh Aghaei 2
1 Department of Theology, Faculty of Humanities & Physical Education, Gonbad Kavous University, Iran.
2 Department of Foreign Languages, Faculty of Humanities, Gonbad Kavous University
چکیده [English]

The present study is a Critical Discourse Analysis on twenty four episodes of a BBC Persian T.V programme entitled “Pargar”. The main purpose of this study is to represent how the dominant hegemonic discourse in this special program i.e. secularism discourse wittingly manipulates audience minds so that they acknowledge religion’s survival and existence only in the forms of neo-emerging theosophies (Erfans) or individual spiritualties. Indeed, religion is imagined as a missing one in public domain. Articulating discourse of religion in dichotomies such as modern expert/Marja sonati, Erfan/ Fiqh, Religion Essence /Religion rituals, individualism /Marjaism tends to deessentialize all essences presupposed among the traditional believers. Indeed, religious reformation and dereligionism are two strategic approaches which secularism applies to deessentialize religion. As a result of this deessentialism, religion has been transformed into something so-called shallow and neutral so that it cannot be easily recognized as a concrete phenomenon in social life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Secularism
  • Deessentialism
  • Religious Reformation
  • Dereligionism
  • Critical Discourse Analysis

مراجع

منابع و مأخذ
 
احمدی، بابک (1384).کارِ روشنفکری، تهران: نشر مرکز.
تزودورف، تزوتان (1387). روح روشنگری، ترجمۀ عبدالوهاب احمدی، تهران: آگه. 
 شاهمیری، آزاده (1389). نظریه و نقد پسااستعماری، تهران: نشرعلم.
 فوکو، میشل (1380). نظم گفتار، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: نشر آگه.
 فوکو، میشل (1389). «سوژه و قدرت»، تئاتر فلسفه، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
کانت، ایمانوئل (1377). روشن­نگری چیست؟، ترجمۀ سیروس آرین­پور، تهران: نشرآگه.
لاکلاو، ارنستو (1385). واسازی، عمل­گرایی، هژمونی، ترجمۀ شیوا رویگریان، در: دیکانستراکشن و پراگماتیسم، تهران: گام نو.
لاکلاو، ارنستو و موفه، شانتال (1393). هژمونی و استراتژی سوسیالیستی، ترجمۀ محمد رضایی، تهران: نشر ثالث.
 وبر، ماکس (1385). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه­داری، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز (1393). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
 
Carrette, Jeremy. (2000). Towards a Political Sprituality, London: Routledge.
Foucault, M. (1997). What is Enlightenment?, Translated by Robert Hurley and others, In   Ethics, The Penguin Press.
Foucault, M. (2005). The order of things. Routledge.
Laclau, E. (1993). Power and representation. IM. Poster. Politics, Theory, and Contemporary Culture.New York: Columbia University Press.
Laclau, E. (2005). On populist reason. London: Verso.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار