نشانه شناسی اجتماعی حضور زن در تصاویر کتاب‌های غیردرسی کودکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی

2 استادیار پژوهشکده علوم اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (نویسنده مسئول)

چکیده

بررسی روشمند محتوای کتاب‌های کودکان به جهت نقش زیاد آنان در جامعه‌پذیری نسل آینده، موضوعی میان رشته‌ای است که در قلمرو علوم اجتماعی به‌طور عام و در جامعه‌شناسی، مطالعات فرهنگی و نیز با رویکرد جنسیتی در مطالعات زنان به‌طور خاص مطرح است. جامعه آماری این پژوهش کتاب‌های گروه سنی الف است که نویسنده و تصویرگر ایرانی دارند و از سوی شورای کتاب کودک در زمینه تصویرگری در سال‌های 1395-1342 برگزیده شده‌اند. بیست کتاب با 716 تصویر، این ویژگی‌ها را داشت و تصاویر با کل شماری تحلیل شدند. روش این پژوهش کیفی و تحلیل نشانه‌شناسی اجتماعی است که  نظریات هلیدی، کرس و ون لیون برای تحلیل تصاویر بکار رفته است. یافته‌ها حاوی گزارشی از افت و خیزهای موضوعی تصاویر کتاب کودک در نیم قرن گذشته و نیز نمایی از پرسوناژهای انسانی است که در قالب زنان در برابر چشم مخاطب قرار گرفته‌اند. همچنین نقش‌های اجتماعی زنان را معرفی کرده، به ارزش‌های ضمنی نظر داشته و روندهای تاریخی را پی می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social Semiotic Analysis of women in the pictures of kid’s Story Book/Hobby

نویسندگان [English]

  • mahya barekat 1
  • somaye sadat shafiee 2
1 تهران
2 professor
چکیده [English]

Regarding the role of kid’s hobby books in socializing next generation, methodological analysis of them is highly important. It is debated generally in the field of social science and specifically in the field of women and gender studies. Children are unintentionally exposed by values, attitudes and approaches which are presented in text and beyond that the pictures. Even as kids, they are more receptive to pictures.
Due to this, unprecedentedly this article focuses on picture of kid’s book to analyze their technically. The research investigates awarded kid’s book from the Children’s Book Council of Iran during 1963-2017.Methodologically social semiotic is applied to explore meaning making out of pictures.
The findings indicate the up and down of the picture’s themes and personages whom are characterized as women. Moreover the social roles of women are introduced and the implicit values are discussed periodically. The result suggests how nongovernmental actors have followed the dominated gender ideology in kid’s books.

کلیدواژه‌ها [English]

  • kid’s book
  • Social Semiotic
  • gender studies
  • women
منابع و مأخذ
استریناتی، دومینیک (1380). مقدمه‌ای بر نظریه‌های فرهنگ عامه، ترجمة ثریا پاک نظر، تهران: گام نو.
اکرمی، جمال‌الدین (1394). کودک و تصویر 2، تهران: انتشاران سروش
رضایی، طاهره و فرزان سجودی (1394). «بازنمایی جنسیت در متون دیداری کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی به غیرانگلیسی زبانان از منظرنشانه شناسی اجتماعی تصویر»، دوماهنامه جستارهای زبانی، شماره 3:
زارعی، اسماعیلی و جعفرخانی (1392). «بررسی کاربرد تصویر در آموزش ویژه، تعلیم و تربیت استثنائی»، فصلنامه ......... شماره 13:
سالزبری، مارتین (1387). تصویرگری کتاب کودک خلق تصویر برای کتاب، ترجمة شقایق قندهاری، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
سجودی، فرزان (1393). نشانه‌شناسی گفتمانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، از سخنرانی‌های ایراد شده در تاریخ 10 خردادماه 1393
سلطانی گرد فرامرزی، مهری و محمدمهدی رحمتی (1386). «شیوه‌های بازنمایی جنسیت در سینمای ایران»، فصلنامه انجمن ایرانی، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 10:
فروتن، یعقوب (1389). «جامعه پذیری جنسیتی در کتاب‌های درسی مدارس ایران»، فصلنامه زن در توسعه و سیاست، شماره 30:
کولومبورگ، سوزان (1378). رشد جنسیت، ترجمة مهرناز شهرآرای، تهران: انتشارات ققنوس.
کوثری، مسعود؛ فرید عزیزی و حمید عزیزی (1393). «بازنمایی زنان در تبلیغات تلویزیونی پودر لباسشویی پرسیل، فصلنامه تحقیقات قرهنگی ایران،  شماره 28:
لیاقت‌دار، محمدجواد؛ میمنت عابدینی و سیروس منصوری (1393). «بازنمایی نقش‌های جنسیتی در کتاب‌های درسی سال ششم دوره ابتدایی ایران». فصلنامه زن و جامعه، شماره 4:
محمدی، محمدهادی و زهره قایینی (۱۳۸۶). تاریخ ادبیات کودکان، جلد هفتم، تهران: نشر چیستا.
نظری طرهان، لیلا و کوروش صابری (1396). «بررسی نشانه شناختی تصاویر کتب کودکان بر اساس رویکرد نشانه شناسی اجتماعی: مطالعه موردی کتاب فارسی پایه اول دبستان»، فصلنامه مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه، شماره 19:
 
Hibbing, Anne Nilson., & Rankin-Ericson, Joan. L. (2003). A picture is worth a thousand words: Using visual image to improve comprehension for middle school struggling readers. The Reading Teacher, 56 (8), 758-770.
Lenzner, Alwine., Schnotz, Wolfgang., & Muller, Andreas. (2013). The role of decorative pictures in learning. Instructional Science, 41, 811-831.
Mathuvi,Philomenai, Anthony M. Ireri, Daniel M. Mukuni, Amos M. Njagi, Njagi I. Karugu(2012).” An Analysis of Gender Displays in Selected Children Picture Books in Kenya”. International Journal of Arts 2012, 2(5): 31-38 DOI: 10.5923/j.arts.20120205.01
 
Manea, Claudia-Neptina. (2013)” Gender Stereotypes. A Comparative Analysis: Preschool Children from Romania and France”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 78 (2013) 16 – 20
E. Stoian, Claudia(2015),” Analysing Images:A Social Semiotic Perspective”. Scientific Bulletin of the Politehnica University of Timişoara Transactions on Modern Languages Vol. 14, No. 1, 2015