ارزیابی گذران اوقات فراغت در رسانه‌های اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

هدف این مقاله، ارزیابی شرایط و زمینه‌های اولویت‌بخشی به رسانه‌های اجتماعی برای گذران اوقات فراغت، نحوۀ استفادۀ فراغتی از رسانه‌های اجتماعی و ارزیابی تأثیرات مثبت و منفی آن از منظر کاربران بوده و از رویکرد نظریۀ زمینه‌ای استفاده کرده است. براساس تحلیل داده‌های مصاحبه‌های کیفی، چهار مقولۀ عمدۀ نیازهای ارتباطی، نیازهای فراغتی، نیازهای فناورانه و نیاز به تجربه‌های متفاوت به‌عنوان شرایط زمینه‌ساز گذران اوقات فراغت، سه مقولۀ رشد توانایی‌های ارتباطی، تأثیرات روانی و تقویت منافع فردی به‌عنوان تأثیرات مثبت دسته‌بندی شدند و تأثیرات منفی در پنج مقولۀ تأثیرات فردی، تأثیرات بر ارتباطات خانوادگی، تأثیرات بر ارتباطات اجتماعی، تأثیرات منفی بر سلامت جسمی و روانی مطرح و عوامل تداوم دهندۀ فعالیت فراغتی در رسانه‌های اجتماعی نیز به عوامل فناورانه و روانی دسته‌‌بندی شدند. نتایج این تحقیق، روند جایگزینی فراغت مجازی با واقعی و آمیختگی مفاهیم فراغت و کار را نزد کاربران تأئید می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Spending Leisure Time in Social Media

نویسنده [English]

  • Marzieh Khelghati
PhD Student of Communication, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study evaluates the conditions of prioritizing social media as a mean for spending leisure time, the way people use social media, and its negative and positive impacts from the viewpoint of users. It was carried out via grounded theory approach and qualitative interviews with 10 active users. According to the results of data analysis, four factors were pinpointed as the main underlies of using social media as a mean for spending leisure time, including communication needs, leisure needs, technological needs, and the need for various experiences. Three main positive impacts of social media are growth of communication abilities, psychological effects, and improvement of individual interests. On the other hand, it has negative impacts on family and social relations, physical and mental health and individual effects. Technological-technical effects and mental-psychological are activity continuity factors. The result of this research confirmed a process of replacing the virtual leisure with real leisure and Combining the concepts of work and leisure for users.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leisure time
  • Social media
  • Virtual leisure
  • Grounded theory
اباذری، یوسفعلی (1381). «نوربرت الیاس و فرایند متمدن شدن»، نامه علوم اجتماعی، شماره 19: 25-19.
اسمیت، فیلیپ (1387). درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمۀ حسن پویان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
بشیر، حسن و محمدصادق افراسیابی (1391). «شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان: مطالعه موردی بزرگ‌ترین جامعه مجازی ایرانیان»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، شماره 1: 62-31.
ترلو، کریسپین؛ آلیس تومیک و لرد لنگل (1389). ارتباطات کامپیوتر ـ واسط، ترجمۀ سروناز تربتی، تهران: جامعه‌شناسان.
ذکایی، محمدسعید (1391). سبک‌های فراغتی جوانان، تهران: تیسا.
رسولی، محمدرضا و مریم مرادی (1391). «عوامل مؤثّر بر تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی»، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 56: 66-57.
رفعت‌جاه، مریم؛ مرجان رشوند و مریم شهیدی زندی (1389). «تبیین جامعه‌شناختی فعالیت‌های فراغتی دختران جوان با تأکید بر عوامل آسیب‌شناختی آن»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)، شماره 50: 80-29.
ریاضی، سیدابوالحسن (1392). «تصویری از فرهنگ مصرفی جامعه ایران با استفاده از داده‌های یک پیمایش ملی پیرامون گذران اوقات فراغت»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، شماره 4: 153-137.
ساروخانی، باقر و محمد میرزایی ملکیان (1390). «رابطه بین نحوۀ گذران اوقات فراغت و هویت ملی جوانان شهر تهران»، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی ایران، شماره 2:  28-1.
سازمان ملی جوانان (1382). بررسی وضعیت اوقات فراغت جوانان، اهل قلم: تهران.
شهابی، محمود و قدسی بیات (1391). «اهداف و انگیزه‌های عضویت کاربران در شبکه‌های اجتماعی مجازی (مطالعه‌ای دربارۀ جوانان شهر تهران)»، فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، شماره 20: 86-61.
قادرزاده، امید؛ هیرش قادرزاده و حسین حسن‌پناه (1394). «بسترها و منابع گذران فراغت جوانان (مطالعه پیمایشی جوانان 18 تا 29 ساله استان کردستان)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شماره 4: 661-637.
کوثری، مسعود (1386). جهان فرهنگی کاربران ایرانی در شبکه دوست‌یابی اورکات، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
مجدالدین، اکبر (1383). «نوربرت الیاس بنیانگذار جامعه‌شناسی فرایند»، پژوهشنامۀ علوم انسانی، شماره 41 و 42: 148-131.
 محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش 1، تهران: جامعه‌شناسان.
منادی، مرتضی (1386). «اوقات فراغت و چالش‌های جهانی‌شدن مقایسه دو نسل»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و رسانه، شماره 8:  165-131.
هزارجریبی، جعفر و علی‌اکبر اکبری‌تبار (1392). مطالعه‌ای در باب تأثیرات شبکه‌های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی و اوقات فراغت جوانان، مجموعه مقالات کنگره ملی اوقات فراغت و سبک زندگی جوانان، شیراز، وزارت ورزش و جوانان.
 
Blackshaw, T. (Ed.). (2013). Routledge Handbook of Leisure Studies. Routledge.
Caers, R., De Feyter, T., De Couck, M., Stough, T., Vigna, C., & Du Bois, C. (2013). Facebook: A literature review. New Media & Society, 15(6), 982-1002.
Christopherson, K. M. (2007). The positive and negative implications of anonymity in Internet social interactions:“On the Internet, Nobody Knows You’re a Dog”. Computers in Human Behavior, 23(6), 3038-3056.
Wilson, R. E., Gosling, S. D., & Graham, L. T. (2012). A Review of Facebook Research in the Social Sciences. Perspectives on Psychological Science 203-220.
Hurd, A. R., & Anderson, D. M. (2010). The park and recreation professional's handbook. Human Kinetics.
Kaplan, A. M., & Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media. Business horizons, 53(1), 59-68.