بررسی تأثیر عکس، تمبر و کارت‌پستال بر دیوارنگاری‌های خانه‌های قاجار تبریز (مطالعه موردی: خانه حریری تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار معماری دانشکده هنر و معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری معماری دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

3 کارشناسی ارشد طراحی فرش. دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران(نویسنده مسئول)

4 کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در دوران حکومت قاجار ارتباطات هر چه بیشتر شاهان قاجاری با اروپا تأثیری عمیق در حوزه هنر ایرانی داشته است. ارسال هنرمندان ایرانی به اروپا و ورود عناصر فرهنگی مانند کارت‌پستال، تمبر و در نهایت اختراع دوربین عکاسی و ورود این فناوری به کشور، همگی باعث تغییری عمیق بر نگرش هنرمندان ایرانی به‌خصوص نقاشان داشته است. این پژوهش در راستای پاسخگویی به این سؤال اساسی که «عناصر نامبرده چه تأثیری بر هنر دیوارنگاری در دوره قاجار داشته‌اند؟» انجام ‌یافته است؛ این مقاله به روش تطبیقی ـ تاریخی در قالب مطالعات میدانی با حضور در محل و ثبت تصویری نگاره‌ها و همچنین توصیف و تشریح آنها در کنار مطالعات کتابخانه‌ای به انجام رسیده است. نتیجه بررسی‌ها نشان داد: که در اکثر موضوعات دیوارنگاری، ویژگی‌های هنر غرب مشاهده می‌شود که از آن جمله؛ به نحوه ژست گرفتن افراد در مقابل دوربین عکاسی، نوع پوشش زنان و نقاشی هنرمندان از روی تصاویر می‌توان اشاره کرد و از دلایل این تأثیر می‌توان به ورود دوربین عکاسی، کارت‌پستال‌ها و تمبرها به کشور و کاربرد آن اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigative the Effect of photographs, stamps and postcards on the Wall Paintings in Qajar houses of Tabriz (case study: Hariri House of Tabriz)

نویسندگان [English]

  • lida balilan asl 1
  • zahra kafashian 2
  • moloud eghbali 3
  • Mirdavood Hashemi 4
1 Lida Balilan Asl, Associate Professor of Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University of Tabriz, Tabriz, Iran.
2 Ph.D. Student at faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University of Tabriz, Tabriz, Iran.
3 Graduate Master of Carpet Design. Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran.(corresponding author)
4 Graduate of Sociology, Faculty of Law and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Investigative the Effect of photographs, stamps and postcards on the Wall Paintings in Qajar houses of Tabriz
(case study: Hariri House of Tabriz)
Abstract

During the Qajar rule, communication with Europe increasingly was done. Sending Iranian artists to Europe And entry of elements such as postcards, Stamp and Finally, the invention of a photographic camera causes a profound chang On the attitude of Iranian artists, especially painters. This article was done In order to answer this fundamental question: Elements such as photos, postcards and stamps What has influenced Iranian art? This article was done in a comparative-historical method. Also Field studies was done with presence in place And record graffiti. The result of the studies showed: In most wall art topics, Features of Western art It can be seen. How to stand, The type of women's dress, Can be mentioned And the reasons for this effect are the entry of a photographic camera, postcards and stamps.

کلیدواژه‌ها [English]

  • wall Painting
  • Qajar
  • Picture
  • postcard
  • Stamp
منابع و مأخذ
آژند، یعقوب(1385). «دیوارنگاری در دوره قاجار». فصلنامه هنرهای تجسمی،  شماره 25: 41-34. 
ابراهیمی ناغانی، حسین(1386). «جلوه شکل انسان در نقاشی دوره قاجار». فصلنامه گلستان هنر، شماره 9: 88-82.
ابریشمی، فرشاد و محمدعلی جدید الاسلام(1390). قاجار درگذر تصویر،تهران: خانه تاریخ و تصویر ابریشمی.
احمدی، حبیب(1381). روان‌شناسی اجتماعی،شیراز: مرکز نشر دانشگاه شیراز
احمدی، بهرام(1392). «مروری بر هنر عکاسی دوران قاجار و تأثیر آن بر هنر نقاشی»، چیدمان، شماره 2: 68-63.
انجمن تمبر ایران(1397). راهنمای تمبرهای ایران(قاجار، پهلوی، جمهوری اسلامی)،تهران: آرویج ایرانیان.
بمانیان، محمدرضا؛ کورش مؤمنی و حسین سلطان‌زاده(1390). «بررسی نوآوری و تحولات تزیینات و نقوش کاشی‌کاری مسجد ـ مدرسه‌های دوره قاجار». فصلنامه علمی ـ پژوهشی نگره، شماره 18: 47-35.
پاک‌باز، رویین(1385). نقاشی ایران از دیرباز تا به امروز، چاپ پنجم، تهران: زرین و سیمین.
پاک‌باز، رویین(1379). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: نشر نارستان.
پاشاپور، مرتضی، مهدی محمدزاده و رحیم چرخی(1393). «مطالعه و بررسی دیوارنگاری‌های تاریخی تبریز (دوره قاجار)»، مجلة پژوهش هنر،‌ شماره 7: 88-81.
فلاندن، اوژن کوست پاسکال(1377). ایران قاجار از دیدگاه دو هنرمند فرانسوی، ترجمة کریم امامی، تهران: انتشارات نگار.
خسروانی، الهام(1390). مطالعه تطبیقی سیر تحول منظره نگاری در دیوارنگاره‌های دورة قاجار در شهرهای شیراز، تهران، اصفهان و تبریز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده فرش دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
جعفری جلالی، بهنام(1382). نقاشی قاجاری، نقد زیبایی‌شناسی، تهران: کاوش قلم.
جدید الاسلام و جمعی از عکاسان(1390). ایران قدیم مهد تمدن جهان، تهران: خانه تاریخ و تصویر ابریشمی.
چرخی، رحیم(1395). مطالعه، مستند نگاری و طبقه‌بندی موضوعی نقاشی‌های دیواری خانه‌های قاجاری تبریز، سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تبریز.
فلور، ویلم. پیتر چلکووسکی و مریم اختیار(1381). نقاشی و نقاشان قاجار، ترجمة یعقوب آژند، تهران: انتشارات ایل شاهسون بغدادی.
سیف، هادی(1379). نقاشی روی گچ، تهران: انتشارات سروش.
شریف‌زاده، سیدعبدالمجید(1381). دیوارنگاری در ایران (دوره زند و قاجار)، تهران: انتشارات مؤسسه صندوق تعاون سازمان میراث فرهنگی کشور.
کلوستر، آگنیتا(1391). «کاشی‌های اروپای شده دوره قاجار». ترجمة ندا رسولی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی نگره پیام بهارستان، شماره 17، 582-576.
گیدنز، آنتونی(1389). جامعه‌شناسی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: نی.
کرامتی، محسن(1383). فرهنگ اصطلاحات و واژگان هنرهای تجسمی، ویرایش دوم، تهران: انتشارات چکامه.
کری ولش، استورات(1373). مینیاتورهای مکتب ایران و هند، ترجمة یحیی ذکاء، چاپ اول، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
صارمی، علی‌اکبر(1376). ارزش‌های پایدار در معماری ایران، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور.
طالب‌زاده، خسرو(1385). روزی روزگاری، ترجمة سهراب مهدوی و سیمین دهقانی. انتشارات: چاپ و نشر نظر.
طهماسب‌پور، محمدرضا(1381). ناصرالدین‌شاه عکاس: پیرامون عکاسی ایران، تهران: نشر تاریخ ایران.
علوی‌نژاد، سیدمحسن؛ احمد نادعلیان؛ اصغر کفشچیان مقدم و علی‌اصغر شیرازی(1389). «مطالعه تطبیقی در دو اصطلاح تزیینات معماری و دیوارنگاری در منابع اسلامی»، فصلنامه نگره، شماره 15: 18-5.
متولی، عبدالله و شبنم حسین‌آبادی فراهانی(1396). «بررسی کارکردهای تمبر پستی در دوران قاجار و پهلوی اول»، فصلنامه پژوهش‌های تاریخی، شماره1: 94-79.
مقبلی، آناهیتا و شیما گلچین(1393).«تبیین ریشه‌های جریان نقاشی نوگرای ایران(1345-1320)»، چیدمان، شماره 6: 50-40.
مؤمنی، کورش؛ کورش عطاریان و رضا قدردان قرا ملکی(1394). «بررسی تزیینات خانه‌های قاجار شهر قم(مطالعه موردی: خانه شاکری قم)»، فصلنامه علمی نگارینه هنر اسلامی، شماره 7 و 8.
نوری، ساراالسادات و بهنام کامرانی(1395). «واقع‌نمایی از عکاسی تا نقاشی و چاپ سنگی دوران قاجار»، فصلنامه مبانی نظری هنرهای تجسمی،شماره 2: 70-57.
مدهوشیان نژاد، محمد؛ محمدعلی حدادیان و مهدی رازانی(1396). «مطالعه تطبیقی دیوارنگاری در تالارهای شاه‌نشین خانه حریری تبریز و خانه قوام الدوله تهران»، فصلنامه هنرهای صناعی اسلامی، شماره 1: 51-36.
 Pashapor, M. Mohamadzadeh, M. and Charkhi, R. (2014) Investigation of Tabriz historian mural painting (Qajar Era). Journal of education, research and analytical, (2) 7,81-88.