تحلیل جامعه‌شناختی خودمداری ایرانیان (براساس داده‌های مطالعه تجربی در شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی توسعه اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

خودمداری را خصلتی تاریخی در روانشناسی جمعی ایرانیان دانسته‌اند، اما به عقیده نظریه‌پرداز این نظریه، این خصلت هم‌اکنون نیز در جامعه ایران وجود دارد و آثار نامطلوب خویش را همچنان به دنبال خواهد داشت. بجاست که در عین نظریه‌پردازی و تحلیل تاریخی، با شیوه‌های متداول علمی در پی یافتن عوامل موثر بر ایجاد و تداوم این ویژگی در جامعه ایرانی که بسیاری از ناکامی‌های تاریخی و معاصر ایرانیان را می‌توان منتسب به آن دانست، باشیم. سئوال اصلی این نوشتار این است: عوامل موثر بر خودمداری ایرانیان چیست؟ برای پاسخ به این پرسش، سعی شده است با تحلیل ثانویه داده‌های یک پیمایش معتبر که در شهر تهران انجام شده است، مدل نظریه‌ای بر اساس شاخص‌های مورد استفاده در آن پیمایش، طراحی و آزمون کنیم. حجم نمونه این پیمایش تعداد 1256 نفر بوده که با روش نظام‏مند انتخاب شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که میزان خودمداری بیش از 15 درصد پاسخگویان خیلی‌کم و کم، بیش از 44 درصد متوسط و بیش از 40 درصد زیاد و خیلی‌زیاد بوده است. همچنین ضریب همبستگی چندگانه مساوی 446/0M.R= است، ضریب تعیین مساوی 119/0= 2R است و ضریب تعیین تعدیل‌شده برابر 196/0 است و بیانگر این مطلب است که در حدود 20 درصد از واریانس و تغییرات خودمداری توسط متغیرهای موجود در معادله تبیین می‌شود. متغیر تقدیرگرایی با دارا بودن اثر کل به اندازه (276/0) در تبیین واریانس متغیر خودمداری از بیشترین قدرت برخوردار است. بعد از این متغیر، بیگانگی اجتماعی و سپس احساس بی‌قدرتی در مراتب بعدی قرار دارند که هر سه این متغیرها رابطه مثبتی با متغیر خودمداری دارند. بدین معنی که هرچه بر میزان هریک از سه متغیر فوق افزوده شود، میزان خودمداری افراد نیز افزایش می‌یابد.



 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological Analysis of Iranian's Egocentricity (Based on an Empirical Study in Tehran)

نویسندگان [English]

  • majid fouladiyan 1
  • hasan rezaeebahrabad 2
1 Assistant Professor of Sociology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran (corresponding Author)
2 Ph.D. of Sociology of Economic Development, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Egocentricity is known as a historical feature in Iranian's collective psychology, but according to the theorist of this theory, such a feature exists in Iranian's community, even nowadays and its negative consequences are still unavoidable. Therefore, it makes sense to search for current scientific methods in order to find effective factors in creating and existence of such a phenomenon as well as theorizing and evaluating its historical effects; because most of the contemporary historic failures in Iran can be related to this issue. Hence the main question of this research would be: What are effective factors in Iranians' Egocentricity? In order to answer this question, we have tried to get to a valid evaluation through the secondary analysis of data gathered in Tehran, and design and test a rhetoric model based on applied indexes in mentioned evaluation. The study population in this research has been1256 people who were chosen systematically.
   Results show that the Egocentricity in more than 15%  of the interviewees has been too little or a little; more than 44% in average; and more than 40% too much or more. Also, the multiple correlation rates equaled 0.446, T square as 0.119, and justified rate as 0.196. It shows that about 20% of the Egocentricity variance is determined by current variables. The fatalism variable shows the highest effective rate as 0.276  and social alienating and powerlessness follow that respectively. All three mentioned variables (independent) have a positive significance in Egocentricity (dependent). It means that increasing each of the mentioned three variables will increase the level of Egocentricity in people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Egocentricity
  • Fatalism
  • Social alienating
  • Powerlessness
  • Political alienating
منابع و مأخذ
آرون، ریمون(1377). مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
امیر، آرمین(۱۳۹۶). ره افسانه زدند؛ تبارشناسی آثار خلقیات نویسان ایرانی در پنجاه سال اخیر، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران.
بیرو، آلن(1375). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ باقر ساروخانی، تهران، انتشارات کیهان.
توسلی غلامعباس(1373). نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات سمت.
جوادی یگانه، محمدرضا(1387). خلقیات منفی ایرانیان در سفرنامه‌های فرنگیان به ایران، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
جوادی، یگانه محمدرضا و سیدضیاء هاشمی(۱۳۸۷). «نگاهی جدید به مناقشه فردگرایی در جامعه‌شناسی»، نامه علوم اجتماعی، شماره 33: 161-131.
ربانی، علی(1372). بیگانگی اجتماعی به همراه بررسی موردی بیگانگی اجتماعی پذیرفته شدگان، مرکز آموزشی علامه حلی تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد تهران، دانشکده علوم اجتماعی .
رضاقلی، علی(1390). جامعه‌شناسی خودکامگی، چاپ دهم، تهران، نشر نی.
رضاقلی، علی(1378). جامعه‌شناسی نخبه کشی، چاپ دهم، تهران، نشر نی.
رفیع‌پور، فرامرز( 1387). آنومی یا آشفتگی اجتماعی، تهران: انتشارات سروش.
زیگفرید، آندره(1345). روح ملت
ها، ترجمۀ احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
ستوده،هدایت الله(1380). روان‌شناسی اجتماعی، تهران: انتشارات آوای نور.
سریع‌القلم ،محمود 1386). فرهنگ سیاسی ایران، تهران: ناشر: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
شکربیگی، عالیه(بی تا) مطالعه جامعه شناختی فردیت سازی شدن و کاهش سرمایه اجتماعی خانواده ایرانی دررویارویی سنت و مدرنیته در آدرس:
http://www.shekarbagy.com/works_view.aspx?id=1
علمداری، کاظم(1388). چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت؟، تهران، نشر توسعه.
فراستخواه، مقصود(1386). بحثی درباره ویژگی اخلاقی ایرانی: حلاجی خلق و خوی ایرانی، روزنامه اعتماد، 24 آبان.
قاضی مرادی، حسن(1380). در پیرامون خودمداری ایرانیان، تهران: نشر اختران، چاپ دوم.
کیویستو، پیتر(۱۳۸۳). اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
لرنر، دانیل(1383). گذر جامعۀ سنتی: نوسازی خاورمیانه، ترجمۀ غلامرضا خواجه سروی، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
محسنی تبریزی، علیرضا(1370). بررسی راه‌های جلب مشارکت مردمی در برنامه های توسعه پایدار کشاورزی در روستاهای منطقه گرمسار، مؤسسه مطالعات و تحقیقات دانشگاه تهران.
محسنی تبریزی، علیرضا(1376). بررسی رابطه بیگانگی و مشارکت سیاسی- اجتماعی در میان خانوارهای شهر تهران.
محسنی تبریزی، علیرضا(1382). «بیگانگی فعال و بیگانگی منفعل»، نامه علوم اجتماعی، شماره 22: 145- 131 .
محمدی، مجید(1375). «بیگانگی سیاسی»، فرهنگ توسعه، شماره 22: 30- 26.
معیدفر، سعید و صبوری خسروشاهی، حبیب (1389). «بررسی میزان فردگرایی فرزندان در خانواده»، پژوهش نامه علوم اجتماعی، شماره 4: 93-110.
میرزایی، حسین ۱۳۸۴). بررسی جامعه شناختی فردگرایی در ایران، پایان نامه دکتری جامعه شناسی، دانشگاه تهران.
نراقی، حسن(1388). جامعه
شناسی خودمانی، تهران، نشر اختران، چاپ نوزدهم.
هوفستده، گرت‌ها(۱۳۸۷). فرهنگ‌ها و سازمان‌ها، برنامه‌ریزی ذهن، ترجمۀ علی‌اکبر فرهنگی و اسماعیل کاوسی. تهران: انتشارات پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
Fjneman Yvoone […et al] (1996).Individualism-Collectivism: An Empirical Study of a Conceptual IssueJournal of Cross-Cultural Psychology,No 27: 381-402.
Green Eva and Jean claude Deschamps (2005). Variation of Individualism and Collectivism within and between 20 Countries: A Typological Analysis.Journal of Cross-Cultural Psychology No, 36: 321-339.
Levin, Murray (2000) Political Alienation in man Alone, M.N.Y .McGrow Hill.
Schimmack Ulrich (2005). Individualism: A Valid and Important Dimension of Cultural Differences Between Nations, Pers SocPsychol Rev No, 9: 17-31.
Triandis, Harry C.(1998). Individualism and collectivism (Theoretical and Methodological Approach), Sage publiction.
Wagner, John and Michael K. Moch (1986).Individualism-Collectivism: Concept and Measure Group & Organization Management, December No, 11: 280-304.