تحلیل انتقادی روایت پیامبران در تلویزیون از منظر الگوی مفهومی اسوه‌پردازی دینی (مورد مطالعه: سریال یوسف پیامبر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه شناسی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

3 دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم (ع) (نویسنده مسئول)

چکیده

این پژوهش بر آن است تا با تبیین یک دستگاه نقد دینی به‌منظور تحلیل آثار نمایشی اقتباسی، از منظری انتقادی و با روش تحلیل مضمون، نحوۀ نمایش پیامبران در سریال یوسف پیامبر را تحلیل کند. برای دستیابی به این هدف، از چارچوب مفهومی روایت‌شناسی و از مباحث مطرح شده در حوزۀ شخصیت‌پردازی استفاده شده است. با بهره‌گیری از «قرآن» به عنوان یک متن مرجع دینی، الگوی مفهومی اسوه‌پردازی یعقوب نبی(ع) و یوسف نبی(ع) که مشتمل بر نحوۀ روایت آنها در قرآن است تبیین و بر مبنای الگوی مفهومی تولید شده، نحوۀ شخصیت‌پردازی یوسف و یعقوب در سریال یوسف پیامبر، به عنوان یکی از آثار دراماتیک اقتباسی پربیننده تحلیل شده است. درخصوص شخصیت‌پردازی یعقوب سریال می‌توانیم بگوییم که نحوۀ پرداختن به مضامین صبر و توکل به عنوان مضامین محوری در اسوه‌پردازی یعقوب در روایت قرآنی، در سریال به ‌درستی انجام نشده و به این دلیل، یعقوب سریال را نمی‌توانیم در نهایت اسوۀ صبر و توکل بدانیم. همچنین مضمون تقوا که یکی از مضامین اصلی در الگوی اسوه‌پردازی یوسف در قرآن است، در یوسف سریال به‌ درستی نمایش داده نشده‌ است. اما نحوۀ پرداختن به مضمون صبر در یوسف سریال، همسو با این مضمون در روایت قرآنی یوسف(ع) است و این، یکی از نقاط قوت در شخصیت‌پردازی یوسف سریال به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of Narrating Prophets in Television on the Basis of Religious Osweh-Making in Yousef Serial

نویسندگان [English]

  • Seyyed Hossein Sharafoddin 1
  • Nematollah Karamokllahi 2
  • ali vahidi ferdowsi 3
1 associate professor sociology group Imam Khomeini Educational Research Institute
2 associate professor sociology group Bagherololum University
3 PHD Candidate Culture & Communications Bagherololum University
چکیده [English]

This research is trying to make a religious critical means for criticizing dramatic religious programs by using thematic analysis method and then, on the basis of this means, the study tries to criticize one of the religious Iranian serial made in Iran by the name of “Yousef”. In this study, we have used narration studies and especially characterization studies and as a result, it can be said that Yousef and Yaqub characters in Yousef serial have not been characterized on the basis of the themes of prophets that they represent in Quran. In the case of Yaqub, it can be said that “patience and trust in God” are the core themes in the Qur’anic narration, but in characterizing Yaqub in the serial, the character has not been characterized thoroughly. Also In the case of Yusef, it can be said that “patience and virtue” are the core themes in the Qur’anic narration, but in characterizing Yusef in the serial, the character has not been characterized thoroughly as far as "virtue" is concerned, although characterizing “patience” is a proper one in the serial of Yousef.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Osweh Making
  • Characterization
  • Yousef Serial
  • Yaqub Patience
  • Yousef Virtue

مراجع

منابع و مآخذ
قرآن کریم
آسابرگر، آرتور(1380). روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره. ترجمة محمدرضا لیراوی. تهران: انتشارات سروش.
باتلر. جرمی(1388). تلویزیون؛ کاربرد و شیوه‌های نقد. ترجمة مهدی رحیمیان. تهران: انتشارات دانشگاه صدا و سیما.
بشیر، حسن و سیدبشیر حسینی(1391). کارکرد الگویی شخصیت‌پردازی بر مخاطب؛ مطالعۀ موردی عروسک باربی. دو فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی دین و ارتباطات، شمارۀ اوّل: 35-5.
تولان، مایکل. جی(1383). درآمدی نقادانه ـ زبان شناختی بر روایت، ترجمة ابوالفضل حرّی، انتشارات بنیاد سینمایی فارابی.
چتمن، سیمور(1390). داستان و گفتمان، ترجمة راضیه‎سادات میرخندان قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
حاج‌منوچهری، فرامرز(1395). گونه‌شناسی و تحلیل ساختار قصص قرآنی، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
حاجی‌ده‌آبادی، محمدعلی(1380). آسیب‌شناسی روش اسوه‌پردازی در تربیت دینی، فصلنامه تربیت اسلامی، شمارۀ 6: 141-135.
حسینی (ژرفا)، سیدابوالقاسم(1396). گونه‌شناسی قصه‌های قرآن؛ واقع‌نما، نمادین، اسطوره‌ای، مدرسۀ اسلامی هنر.
دهخدا، علی‌اکبر(1372). لغت‌نامۀ دهخدا، جلد اوّل، تهران: انتشارات روزنه.
طباطبایی، سیدمحمدحسین(1370). تفسیر المیزان، ترجمة سیدمحمدباقر موسوی همدانی، جلد یازدهم، چاپ چهارم، نشر بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
عابدی جعفری، حسن؛ محمدسعید تسلیمی؛ ابوالحسن فقیهی و محمد شیخ‌زاده(1390). تحلیل مضمون و شبکۀ مضامین؛ روﺷﯽ ﺳﺎده و ﮐﺎرآﻣﺪ ﺑﺮای ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در داده‌ﻫﺎی ﮐﯿﻔﯽ، فصلنامۀ اندیشۀ مدیریت راهبردی، شماره 2: 198-151.
عبداللهیان، حمید(1380). شیوه‌های شخصیت‌پردازی، فصلنامۀ ادبیات داستانی، شمارۀ 54: 70-62.
فهیمی‌فر، اصغر(1393). ﭼﺎﻟﺶ ﻓﺮارو در ﺷﺨﺼﻴﺖ‌‌ﭘﺮدازی ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎی ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ(ع) در ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ اﻟﮕﻮی ارﺳﻄﻮﻳﻲ، فصلنامۀ رسانه و فرهنگ، شمارۀ 1: 84-63.
فهیمی‌فر، علی اصغر(1394). بیان تصویری دین در رسانه، تهران: انتشارات سروش.
کرنر، جان(1392). اندیشه‌های انتقادی در مطالعات تلویزیونی، ترجمة مهدی رحیمیان، تهران: انتشارات دانشگاه صدا وسیما.
لوته، یاکوب(1388). مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمة امید نیک‌فرجام، تهران: انتشارات مینوی خرد.
محمدپور، احمد(1392). روش تحقیق کیفی؛ ضدّ روش2؛ مراحل و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی، جلد 2، چاپ دوم، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
مکّی، ابراهیم(1366). مقدمه‌ای بر فیلمنامه‌نویسی و کالبدشناسی یک فیلمنامه، تهران: انتشارات سروش.
میرخندان (مشکوه)، سیدحمید(1392). مطالعات دینی فیلم، تهران: انتشارات بنیاد سینمایی فارابی.
وبستر، راجر(1382). پیش درآمدی بر مطالعۀ نظریۀ ادبی، ترجمة الهه دهنوی، تهران: چاپ روزنگار.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار