واکاوی موانع فرهنگی توسعه سیاسی در ایران (عصر پهلوی دوم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

2 استاد و عضو هیئت علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد و عضو هیات علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 استاد و عضو هیئت علمی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش پیشرو در صدد واکاوی و پاسخگویی به این سؤال اساسی بر آمده است که موانع عمدۀ فرهنگی که در دوره پهلوی دوم سبب عدم دستیابی جامعه ایران به توسعه سیاسی گردید، چه بوده است؟ و مهمترین آنها کدام‌‌اند؟ این پژوهش با الهام از رویکرد وبری در اهمیت فرهنگ و همچنین رویکرد نوسازی بازنگری شده اینگلهارت و با بهکارگیری روش تحقیق تاریخی و اسنادی، با مراجعه به کتابخانههای حقیقی و مجازی و بررسی کتب و اسناد معتبر مرتبط با موضوع تحقیق از طریق فیشبرداری به جمعآوری و تحلیل و فراتحلیل اطلاعات تاریخی و پژوهشهای جامعهشناسی مرتبط با موضوع تحقیق اقدام شده است.
یافتههای این تحقیق نشان میدهد که فرهنگ استبدادی حاکم بر جامعه و نظام سیاسی حاکم وقت و مدیریت اقتدارگرایانۀ پهلوی دوم بر نهادهای مختلف جامعه و سرکوب جامعۀ مدنی و انحلال احزاب سیاسی و تشکلهای اجتماعی و فرهنگی منتقد وابسته به طبقۀ متوسط و قطع جریان روشنفکری پویا و آزاد بهعنوان مهمترین موانع فرهنگی توسعۀ سیاسی در آن دوره محسوب میشود و همچنین فقدان نگرش علمی و عقلانی، روحیۀ پرسشگری و نقد در جامعه، ضعف جامعۀ مدنی، حضور قوی باورهای خرافی سنتی در متن جامعه، فقدان فرهنگ گفتوگو، نبود یک جریان روشنفکری اصیل، آزادیخواه ملی و فقدان مطبوعات منتقد و اعمال سانسور شدید بر سایر مطبوعات و وسایل ارتباط جمعی، باعث ناکامی جامعۀ ایران در دستیابی به توسعۀ سیاسی در دورۀ پهلوی دوم گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of cultural barriers for political development of Iran ) second Pahlavi era (

نویسندگان [English]

  • mohammad heydarpourklidsar 1
  • Mansoor Vossoughi 2
  • baghar saroukhani 3
  • mostefa azkia 4
1 Ph.D. student of cultural sociology, Department of science and research, Islamic Asad university, Tehran.
2 Professor and member of faculty science and research unit, Islamic Azad university, Tehran (Corresponding Author)
3 Professor and member of faculty science and research unit, Islamic Azad university, Tehran.
4 Professor and member of faculty science and research unit, Islamic Azad university, Tehran
چکیده [English]

This study with the title of “analysis of cultural barriers for political development of Iran: Second Pahlavi era” aims to respond to this important question that what are the most significant cultural barriers of Second Pahlavi era that impede Iran’s society in pursuit of reaching political development? Hence in order to gather relevant data and analyze historical evidences, historical and Analytical study methods were undertaken, by referring to actual and virtual libraries accompanied with scrutinizing valid documents, books and other relevant references.
The findings of this study indicate that the governing dictatorship culture across the society and kingdom structure, absence of scientific and logical mentality, lack of questioning and criticizing attitude in society, weakness of civil society, strong presence of superstitious and traditional believes in context of society, dearth of affability and tolerance culture, lack of an original national liberal intellectual movement and authoritarianism management of Mohammad Reza Shah over various organizations and repressing civil society, political parties and critic sociological constitutions dependent to middle age traditional and contemporary class, closing critical journals and imposing heavy censorship on journals and other mass media beside suppressing dynamic intellectual movements, inhibit Iran’s society in reaching political development during Second Pahlavi era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analyses
  • Culture barriers
  • Political Development
  • dictatorship culture
  • Scientific and Logical attitude
  • questioning and critizing approach
منابع و مآخذ
 
 
آبراهامیان، یرواند (1385). ایران بین دو انقلاب ترجمۀ کاظم فیروزمند، حسن شمس آوری و محسن مدیر شاننه چی، تهران: نشر مرکز.
آبراهامیان، یرواند (1393). تاریخ ایران مدرن، ترجمۀ محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشرنی.
ازکیا، مصطفی (1391). مقدمهای بر جامعهشناسی توسعه روستایی، تهران: انتشارات اطلاعات.
ازکیا، مصطفی؛ رشید احمدرش و حسین دانش مهر (1394). توسعه و مناقشات پارادایمی جدید، تهران: انتشارات کیهان.
استاوریانوس،ال. اس (1392). شکاف جهانی؛ سیر شکلگیری جهان سوم، ترجمۀ رضا فاضل، تهران: نشر ثالث.
اینگلهارت، رونالد و ولزل، کریستین (1389). نوسازی،تغییر فرهنگی و دموکراسی، ترجمۀ یعقوب احمدی، تهران: انتشارات کویر.
ارنبرگ، جان (2016). سیر حکمت جامعۀ مدنی، ترجمۀ هومن نیک اندیش، ناشر: توانا (آموزشگاه آنلاین برای جامعۀ مدنی ایران).
بروجردی، مهرزاد (1387). روشنفکران ایرانی و غرب. ترجمۀ جمشید شیرازی، تهران: نشر فرزان.
برونوفسکی.جی و مازلیش.بی (1383). سنت روشنفکری در غرب، ترجمۀ لیلا سازگارا، تهران: انتشارات آگه.
بشیریه، حسین (1387). موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: انتشارات گام نو.
بشیریه، حسین (1384). جامعهشناسی سیاسی، تهران: نشر نی.
بهنام، جمشید (1375). ایرانیان و اندیشه تجدد، تهران: نشر فرزان.
پیت،ریچارد؛ الین هارت ویک (1389). نظریههای توسعه، ترجمۀ مصطفی ازکیا، رضا صفرشالی و اسماعیل رحمان‌پور، تهران: نشر لویه.
پهلوی، محمدرضا (1371). پاسخ به تاریخ، ترجمۀ حسین ابوترابیان، تهران.
جهانبگلو، رامین (1380). ایران و مدرنیته، تهران: نشر گفتار.
جهانبگلو، رامین (1381). موج چهارم، ترجمۀ منصور گودرزی، تهران: نشر نی
خانیکی، هادی (1383). «برخی منابع و موانع دموکراسی در ایران»، ماهنامه آئین شمارۀ اول.
رنانی، محسن (1381). «تناسب در اقتدار»، ماهنامه آفتاب، شمارۀ 19 مهر ماه.
زاهدی، محمدجواد (1386). توسعه و نابرابری، تهران: انتشارات مازیار.
سریع‌القلم، محمود (1392) . عقلانیت و توسعه یافتگی ایران، تهران: نشر فرزان.
سن، آمارتیاکومار (1396). توسعه یعنی آزادی، ترجمۀ محمدسعید نوری نائینی، تهران: نشر نی.
سیف‌زاده، حسین (1368). نوسازی و دگرگونی سیاسی، تهران: انتشارات سفیر.
سیف، احمد (1379). پیش درآمدی بر استبداد سالاری در ایران، تهران: نشر چشمه.
عظیمی آرانی، حسین (1387). مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران، تهران: نشر نی.
علم، امیر اسدالله (1373). گفتوگوهای من با شاه، تهران: طرح نو.
علم، محمدرضا، فاطمه حاجیانی و افروز مرادی (1394). آخرین روزهای دربارشاه، تهران: انتشارات راه معاصر.
غنی‌نژاد، موسی (1377). تجدد طلبی و توسعه در ایران معاصر، تهران : نشر مرکز.
فوران، جان (1378). مقاومت شکننده، ترجمۀ احمد تدین، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
قاضی‌مرادی، حسن (1385). استبداد در ایران، تهران: نشر اختران.
قوام، عبدالعلی (1393). چالشهای توسعه سیاسی، تهران: نشر قومس.
کاتم، ریچارد (1372). مصدق، نفت و ناسیونالیسم ایرانی. تهران: انتشارات ویراسته.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1386). اقتصاد سیاسی ایران، ترجمۀ محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1392). ایرانیان، دوران باستان تا دورۀ معاصر، ترجمۀ حسین شهیدی، تهران: نشر مرکز.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1394).  تضاد دولت و ملت، ترجمۀ علیرضا طیب، تهران: نشرنی.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1395). ایران، جامعۀ کوتاه مدت، ترجمۀ عبدالله کوثری، تهران: نشرنی.
میرسپاسی، علی (1386) . روشنفکران ایران(روایتهای یأس و امید)،ترجمۀ عباس مخبر، تهران: نشر توسعه.
میرسپاسی، علی (1385). تأملی در مدرنیتۀ ایرانی، ترجمۀ جلال توکلیان، تهران: انتشارات طرح نو.
میلانی، عباس (1392). نگاهی به شاه، تورنتو، کانادا: نشر پرشین سیرکل.
وبر، ماکس (1374). اقتصاد و جامعه، ترجمۀ عباس منوچهری و دیگران، تهران: مولی.
وحدت، فرزین (1382). رویارویی فکری ایران با مدرنیت، ترجمۀ مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
ویتفوگل، کارل آوگوست (1392). استبدادشرقی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر ثالث.
هانتینگتون، ساموئل (1375). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
هانتینگتون، ساموئل (1381). موج سوم دموکراسی، ترجمۀ احمد شمسا، تهران: انتشارات روزنه.
هریسون، لارنس و ساموئل هانتینگتون (1388). اهمیت فرهنگ، ترجمۀ انجمن توسعۀ مدیریت ایران، تهران: موسسۀ انتشارات امیرکبیر.
Almond.G and Verba. S (1968). The Five Nathion Study, Ann Arbor, Michigan
Dalton, Russel J. Martin P Wattenberg (eds.) (2000). Parties Without Partisans: Political Change in Advanced Industrial Democracies.Oxford: Oxford Univercity Press.
Fukuyama ,Francis (1995). Trust: Social Virtues and the Creation of Prosperity.New York: Free Press
Harrison, Lawrence E (1985).Underdevelopment Is a state of Mind, Combridge: Center for International Affairs, Harvard University; Lanham,MD :University Press of American.
Huntington, Samouel (1993).The clash of civilization. Foreign Affairs.
Huntington, Samouel (1996).The West unique,not universal. Foreign Affairs.
Huntington, Samouel and Nelson ,Joan  (1976)..Political Participation in Developing Countries,Harvard university
Inglehart Ronald. (1977).The Silent Revelotion: Changing Values and Political
Stayles Among Western Publics.Princeton: Princeton University Press
Inglehart,Ronarld and Baker,Wayane (2000).Modernization, culture change, and the persistence of Traditional Values, American sociological Review
Lehman,David (1979).Development theory;four critical studies,London.
Newton, Kenneth (2001).Trust, Social Capital, Civil Society, and Democracy, International Political Science Review 22(2).
Norris, Pippa (2002). Democratic Phonix: Political Activism Worldwide. Cambrige: Cambridge University Press.
Putnam,Robert  D (1993). Making Demokracy Work,Princeton: Princeton University Press.
Weber, Max (1976). The protestant Ethic and the sprit of capitalism (London: Allen
And  unwin ;  first pub. 1904-5)
Weber, Max (1979). Economy and Socity,Berkeley:  University of Culifornia press.