تأثیر فراغت مجازی و بازی‌های رایانه‌ای بر هویت دینی نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف پژوهش پیش‌رو، مطالعه تأثیر محتوی، میزان و مدت زمان استفاده از فضای مجازی بر هویت دینی نوجوانان است. این پژوهش حاصل پیمایشی است که در میان 3800 نفر از دانش‌آموزان دبیرستانی دختر و پسر 15تا 17سال تهران، اصفهان، تبریز، اهواز، مشهد، شیراز، کرج، رشت در سال 1395 انجام شده است. اعتبار ابزار تحقیق، از نوع اعتبار صوری بوده، که اساتید خبره در این حوزه، آن را تایید کردند. پایایی آن هم با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ به صورت میانگین، برای گویه‌های ابعاد هویت دینی میزان (ɑ˃0/82) محاسبه شد. بر اساس یافته‌های توصیفی این تحقیق، دانش‌آموزان تهرانی بیشترین میانگین میزان استفاده از فضای مجازی (128دقیقه در روز)  و دانش‌آموزان اصفهانی کمترین (64 دقیقه) میزان استفاده را انجام داده‌اند. یافته‌های تبیینی این پژوهش، نشان می‌دهد که آزمون تا-کندال c رابطه بین محتوی مصرف فضای مجازی با هویت دینی نوجوانان را تأیید نموده است. همچنین رابطه بین میزان ساعات مصرف فضای مجازی با هویت دینی نوجوانان با استفاده از آزمون تا-کندال b با سطح اطمینان 99/0 تأیید گردید. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که میانگین استفاده دختران نوجوان از فضای مجازی بیشتر از پسران نوجوان است. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیونی، سه متغیر میزان ساعات استفاده از فضای مجازی، محتوی فضای مجازی و جنسیت، 87/0 از هویت دینی نوجوانان در مواجه با فضای مجازی برای نوجوانانرا تبیین می‌کنند. پیشنهاد این پژوهش برای سیاستگذاران حوزه فرهنگی، طراحی، تقویت و دسترسی‌پذیری آسان و ارزان برنامه‌ها و بازی‌های رایانه‌ای متناسب با ساختار فرهنگی ـ اجتماعی جامعه ایرانی ـ اسلامی در فضای مجازی  برای نوجوانان است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Virtual Leisure and Computer Games on Teenagers' Religious Identity

نویسنده [English]

  • ali ghanbari barzain
Assistant Professor of Social Sciences University of Isfahan
چکیده [English]

Abstract
Changes made by leisure styles in Iranian society, and growing tendency of Iranian teenagers towards digital leisure have led to changes in their religious behavior and attitudes. The purpose of this article is to investigate the effect of online computer games on teenagers' religiosity, religious identity, and the type of their relationships with their families. Following this aim, Castelles' theory, Sherry Turkle's theory of The Second Self, Thurlow's theory of Johari Window, and Mask of Identity theory of Branda Dunt, Stark, and Shojaei Zand have been used in theoretical bases. This article is the result of a research done on 3800 female high school students and 15-17-year-old male students in Tehran, Isfahan, Tabriz, Ahwaz, Mashhad, Shiraz, Karaj, and Rasht in 2013. The results show that there is a significant positive relationship between online and computer games and the religious identity and level of religiosity of teenage boys and girls.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "digital leisure"
  • "religiosity"
  • "religious identity"
  • "virtual leisure"
آخوندی، محمدباقر (1377). بررسیهویتملیمذهبیجوانانمشهدیوتأثیرروابط -اجتماعیبرآن، رساله کارشناسی ارشد، مشهد: داشگاه فردوسی، دانشکده علوم اجتماعی.
آذی، غلامرضا (1391). «بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی بر سرمایه اجتماعی»، فصلنامه فرهنگ ـ ارتباطات، دوره 2، شماره 6 :181 -209
احمدزاده کرمانی، روح‌الله (1392). بازاندیشیدرفرهنگورسانه، تهران: نشر چاپار.
احمدپور، مریم و امید قادرزاده (1389). «تعامل در فضای سایبر و تأثیر آن بر هویت دینی»،فصلنامهپژوهشجوانان، فرهنگوجامعه، شماره 3 : 99-75.
باقری دولت‌آبادی، علی، فرج‌الله زارعیان جهرمی (1392). «رابطه فضای مجازی و هویت دینی و ملی(نمونه موردی دانشجویان دانشگاه یاسوج)»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، شماره 6:182-149
پاستر، مارک (1377). عصر دو رسانه‌ها، ترجمه غلامحسین صالحیار، مؤسسه ایران.
تانکارد، جیمز و جوزف سورین (1395). نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، انتشارات دانشگاه تهران.
خان‌محمدی، کریم (1385). «جامعه‌پذیری دینی در جامعه اطلاعاتی». فصلنامه شیعه‌شناسی، شماره16.
حاجیانی، ابراهیم (1388). جامعه‌شناسیهویتایرانی، پژوهشکده تحقیقات اجتماعی مر تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت.
هایم، مایکل (1390). متافیزیک واقعیت مجازی، ترجمه سروناز تربتی، تهران: انتشارات رخدادنو.
ذکایی، محمدسعید (1383). جوانان و فراغت مجازی، مطالعات جوانان، تهران، نشر تیسا.
ذکایی، سعید (1390). سبک‌های فراغت جوانان، تهران، نشر تیسا.
ذکایی، محمدسعید، فاخره خطیبی (1385). «رابطه حضور در فضای مجازی و هویت مدرن پژوهشی بین کاربران اینترنتی جوان ایرانی»، مجلة علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، شماره 33.
ترلو،کریستین (1389). تعاملات اجتماعی و اینترنت، ترجمة سروناز تربتی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  رفعت‌جاه، مریم و علی شکوری (1387).«اینترنت و هویت اجتماعی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی رسانه و جهانی شدن، شماره 17:5-1 .
زارع، زهرا (1393). شبکه اجتماعی تعاملات آنلاین، تهران: نشرسپهر.
عبداللهیان، حمید، آوات رضانیا (1389). «مطالعه تجربه خود زنانه در بازی آنلاین»، فصلنامه پژوهش زنان. شماره 26: 147-129
فرهنگی، علی‌اکبر، رقیه جامع (1389) «رسانه و دین»، نامه پژوهش فرهنگی، سال 11، شماره 10: 182 -149
قاسمی، وحید و صمد عدلی‌پور (1392). «تعامل در فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان»، فصلنامه دین و ارتباطات، سال 19، شماره 2: 5-36 .
کاستلز ، مانویل (1380). عصر اطلاعات، قدرت هویت، ترجمة افشین خاکباز، طرح نو.
کویل، مک (1388). درآمدی بر نظریه‌های ارتباطات، ترجمه پرویز اجلالی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
مزینانی،کاظم (1393). بررسی رابطه استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی و هویت دینی کاربران، فصلنامه ره‌آورد نور.
میرمحمدی، داود (1394). فضای مجازی و تحولات هویتی در ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
Abelson, Hal and Lawrence Lessig,( 1998); Digital Identity in Cyberspace, London: Routledge .
Bolter, J (1996); Virtual reality and the redefinition of self. In L. Strate, R. Jacobson, and S. Gibson (Eds.), Communication and cyberspace: Social interaction in an electronic environment (pp. 105-120). Crosskill, NJ: Hampton
Neuman, W.R. (1991) the future of the mass audience, New York: Cambridge University Press.
Maffelosi, M. (1996) the times of the tribes, London: sage
Kraut, K. et al. (1998) Internet paradox: A social technology that reduces social involvement and psychological well – being American Psychologist, 53, 1017 – 1031
Panasenko, N. (2013). Czech and Slovak Family Patterns and Family Values in Historical, Social, and Cultural Context. Journal of Comparative Family Studies 44 (1): 79–98.
Sagone, E., & De Caroli, ME. (2014). the portrait of values in family: A cross-age study in Sicilian context, Procedia-Social and Behavioral Sciences, N 127, pp 194- 198.
Covanagh, Alison, (2007), Sociology in the age of internet-network, Open University press first published
Donte, Judith, (2009), Identity and deception in the virtual commnnity
Turkle, sherly, (2005),the second self, computer and hamman spirt
Shills, E. (1963) the theory of mass society, in American as a mass society, Ed, Polson, pp. 30 – 50 Glencoe: Free Press 2.
R.siurala.R (2000) Social psychological influences of ICTs on society and policy implicationss2