تحلیل کارکرد ارتباطی رجزهای یاران امام حسین(ع) در قیام عاشورا

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم(ع)

2 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

مقاله پیش‌رو در پی آن است تا از رهگذر واکاوی نقش ارتباطی رجزهای یاران امام حسین(ع) در قیام عاشورا، کارکرد «رجز» ـ به مثابه یک رسانه سنتی ـ را در این رویداد مهم تاریخ اسلام از منظر ارتباطی تبیین نماید. به این منظور و با بهره‌گیری از نظریه کارکردگرایی در مطالعه کارکردهای پیام‌های ارتباطی، بر «آگاه‌سازی» پیام‌های ارتباطی ـ‌ به‌عنوان یکی از کارکردهای پیام‌های ارتباطی ـ تمرکز شده و با استفاده از مدل ارتباطی «لاسول»، رجزهای یاران امام(ع)  از جهت نقش «آگاهی ‌بخش» آنها بررسی شد. در تحلیل محتوای رجزها از روش «تحلیل محتوای کیفی» (با رویکرد تلخیصی) استفاده شد. از جمله مهم‌ترین نتایج به‌دست آمده این است رجزهای یاران سیدالشهداء(ع) در رویداد عاشورا، علاوه‌بر کارکردهای رایج این رسانه سنتی در آن دوران (از جمله بیان جنگاوری و نسب رزمنده)، هم‌سو با اهداف ترسیمی امام حسین(ع) از قیام عاشورا بوده و از این منظر، واجد کارکرد «آگاهی‌‌بخشی» است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the communicational functions of Imam Hussein’s Rajaz in Ashura

نویسندگان [English]

  • null null 1
  • Mohsen Alviri 2
1
2 Associate Professor, Baqir al-Olum University
چکیده [English]

This article tries - by studying the communicational function of the Epopees of Imam Hossein s followers in Ashura event- to understand the function of Epopee - as a traditional medium- in one of the most important Islamic events from the communicational aspect. Using the "functionalism theory" in studying the functions of communicational messages, it has been focused on "awareness" as one of the functions of communicational messages in this study and then by using the  -step Lasswell model, the Epopees of Emam Hossein’s followers  were studied from the aspect of their "awareness" function. The method used was "Qualitative content method".
 One of the results is that the Epopees of the followers of Emam Hossein in Ashura, besides the current functions of this traditional medium in that time -such as boasting the glories and courage to the Foe and declaring the warfare and the family of the warrior- has been in the same aim with the goals of Emam Hossein in the Ashura Rise and from this aspect, it has "awareness function".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Epopee
  • awareness
  • Functionalism
  • Ashura

مراجع

ابن منظور، محمد بن مکرم (1379 ه.ق). لسان العرب. جلد پنجم. بیروت: دارالفکر.
ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (1390). تحلیل محتوای کیفی. فصلنامه پژوهش، شماره 6 : 44- 15.
پروین گنابادی، بهرام (1369). اشارتی بر رجزخوانی در شاهنامه. فصلنامه فرهنگ، شماره 7: 414- 403.
تبریزی، منصوره (1393). تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی. فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 64: 138- 105.
حاجیلو، حسین­علی (1383). معرفی روش­های تحلیل داده­های کیفی با تأکید بر روش تحلیل محتوا. فصلنامه مدیریت
فردا. شماره 8-7: 62-55.
دهخدا، علی‌اکبر(1373). لغت­نامه. جلد هفتم. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ساروخانی، باقر (1385). جامعه­شناسی ارتباطات. چاپ هفدهم. تهران: انتشارات اطلاعات.
سنگری، محمدرضا (1391). آینه­داران آفتاب. جلد اول. تهران: شرکت چاپ و نشر بین­الملل.
سنگری، محمدرضا (1391). آینه­داران آفتاب. جلد دوم. تهران: شرکت چاپ و نشر بین­الملل.
عفتی، قدرت­الله (1389). رجزهای امام حسین(ع) و فرزندانش در روز عاشورا. مجله مبلغان، شماره 135: 45-32.
عفتی، قدرت­الله (1388). رجزهای برادران امام حسین(ع) در روز عاشورا. مجله مبلغان. شماره 123: 91-69.
گیل، دیوید و بریجت، آدمز (1384). الفبای ارتباطات. ترجمة رامین کریمیان، مهران مهاجر و محمد نبوی. مرکز مطالعات
و تحقیقات رسانه­ها.
محدثی، جواد (١٣٧۶). فرهنگ عاشورا. قم: نشر معروف.
محدثی، جواد (١٣٨۵). پیام­های عاشورا. قم: نشر زمزم هدایت.
محسنیان­راد، مهدی (1378). ارتباط­شناسی. تهران: سروش.
محمدی ری­شهری، محمد (1390). دانشنامه امام حسین(ع). جلد سوم. تهران: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
محمدی ری­شهری، محمد (1390). گزیده دانشنامه امام حسین (ع). تهران: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
مرادی، کتایون و محمود صلواتی (1391). کارکرد رجز و رجزخوانی در شاهنامه و گرشاسب­نامه. فصلنامه علمی-
 پژوهشی زبان و ادب فارسی «ادب و عرفان». شماره 13: 46-31.
مطهری، مرتضی (1369). حماسه حسینی. جلد دوم. تهران: انتشارات صدرا.
معین، محمد (1364). فرهنگ فارسی. جلد دوم. تهران: امیرکبیر.
 
مک­کوایل، دنیس (1388). نظریه ارتباطات جمعی. ترجمه پرویز اجلالی. تهران:دفتر مطالعات و توسعه رسانه­ها.
مومنی‌راد، اکبر؛ خدیجه علی‌آبادی؛ هااشم فردانش و ناصر مزینی (1392). تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت،
مراحل و اعتبار نتایج.  فصلنامه اندازه­گیری تربیتی، شماره 14 :222-187.
مهدی­زاده، سیدمحمد (1389). نظریه­های رسانه؛ اندیشه­های رایج و دیدگاه­های انتقادی. انتشارات همشهری.
ورنر، سورین. تانکارد، جیمز (1384). نظریه­های ارتباطات. ترجمه علیرضا دهقان. انتشارات دانشگاه تهران.
ویلیامز، کوین (1386).  درک تئوری رسانه. ترجمة رحیم قاسمیان. تهران: نشر ساقی.
 
Hsieh, Hsiu-Fang and Sarah E.Shannon. (2005). Three Approaches to Qualitative Content Analysis. Qualitative Health Research, 15 (9), 1277-1288.
Laughey, Dan (2007) Key Themes In Media Theory. McGraw Hill Publictions.
Reina schement, Jorge (editor). (2001). Encyclopedia Of Communication and Information. Macmillan Reference USA.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار