مطالعه‌ای بر رخداد لیوتاری در فراسینما نمونه‌‎های موردی: فیلم‌های «کلوزآپ» و «زیر درختان زیتون»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفۀ هنر، دانشکدۀ هنر، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران Toorajrabbani@gmail.com

2 استادیار دانشکده هنر، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) pajooheshhonar@yahoo.com

3 دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران . Bani.ardalan@yahoo.com

چکیده

لیوتار در بحث نقد و تحلیل هنر، از مفهوم «رخداد» با ویژگی‎هایی مانند غرابت و منحصربه‌فرد بودن، رها از امور پیشین و مرسوم، نامتعین و لحظه‎ای بودن، بهره می‌جوید تا به‌واسطۀ آن قواعد ژانرهای از پیش مقرر را متلاشی و «گواهی دادن بر وجود امر نمایش‌ناپذیر» را به‌عنوان رسالت اثر هنری پسامدرن محقق کند. در این مقاله به شیوۀ کیفی، با روش کتابخانه‎ای و با تکیه بر فیلم‎های کلوزآپ (1369) و زیر درختان زیتون (1373) از ساخته‎های عباس کیارستمی، به‌عنوان آثاری فراسینمایی، تلاش شد تا به این پرسش در آثار فراسینمایی پاسخ داده شود که چگونه رخدادها موجب نمایش «امر نمایش‎ناپذیر» ‎می‌شوند. نتایج این پژوهش در مورد تلفیق فراسینما و مفهوم رخداد نزد لیوتار با تکیه بر نمونه‌های سینمایی ذکر شده با ویژگی‌هایی مانند وقفه‎های فنی در صدا، تصویر و شگردهای نوآورانه‌ در روایت و اشاره به فیلم و فرایند فیلمسازی که بارها فرم متعارف روایت‌گری کلاسیک و سنتی را به چالش کشیده ـ نشان می‌دهد که در فراسینما، به میانجی رخداد و از طریق خلق فرمی سینمایی که از سنت‎ها و قواعد مرسوم در فیلمسازی پیروی نمی‌کند، گواهی دادن بر وجود و نمایش امر نمایش‌ناپذیر به‌عنوان ایده اصلی آراء لیوتار در باب هنر محقق می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study on Lyotarian Event in Meta- Cinema Case Studies: “Close- Up” and “Through the Olive Trees”

نویسندگان [English]

  • Tooraj Rabbani 1
  • Fateme Shahroodi 2
  • Esmaeil Baniardalan 3
1 Ph.D. student in Philosophy of Art, Arts Faculty, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran Toorajrabbani@gmail.com
2 Assistant Professor, Arts Faculty, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. pajooheshhonar@yahoo.com
3 Associate Professor, Art Research Department, University of Arts, Tehran, Iran Bani.ardalan@yahoo.com
چکیده [English]

In analysis and critique of “art”, Lyotard employs the "event" as a concept that attributes singularity, uniqueness, liberation from conventions and customs, indefiniteness, and instantaneity. In his opinion, events manifest themselves in ways that defy genre conventions and thus attest to the unpresentable, as the main duty of a postmodern work of art. This qualitative and archival study, based on Abbas Kiarostami's meta-cinema works Close-Up (1990) and Through the Olive Trees (1994), seeks how events may represent the unpresentable. It revealed that the reviewed films had employed a variety of techniques, including technical interruptions in audio and video, as well as innovative narrative techniques that challenge the conventional and classic narrative form time and again, thereby integrating meta-cinema and the concept of Lyotard's event. As a result, the method of attesting to the unpresentable was studied as an intermediary of the event by creating a cinematic form that defies conventional filmmaking traditions and principles. It thus confirms the unpresentable as the main idea of ​​Lyotard's views on art.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Event
  • Meta-Cinema
  • Lyotard
  • Close- Up
  • Through the Olive Trees

مراجع

منابع و مأخذ
 
آزادارمکی، تقی و کمال خالق‌پناه (1390). «سینما درباره سینما: متاسینما در سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی و مجادله بر سرخود سینما». فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات. شماره 7: 95-71.
احمدی و بختیاریان (1401). «رابطۀ هنر و سیاست از دیدگاه ژان‌فرانسوا لیوتار». فلسفه تحلیلی. شماره 19: 30-5.‎
پاینده، حسین (1386). پسامدرن و فیلم: نگاهی به ساختار و صناعات فیلم میکس، چاپ اول. تهران: هرمس.
پاینده، حسین (1394). گفتمان نقد، مقالاتی در نقد ادبی. چاپ سوم. تهران: انتشارات نیلوفر.
توانای‌منافی، کیوان (1391). «بررسی امکان‌های بازتابندگی هنری به منظور بازنمایی اخلاقی دیگری فرودست؛ مطالعۀ موردی "کلوزآپ - نمای نزدیک" عباس کیارستمی».  فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات. شماره 8: 223-199.
دووینو، ژان (1392). جامعه شناسی هنر. ترجمۀ مهدی سحابی. چاپ ششم. تهران: نشر مرکز.
ربانی، تورج (1394). مطالعۀ مقوله فراسینما در سینمای ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ سینما، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس.
رشوند، سمیه (1390). بررسی اندیشه‌های ژان‌فرانسوا لیوتار در حوزه هنرهای تجسمی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ فلسفه هنر. دانشکدۀ هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر.
صادقی‌پور، محمدصادق (1398). «فلسفۀ فیلم از دیدگاه ژان‌فرانسوا لیوتار»، مطالعات میان‌رشته‌ای ارتباطات و رسانه، شماره 2: 140- 115.
کالینیکوس، آلکس (1382). نقد پست‎مدرنیسم. ترجمۀ اعظم فرهادی. چاپ اول، مشهد: نشر نیکا.
لاوسن، هیلاری (1386). خوداندیشی پسامدرن. ترجمۀ سینا رویایی. چاپ اول. تهران: نشر مروارید.
لیوتار، ژان‌فرانسوا (1384). تعریف پسامدرن برای بچه‌ها (مکاتبات حد فاصل سال‎های 1982-1985). ترجمۀ‌ آذین حسین‌زاده. چاپ اول. تهران: نشر ثالث.
عزیزیان‌گیلان، حامد (1392). «درس‌های فیلسوفِ هنرمند: دوشان، بورن، نیومن و فرانسیس به روایت لیوتار». کیمیای هنر. شماره 2: 78-63.‎
مالپاس، سایمون (1388). پسامدرن. ترجمۀ بهرام بهین. چاپ اول. تهران: نشر ققنوس.
مالپاس، سایمون 2 (1388). ژان‌فرانسوا لیوتار. ترجمۀ بهرنگ پورحسینی. چاپ اول. تهران: نشر مرکز.
نصیری‌هانیس، جلال؛ نادر شایگان‌فر و احمد الستی (1399). «فرافیلم و نسبت خود و دیگری در سینمای عباس کیارستمی». فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ ـ‌ ارتباطات. شماره 21: 254-227.‎
نوذری، حسینعلی (1385). صورت‌بندی مدرنیته و پست‎مدرنیته. چاپ دوم. تهران: انتشارات نقش جهان.
ویلیامز، جیمز (1397). فهم پساساختارگرایی، ترجمۀ محمدجواد سیدی. چاپ اول. تهران: نشر نیماژ.
هاشمی، محسن و مریم فیروزی (1396). «خودبازتابی و کارکردهای آن در سینما»، نامه‌ هنرهای نمایشی و موسیقی. شماره 14:  102-87.
هیوارد، سوزان (1391). مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی. ترجمۀ فتاح محمدی. چاپ چهارم. زنجان: نشر هزاره سوم.
 
 
El Ghazouani, Anas. (2012). How Meta-Films Can Serve Cinema. Balking Institute of Technology School of Planning and Media Design Department of Culture and Communication.
Holland, Norman. (1962). “Film, Metafilm, and Un-Film.” The Hudson Review, Vol. 15, no. 3, New York: Hudson Review.Inc.
Lash, Scott. (2014). Sociology of postmodernism. Routledge.
Lyotard, Jean-Francois. (1989). “Judiciosness in Dispute, Or Kant after Marx.” Oxford & Cambridge: UK & USA. Blackwell.
Lyotard, Jean-Francois. (1991). The Inhuman: Reflections on Time. London: Polity Press.
Onala, H. (2011). Tracing the Truth within the Blurring Borders of Fiction and Documentar. Jordan: Yasar University press.
Grant, p., Newall, D. (2008). Art History: The Basics. London:UK, New York: USA.Routledge.
Readings, Bill. (2006). Introducing Lyotard: Art and Politics. London: UK, New York: USA. Routledge.
Rosenbaum, J. (2003). The cinema of Abbas Kiarostami. Chicago: UI press.
Rothwell, Kenneth S. (1987). “Representing King Lear on Screen: from Metatheatre to Meta-cinema.” Cambridge University Press.
Stam, R., Burgoyne, R., Flitterman-Lewis, S. (2005). New Vocabularies in Film Semiotics: Structuralism, Post-Structuralism and Beyond. Oxfordshire: Routledge
Tobisch, J. (2003). Film within Film - Self Reflexivity in European Auteur Cinema. Munich: GRIN Verlag.
Website:
Retrieved from Merriam Webster. (nd). https://www.merriam-webster.com.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار