تدوین اولویت کدهای مسئولیت اجتماعی در فضای مجازی؛ مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ارتباطات، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.milad.mousavi@ut.ac.ir

2 دانشیار ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)

چکیده

فضای مجازی عرصه­ای است که بخش گسترده‌ای از خدمات، تبادلات، گردش اطلاعات، تعاملات، ارتباطات و به تعبیری، حیات در آن یا به‌واسطۀ آن جریان می‌یابد؛ به همین جهت، ضرورت وجود قاعده‌های اخلاقی در این پهنه با توجه به قابلیت‌های بی‌بدیل و روزافزون آن انکارناشدنی است. یکی از ظرفیت‌های مغفول‌مانده در زمینۀ سامان‌بخشی و توسعۀ اخلاق در فضای مجازی بهره‌گیری از نقش مسئولیت‌های اجتماعی و تدوین کدهای مرتبط با آن است. در این مقاله، بر مبنای نظریۀ داده‌بنیاد و با استفاده از روش ترکیبی، ابتدا سعی شده است، با مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته با متخصصان و خبرگان حوزۀ ارتباطات، کدهای مسئولیت اجتماعی پیشنهادی آن‎ها در حوزۀ فضای مجازی استخراج شود و پس از آن، با ترتیب‌دادن پیمایشی به‌کمک پرسش‌نامه، اولویت کدهای مذکور از منظر شهروندان تهرانی مورد سنجش قرار گیرد. تدوین نظام اولویت‌بندی از این جهت حائز اهمیت است که می‌تواند در سیاست‌گذاری‎ها، قانون‌گذاری‎ها و برنامه‌ریزی‌های راهبردی مورد نظر و ملاحظۀ تصمیم‌گیران و کارگزاران قرار گیرد. بر اساس نتایج این مقاله، کدهای مسئولیت اجتماعی پیشنهادی متخصصان در ده مقولۀ «روابط اجتماعی»؛ «حریم خصوصی، حفاظت و امنیت»؛ «خانواده و کودکان»؛ «تبلیغات و تجارت الکترونیک»؛ «اقدامات و تکنیک‌های غیرحرفه‌ای، آزاردهنده و آسیب‌زا»؛ «سواد رسانه­ای»؛ «تولید محتوا»؛ «مالکیت فکری»؛ «حق دسترسی» و «سرویس اینترنت و پهنای باند» دسته‌بندی می‌شوند. همچنین، از منظر کاربران فضای مجازی در شهر تهران، کدهای مسئولیت اجتماعی مرتبط با مقوله‌های «روابط اجتماعی»؛ «تبلیغات و تجارت الکترونیک» و «حریم خصوصی، حفاظت و امنیت» دارای اولویت بیشتری نسبت به سایرین هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Compilation of Priorities for Social Responsibility Codes in Cyberspace (Case Study: Citizens of Tehran)

نویسندگان [English]

  • Milad Mousavi Haghshenas 1
  • ff ff 2
1 Ph.D. student in Communications, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. milad.mousavi@ut.ac.ir
2 Associate Professor in Communications, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran (Corresponding Author). shahghasemi@ut.ac.ir
چکیده [English]

Given the unparalleled, extensive, and ever-increasing capabilities of cyberspace, ethical rules seem to be undeniably necessary for such a space. Benefiting from the role of social responsibilities and defining relevant codes are among the neglected capacities to organize and develop ethics in cyberspace. Based on the grounded theory (GT) and mixed methods, semi-structured interviews were first conducted with the experts of communications in this study to extract their proposed social responsibility codes for cyberspace. Then a questionnaire was employed to carry out a survey to evaluate the priorities of those codes from the perspective of Tehran citizens. It is important to devise a prioritization system because it can be used by decision-makers and executives to formulate policies, set rules, and make strategic plans. According to the research results, the proposed social responsibility codes were classified into ten categories: “social relationships”, “privacy, protection, and security”, “family and children”, “e-advertisement and e-commerce”, “unprofessional, annoying, and harmful measures and techniques”, “media literacy”, “content creation”, “intellectual property”, “right to access”, and “Internet service and bandwidth”. From the perspective of cyberspace users in Tehran, social responsibility codes of “social relationships”, “e-advertisement and e-commerce” and “privacy, protection, and security” were the top priorities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyberspace
  • Ethics
  • Social responsibility
  • Cyber harm

مراجع

منابع و مأخذ
 ایران‌نژاد، مهدی (1371). «مسئولیت اخلاقی و اجتماعی مدیریت». فصلنامه دانش مدیریت. شماره 18: 34 ـ 23.
تدلی، چارلز و عباس تشکری (1395). مبانی پژوهش ترکیبی تلفیق رویکردهای کمی و کیفی. ترجمۀ عادل آذر و سعید جهانیان. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
تقی‌زاده، هوشنگ و غلامرضا سلطانی فسقندیس (1389). «تأثیر اخلاق کسب‌وکار بر مسئولیت اجتماعی بنگاه». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری. شماره 3 و 4: 104 ـ 94.
صانع‌پور، مریم (1395). چندصدایی اخلاقی در دنیای مجازی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عاملی، سعیدرضا (1392). روش تحقیق در مطالعات فرهنگی و رسانه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
عاملی، سعیدرضا (1390). رویکرد دوفضایی به آسیب‌ها، جرائم، قوانین و سیاست‌های فضای مجازی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ﻋﺒﺪاﻟﻠﻬﯿﺎن، ﺣﻤﯿﺪ و بابک زﻧﺪه‌دل ﻧﻮﺑﺮی (1387). «ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ و ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی روی ﺧﻂ؛ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻌﺮف‌ﺑﻮدن و راهﺣﻞﻫـﺎی آن». در ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻣﻘـﺎﻻت اوﻟﯿﻦ ﺳﻤﯿﻨﺎر ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ. ﺗﻬﺮان: ﻣﺮﮐﺰ اﻓﮑﺎرﺳﻨﺠﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﯾﺮان.
قراملکی، احد (1387). درآمدی بر اخلاق حرفه‌ای. تهران: انتشارات سرآمد.
کریمی علویجه، محمدرضا و غزاله عزیزیان (1396). «اولویت‌بندی کدهای اخلاقی در تبلیغات تلویزیونی». فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، شماره 91: 146 ـ 117.
ماه بانوئی، بهاره، علی‌اصغر پورعزت، حسن زارعی متین و حمیدرضا یزدانی (1398). «شناسایی و رتبه‌بندی کدهای اخلاقی پزشکی سلامت الکترونیک». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری. شماره 3: 36 ـ 29.
موسویان، سید مرتضی و محمدصادق افراسیابی (1395). همایش ملی سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی. تهران: انتشارات پشتیبان.
نصیری، بهاره، آمنه بختیاری و فاطمه بدوی (1395). «سواد اخلاقی به‌عنوان یکی از رهیافت­های سواد رسانه­ای و مسئولیت اجتماعی». در سید مرتضی موسویان و محمدصادق افراسیابی، مقالات منتخب همایش ملی سواد رسانه­ای و مسئولیت اجتماعی (ص 38-30). تهران: انتشارات پشتیبان.
نیک‌روان مفرد، ملاحت (1390). «کدهای اخلاقی در آموزش آنلاین». فصلنامه تاریخ پزشکی. شماره 8: 118 ـ 93.
 
Barney, B. & Griffin, W. (1992). The Management of Organization. N.J: Houghton Mifflin Co.
Calderon, R. Ferrero, I. & Redin, M. (2012). 'Ethical codes and corporate responsibility of the most admired companies of the world: Toward a third generation ethics?'. Business and Politics journal, 14(4), 1–24.
Cho, M., Furey, L. & Mohr, T. (2017). 'Communicating Corporate Social Responsibility on Social Media: Strategies, Stakeholders, and Public Engagement on Corporate Facebook'. Business and Professional Communication Quarterly, 80(1), 52-69.
Gunatro, H. (2003). 'Ethical Issues in Cyberspace and IT Society'. Symposium on Whither The Age of Uncertainty, APU 2003.
Johnson, R. B., Onwuegbuzie, A. & Turner, L. (2007). 'Toward a definition of mixed methods research'. Journal of Mixed Methods Research, 1(2), 112-133.
Spinello, H. (2001). 'Code and moral values in cyberspace'. Ethics and Information Technology journal, 3, 137-150.
Spinello, R. (2019). Ethics in Cyberspace: Freedom, Rights, and Cyber security: Engineering a Better Society. Cambridge: Cambridge University Press.
Weckret, J. & Lucas, R. (2013). Professionalism in the Information and Communication Technology Industry. ANU Press: Australia.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار