الگوهای ارتباطات میان‌فردی والدین و فرزندان در خانواده (تحلیل تجربۀ فرزندان در خانواده ‏های تهرانی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی m.saei@ihcs.ac.ir

چکیده

خانواده نخستین نهاد اجتماعی است که در آن، فرزندان نوع و کیفیت ارتباطات میان‌فردی و کنش ارتباطی را با والدین خود تجربه می‏کنند. اعضای خانواده از طریق سازوکار ارتباطات میان‌فردی نیازها، خواسته‎ها، عواطف، نگرانی­ها، دغدغه‎ها، تجربه‎ها، افکار، دیدگاه‌ها و احساسات خود را با یکدیگر در میان می­گذارند؛ مشورت می‌کنند؛ تصمیم می‌گیرند؛ از همدیگر حمایت و پشتیبانی عاطفی و روانی می­کنند و تضادها و تنش‌ها را رفع می‎کنند. هدف مطالعۀ پیش رو تحلیل الگوهای ارتباطات میان‌فردی والدین و فرزندان در خانواده است. بدین منظور، با رویکرد کیقی، مصاحبه‏های عمقی با هدف تحلیل تجربۀ زیستۀ 40 نفر از دانش‌آموزان دختر و پسر در مقطع متوسطۀ دوم در 10 دبیرستان دولتی در 5 نقطۀ شهر تهران صورت گرفت. تحلیل تجربۀ زیستۀ نوجوانان مورد مطالعه نشان می‎دهد که عمده‎ترین گفت‌وگوهای فرزندان و والدین در خانواده از نوع «گفت‌وگوی گزارش‌محور» یا اطلاع‎رسان ‌درمورد «فعالیت‎های آموزشی و درسی فرزندان و اتفاقات مدرسه و یا فعالیت‏های روزمرۀ اعضای خانواده» است. نتایج پژوهش حاکی ا‏ست که سه الگوی ارتباطات کلامی «گفت‌وشنودی و مشارکتی»، «الگوی مناظره‎ای و جدلی» و «الگوی تک‏گویی نصیحت‏محور و سرزنش‌آمیز» در روابط بین والدین و فرزندان قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Patterns of Interpersonal Communication between Parents and Children Within the Family

نویسنده [English]

  • mansour saei
Assistant Professor, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran. m.saei@ihcs.ac.ir
چکیده [English]

Family is the first institution of society in which family members, especially children, experience the type and quality of interpersonal communication and communication action with their parents. Through the mechanism of interpersonal communication, family members share, consult, make decisions about their needs, wants, emotions, worries and concerns, experiences, thoughts, views and feelings. They support each other emotionally and psychologically and resolve conflicts and tensions. The aim of this study is to analyze the patterns of interpersonal communication between parents and children within Iranian family. In this regard, qualitative method was used and theoretical sampling, in-depth interviews were conducted with the aim of analyzing the lived experience of 40 male and female students studying in the second secondary school of public high schools in Tehran. The analysis of adolescents' lived experience shows that the main conversations of children and their parents in  family are of the type of "report-based" or informative conversation, about "children's educational activities and school events or daily activities of family members". The Results also show that three patterns of verbal communication between parents and children, includes; "conversation and participation pattern", "dispute and controversy pattern" and "admonition-oriented and monologue pattern" can be seen in the relationship between parents and children and "admonition-oriented and monologue pattern" is more common in families than "conversation and participation pattern".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interpersonal communication
  • Family
  • Parents
  • Children
  • Communication patterns

مراجع

منابع و مأخذ
ابتکار، معصومه (1398). «گفت‌وگوی بین اعضای خانواده به ۲۰ دقیقه رسیده است». بازیابی‌شده در: https://www.irna.ir/news/83393416
ایمانی، محسن و محمود شرفی (1388). «بررسی و مقایسه مراحل سه‌گانه تحول فکری مارتین بوبر». فصلنامه اندیشه دینی، شماره 30: 56ـ27.
بی‌من، ویلیام اُ. (1387). زبان، منزلت و قدرت در ایران. ترجمۀ رضا ذوقدار مقدم. تهران: نشر نی.
تجلی، فاطمه و الهام اردلان (1389). «رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با خودکارآمدی و سازگاری تحصیلی». فصلنامه روان‌شناسی، شماره 1: 78ـ62.
حجتی، حمید، سید حمید شریف‌نیا، سمانه حسینعلی‌پور، فاطمه نیکخواه و حمید آسایش (1390). «تأثیر خاطره‌گویی گروهی بر احساس تنهایی و نیاز به تعلق‌خاطر سالمندان». فصلنامه سلامت و مراقبت، شماره 1: 44ـ35.
ساروخانی، باقر (1380). دایره‌المعارف علوم اجتماعی. تهران: کیهان.
ساروخانی، باقر و مجتبی صداقتی‌فرد (1388). «شکاف نسلی در خانواده: دیدگاه‌ها و بینش‌ها». فصلنامه پژوهش نامه علوم اجتماعی، شماره 4: 31ـ7.
 سپهری، صفورا و شهلا پاکدامن (1389). «الگوهای ارتباطی خانواده و تعارضات فرزندان و والدین». فصلنامه روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، شماره 2: 92ـ75.
شرفی، محمدرضا (1392). «مؤلفه‌ها و عوامل گسست نسل‌ها». در مجموعه مقالات نگاهی به پدیدة گسست نسل‌ها، به اهتمام علی‌اکبر علیخانی. تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
شهرکی ثانونی، فریبا، علی نویدیان، علیرضا انصاری مقدم و مهدی فرجی شوی (1390). «بررسی رابطه الگوهای ارتباطی خانواده بر کیفیت زندگی نوجوانان». فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، شماره 1: 114ـ101.
شیری، طهمورث و الناز رحمانی (1394). «تأثیر استفاده از وسایل نوین ارتباطی (لاین و تلگرام) بر وضعیت انسجام خانواده: مطالعه موردی منطقه یک تهران». فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، شماره 1: 111ـ99.
 علینی، محمد (1393). «بررسی کارکردهای خانواده در شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری سبک زندگی اسلامی». فصلنامه اسلام و مطالعات اجتماعی، شماره 4: 107ـ77.
فراهتی، مهرزاد، علی فتحی آشتیانی و علیرضا مرادی (1390). «رابطه میان الگوهای ارتباطی خانواده و مهارت‌های ارتباطی نوجوانان». فصلنامه خانواده و پژوهش، شماره 10: 86ـ69.
فرهنگی، علی‌اکبر (1397). ارتباطات انسانی. تهران: رسا.
گیدنز، آنتونی (1397). جامعه‌شناسی. ترجمۀ منوچهر صبوری کاشانی. تهران: نی.
 ‌مایرز، گیل.ای و میشله تی. میشله مایرز (1383). پویایی ارتباطات انسانی. ترجمۀ حوا صابر آملی. تهران: نشر دانشکده صداوسیما.
محسنیان‌راد، مهدی (1396). ارتباط ‌شناسی. تهران: سروش.
نیستانی، محمدرضا (1394). اصول و مبانی دیالوگ روش شناخت و آموزش. اصفهان: آموخته.
 
 
Bova, A. (2012). Argumentation between parents and children; A study of family discussions at mealtime. Phd thesis. In Faculty of Communication Sciences, Università della Svizzera Italiana.
Brooks, W. & Heath, R. (1993). Speech communication. Dubuque, IA: W.C. Brown.
Burns, N. & Grove, K. C. (2007). Understanding NursingResearch. PhiladelphiaW.B.
Carr, A. (2012). Family therapy: Concepts, process, and practice. Malden: John wily & Sons.
Goldenberg, H. & Goldenberg, I. (2008). Family Therapy: An overview. LosAngeles: Thomas Brooks/Cole.
Hartley, P. (1999). Interpersonal Communication. London: Routledge.
Kelly, L., Keaten, J. A., Finch, C., Duarte, I. B., Hoffman, P. & Michels, M. M. (2002). 'Family communication patterens and the development of reticence'. Communication Education, 51, 202-209.
Koerne, A.F., Scharodt P. & Fitzpatrick, M. A. (2017). Family Communication Patterns Theory: A Grand Theory of Family Communication.in book, Engaging Theories in Family Communication Multiple Perspectives. New York, NY: Routledge.
Morrow, R., Rodriguez, A. & King, N. (2015). 'Colaizzi’s descriptive phenomenological method'. The Psychologist, 28 (8), 643-644.
Pearce, W. B. & Pearce, K. A. (2004). 'Taking a communication perspective on dialogue'. In R. Anderson, L. A. Baxter, & K. N. Cissna (Eds.), Dialogue: Theorizing difference in communication studies (pp. 39-56). Thousand Oaks, CA: Sage.
Peterson, R. & Green, S. (2009). 'Families First: Keys to Successful Family Functioning Communication'. Retrieved from: https://vtechworks.lib.vt.edu/handle/10919/48300
Thakkar, V. & Sheth, N. (2014). 'Communication Patterns between Adolescents and their Parents'. Retrieved from: http://ijmcr.com/wp-content/uploads/2014/06/Paper9565-572.pdf
Wood, J. T. (2016). Interpersonal Communication: Everyday Encounters. Eighth Edition Boston: Cengage Learning.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار