بررسی و تحلیل آئین قربانی کردن در فرهنگ عامۀ شهرستان ایوان از نظرِ نظریه‌پردازان فرهنگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و زبان‌ها، دانشگاه شهید بهشتی تهران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان‌ها، دانشگاه شهید بهشتی تهران (نویسندۀ مسئول)

3 استاد گروه زبان‌های باستانی،دانشکده ادبیات و زبان‌ها، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

یکی از روش­های بلاگردانی که به­منظور دفعِ شر از گذشته تا به امروز معمول بوده، آئین قربانی کردن است. این آئین، یکی از جلوه­های پرستش است و برای معتقدان آن، عملی مذهبی و عقیدتی به‌شمار می‌رود. این پژوهش که از نوع مطالعات کیفی است، می­کوشد با رویکرد پدیدارشنـاسی به­ بررسـی آئین ­قربانی کردن در فرهنگ ­­عامـۀ شهرستـان­ ایـوان بپردازد. روش نمونه­گیری، گلوله­برفی است که با استفاده از مصاحبۀ نیمه ساختاریافته، باورهای مربوط به آئین قربانی کردن را میان 18 نفر از افراد کهنسالِ شهرستان ایوان و شش روستای آن، بررسی می‌کند. نتایج پژوهش که طی هشت ماه انجام گرفت، نشان می‌دهد آئین قربانی کردن در فرهنگ عامۀ ایوان در پنج بخش، قابل بررسی است و اغلب با هدف بلاگردانی و دفع نحوست انجام می­شود. نکتۀ مهم اینکه، به­علتِ عدم توانایی مالی در جامعۀ سنّتی، بیش­ترِ قربانی­ها به­صورت غیرخونی انجام می­شود؛ مگر در جشن­ها و واقعه­های مهمی چون تولد، ازدواج، عزا، بیماری­های دشوار و سفرهای زیارتی که قربانی­های خونی پیشکش می­شود؛ زیرا مردم در چنین مواردی معتقدند تا خونی ریخته نشود، آن بلا، دفع نمی­شود. در مورد سِیرِ تعدیل قربانی کردن نیز می­توان گفت: ابتدا قربانی، بیش­تر به‌صورت خونی رایج بوده و به­تدریج، قربانی­های حیوانی با قربانی­های غیرخونی مانند پول، اهداء انواع خوراکی‏ها چون آش و میوه­جات و دعا و نیایش جایگزین شده است؛ برای مثال، نذر گیسووان با اهداء پول، جواهرات و استغفار تعدیل یافته که از مهم­ترین عوامل این امر، می­‌توان به گسترش آگاهی و کم­اهمیّت شدن عقاید خرافی و اهمیّت حیواناتی چون گاو و گوسفند در زندگی و فعالیت کشاورزی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating and Analyzing Sacrifice In Ivan Folklore, Based on Cultural Theorists

نویسندگان [English]

  • ayoob omidi 1
  • maryam mosharraf 2
  • abolghasem esmailpour 3
1 Ph.D. Student in Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Languages, Shahid Beheshti University.
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Languages, Shahid Beheshti University (Corresponding Author).
3 , Professor of Ancient Languages, Faculty of Literature and Languages, Shahid Beheshti University.
چکیده [English]

One of the methods has been common for Badness-removing from the past to the present is the sacrificial ritual. This ritual is one of the manifestations of worship and is believed to be religious and ideological practice. This research which is a qualitative study, tries to study the ritual of sacrifice in the popular culture of Ivan city using a phenomenological approach; The sampling method was a snowball using semi-structured interviews to investigate beliefs about sacrifice among 18 elderly people in Ivan City and its six villages. The results of the research show that the sacrifice in the Ivan's popular culture can be analyzed in five sections and is often carried out for the purpose of Badness-removing and malevolent ward off. The important point is that due to the lack of financial resources in the traditional community, most sacrifices are made without blood except in important celebrations and events such as birth, marriage, mourning, difficult illness and pilgrimage trips that blood sacrifices being offered. In such cases, they believe that if no blood is shed, that disaster won't be repelled. Regarding the moderation of the sacrifice in popular culture, it can be said that the first sacrifice is more commonly in the bloodstream and the more we go, Animal corps replaces with the non-bloody sacrifice, as blood donations are limited to a limited extent today. Mostly sacrifice is offered in the form of prayer, sacrifice or donation of charity and money; including the vow of hair, which is later moderated by the replacement of money, jewelry and forgiveness. One of the most important factors of moderation is the expansion of awareness and understanding of superstitions and the importance of animals such as cattle and sheep in agricultural life and activity.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sacrificing
  • Badness-removing
  • City of Ivan
  • Folklore
  • Blood and non-blood sacrifices

مراجع

منابع و مأخذ
 
افشار سیستانی، ایرج (1381). مقدمه­ای بر شناخت ایل­ها، چادرنشینان و عشایر ایران، جلد 1، تهران: ثامن‌الائمه.
اسلام، علیرضا (1394) «تحول قربانی از انسان به حیوان: نقطۀ عطفی در روند عقلانی شدن»، پژوهش­های ادیانی، شماره 6: 87-65.
الیاده، میرچا (1365). «ادبیات نانوشتاری»، ترجمۀ مدیا کاشیگر، مجله چیستا، شمارۀ 29: 698-686.
الیاده، میرچا (1372). رساله­ای در تاریخ ادیان، ترجمۀ جلال­ ستاری، تهران: سروش.
آزادگان، جمشید (1384). تاریخ ادیان ابتدایی و قدیم، چاپ اول، تهران: سمت.
بهار، مهرداد (1381). پژوهشی در اساطیر ایران، چاپ چهارم، تهران: آگاه.
بهار، مهرداد (1386). از اسطوره تا تاریخ، چاپ پنجم، تهران: چشمه.
بیهقی، حسینعلی (1367). پژوهش و بررسی فرهنگ عامه ایران، چاپ دوم، مشهد: آستان قدس رضوی.
پناهی­سمنانی، حسین (1379). «فرهنگ عامه»، نشریۀ دانش و مردم، شماره 2:  206-205.
حافظ، شمس­الدین محمد (1395). دیوان. به کوشش خلیل خطیب­رهبر، چاپ 55، تهران: صفی­علیشاه.
حصوری، علی (1388). سرنوشت یک شمن. چاپ اول، تهران: نشر چشمه.
ذوالفقاری، حسن  و علی­اکبر شیری  (1395). باورهای عامیانۀ مردم ایران. چاپ دوم، تهران: چشمه.
رادفر، ابوالقاسم (1380). «جلوه­گری فرهنگ­ عامه در ادبیات فارسی»،نامۀ­فرهنگ، شماره  3:  178-151.
زنجانی، حبیب­الله؛ رسول بابازاده و سیف­الله سیف­اللهی  (1399). «تحلیل جامعه­شناسی گفتمان فولکلور قوم آذری از منظو گفتمان­شناسی انتقادی»، فصلنامۀ مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، شماره 50: 94-67.
شوالیه، ژان؛ گربران، آلن (1385). فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضائلی، جلد 4، چاپ اول، تهران: جیحون.
      فرنبغ­دادگی (1395). بندهشن، ترجمۀ مهرداد­ بهار، تهران: توس.
فریزر، جیمز جورج (1387). شاخۀ زرّین، ترجمۀ کاظم فیروزمند، چاپ پنجم، تهران: آگاه.
فلاحی، کیومرث (1396). رفتارشناسی ایرانیان، چاپ هفتم، تهران: مهکامه.
قمی، عباس (1378). مفاتیح­الجنان، ترجمۀ موسوی دامغانی، تهران: قدیانی.
کراپ، آبراهام، مالینوفسکی و کازتوو  (1386). جهان اسطوره­شناسی، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: مرکز.
گری، جان (1378). اساطیر خاور نزدیک، ترجمۀ باجلان فرخی، چاپ اول، تهران: اساطیر.
مصطفوی، علی­اصغر (1369). اسطورۀ قربانی، چاپ اوّل، تهران: بامداد.
موس، مارسل (1394). رسالۀ پیشکش، چاپ اول، تهران: علمی و فرهنگی.
ناس، جان (1354). تاریخ جامع ادیان، ترجمۀ علی­اصغر حکمت، تهران: پیروز.
وبر، ماکس (1384). اقتصاد و جامعه، ترجمۀ عباس منوچهری و دیگران، چاپ اول، تهران: سمت.
وندیداد (1376). ترجمۀ هاشم رضی، جلد 2، تهران: فکر روز.
هیس، هوفمن رینولز(1340). تاریخ مردم­شناسی، تهران: ابن­سینا.
 
Boyce. Mary. (1996). A History of Zoroastrianism.The Early period. Brill Academic publishers.
James. E. o. (1998). Sacrifice. Clark, vol. 2. vol 11. p. 1.
Groenewald, T (2004). "A phenomenological research design illustrated". International journal qualitative methods. 3: 1-26.
Kafle. N. P (2011). "Hermeneutic Phenomenological Research MethodSimplified".
            An Interdisciplinary Journal.  5: 181-200.      
Reichlet. H. (1968). Avesta Reader: Texts Notes. Glossary and Index. Berlin.
Watts. J.W. (2011) "The Rhetoric of Sacrifice" Ritual and Metaphor: Sacrifice in the Bible.
Youngert. s. g. (1998). Sacrifice.clark. vol 11: 36
Sacrifice (1991). The New Encyclopedia Britanica.With the Effort of R. L. aherty.
       New York.      
.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار