مدرنیته، فرهنگ مصرفی و سبک زندگی؛ یک تحلیل جامعه‌شناختی در شهر کرمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه هرمزگان

2 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه هرمزگان (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

هدف این پژوهش بررسی جامعه‌شناختی سبک زندگی مصرفی سنتی و مدرن و برخی عوامل فردی و اجتماعی مؤثر بر آن در بین شهروندان کرمان است. پژوهش پیش‌رو به شکل توصیفی ـ پیمایشی بوده و جامعه آماری شامل کلیه شهروندان بالای 18 سال کرمان است که از بین آن‌ها 400 نفر به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای به‌منزله نمونه آماری انتخاب و مطالعه شد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته با تکیه‌بر چهار مؤلفه اوقات فراغت، مدیریت بدن، الگوی تغذیه و الگوی خرید در دو بعد سنتی و مدرن بود. نتایج تحقیق نشان داد که پاسخگویان از سبک زندگی مصرفی سنتی‌تری برخوردارند. پاسخگویان در شاخص‌هایی مانند اوقات فراغت، مدیریت بدن، الگوی تغذیه و الگوی خرید، یعنی هر چهار مؤلفه سبک زندگی مصرفی، سبک سنتی‌تری داشتند. سبک زندگی سنتی برحسب جنس، سن، وضعیت تأهل و محله مسکونی تفاوت معنی‌داری را نشان داد. علاوه بر این، سبک زندگی مدرن نیز برحسب سن و وضعیت تأهل تفاوت معنی‌داری را نشان داد.همچنین سبک زندگی مصرفی در هر دو بعد سنتی و مدرن برحسب پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی اختلاف معنی‌داری را نشان داد. در شرایط امروزی، نقش نهادهای سنتی همچون خانواده و دین در جامعه‌پذیر کردن افراد افول کرده و نوعی درهم‌ریختگی فرهنگی بر جامعه حاکم است؛ در چنین شرایطی افراد به‌خصوص جوانان در ساختن هویتی مدرن و متمایز برای خویش، تحت تأثیر مدرنیته و فرهنگ مصرف‌گرای آن قرار می‌گیرند. پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی به‌منزله ترکیبی از عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در ساختن هویت و تمایزیابی افراد نقشی تعیین‌کننده دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Modernity, consumer culture and lifestyle One sociological study in Kerman

نویسندگان [English]

  • Sahar Agha mollaei 1
  • Hedyat Allah Nikkhah 2
  • msoodeh mmaghsoodi 3
1 , Master degree of sociology ,University of Hormozgan
2 Assistant professor,University of Hormozgan (Corresponding Author)
3 mAmssistant professor of sociology in Shahid Bahonar university of kerman
چکیده [English]

The purpose of the present study is to investigate the sociology of traditional and modern consumer lifestyle and some of its individual and social factors among Kerman citizens.
This descriptive-correlational study was conducted in Kerman in autumn 2016. The statistical population consisted of all citizens of Kerman over 18 years of age. 400 of them were selected and studied by multistage cluster sampling. Data gathering tool was a researcher-made questionnaire on consumer lifestyle based on four components of leisure, body management, nutrition and shopping patterns in both traditional and modern dimensions.
The results showed that respondents have a more traditional consumption lifestyle. Respondents had a more traditional style in subjects such as leisure, body management, nutrition, and shopping patterns, all four components of the consumer lifestyle. Traditional lifestyle shows a significant difference in terms of gender, age, marital status, and residential neighborhood. In addition, modern lifestyle showed a significant difference in age and marital status, but gender and residential neighborhood did not differ significantly from modern lifestyle. Also, there is a significant difference in consumption pattern in both traditional and modern dimensions in terms of socioeconomic status.
In today’s context, the role of traditional institutions such as family and religion in socializing individuals is declining and some kind of cultural disruption is prevalent in society; in this context, individuals, especially young people, build a modern and distinct identity for themselves, influenced by modernity and consumer culture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • lifestyle
  • traditional and modern
  • consumer culture
  • economic and social status
منابع و مآخذ
 
احمدی منش، حسین (1391). «بررسی نسبت سبک زندگی و مصرف»، نامه علوم اجتماعی، شماره 60: 24-19.
الفت، سعیده و آزاده سالمی (1391). «مفهوم سبک زندگی»، فصلنامه مطالعات سبک زندگی، شماره 1: 36-1.
ایمان، محمدتقی و ندا مرحمتی (1393). «تبیین جامعه‌شناختی گرایش جوانان به سبک زندگی مدرن در شهر شیراز»، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 55: 20-1.
آزاد ارمکی، تقی و چاوشیان، حسن (1381). «بدن به‌مثابه رسانه هویت»، مجله جامعه‌شناسی ایران، شماره 4: 75-57.
بابانژاد، مهران، هانیه خشت زرین، کوروش سایه میری و علی دل پیشه (1391). «بررسی سبک زندگی و عوامل همراه آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ایلام»، پژوهنده (مجله پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی)، شماره 89: 257-252.
باکاک، روبرت (1381). مصرف، ترجمۀ خسرو صبری، تهران: انتشارات شیرازه.
باینگانی، بهمن؛ سیدفهیم ایران‌دوست و سینا احمدی (1392). «سبک زندگی از منظر جامعه‌شناسی: مقدمه‌ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 77: 74-56.
بلیکی، نورمن (1392). طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمۀ حسن چاوشیان، چاپ هفتم، تهران: نشر نی.
بودریار، ژان (1394). جامعه مصرفی، ترجمه پیروز ایزدی، چاپ پنجم، تهران: نشر ثالث.
بوردیو، پی یر (1391). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمۀ حسن چاوشیان، چاپ دوم، تهران: نشر ثالث.
پویافر، محمدرضا و سعیده داوری مقدم (1394). «بررسی رابطه میان گرایش به سبک زندگی مدرن و عرفی شدن؛ مطالعه تجربی در ایران پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه ژرفا پژوه، شماره 4 و 5: 51-29.
چاوشیان تبریزی، حسن (1381)، سبک زندگی و هویت اجتماعی: مصرف و انتخاب کالاهای ذوقی به‌عنوان شالوده تمایز و تشابه اجتماعی در دوره اخیر مدرنیته، رساله دکتری جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
چمبری، زری و محبوبه ثابت ایمانی (1393). «بررسی جامعه‌شناختی پدیده مصرف و مصرف‌گرایی و مفهوم سبک زندگی»، کنفرانس آسیب‌شناسی، ریشه‌یابی و ترمیم در روان‌شناسی، شیراز، شرکت پندار اندیش رهپو. www.civilica.com
حسین‌پور، رضا، آزیتا بلالی اسکویی و محمدعلی کی‌نژاد (1396). «تبیین سبک زندگی اسلامی (رضوی)؛ راهکارهایی در جهت تداوم آن در جامعه ایران»، فرهنگ رضوی، شماره 19: 39-7.
حیدری چروده، مجید (1389). راهنمای کاربردی نرم‌افزار spss، مشهد: انتشارت دانشگاه فردوسی مشهد.
دواس، دی. ای (1390). پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، چاپ سیزدهم، تهران: نشر نی.
ربیعی، علی و ملکه رفیعی (1395). «مصرف‌گرایی: از اجبار تا لذت، مطالعه‌ای جامعه‌شناختی پیرامون مصرف‌گرایی در میان ساکنان شهر تهران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، شماره 1 و 2: 166-144.
رحمت‌آبادی، الهام و حبیب آقابخشی (1385). «سبک زندگی و هویت اجتماعی جوانان»، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 20: 253-235.
رحمت‌آبادی، الهام (1382). مصرف و انتخاب سلیقه‌ای: شالوده تمایز اجتماعی در دهه اخیر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد رودهن.
رستگار، یاسر و رسول ربانی (1387). «جوان، سبک زندگی و فرهنگ مصرفی»، ماهنامه مهندسی فرهنگی، شماره 23 و 24: 53-44.
رستمی، احسان و مرجان اردشیرزاده (1392). «نگاهی به نظریه‌های سبک زندگی»، فصلنامه مطالعات سبک زندگی، شماره 3: 31-9.
زارع، بیژن و مهدی فلاح (1391). «بررسی سبک زندگی جوانان در شهر تهران و عوامل مؤثر بر آن»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 4: 105- 75.
شرف‌الدین، سید حسین (1394). «مصرف‌گرایی در سبک زندگی مدرن و دینی»، دو فصلنامه علمی ـ تخصصی پژوهش‌نامه سبک زندگی، شماره 1: 30-7.
فاضلی، محمد (1382)، مصرف و سبک زندگی، قم: انتشارات صبح صادق.
قادرزاده، امید و سیدفهیم ایران‌دوست (1393). «مطالعه کیفی سنخ شناسی سبک‌های زندگی: مطالعه جوانان شهر مهاباد»، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 55: 161- 135.
کاظمی‌پور، شهلا (1378). «الگویی در تعیین پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی افراد و سنجش تحرک اجتماعی با تکیه بر مطالعه موردی در شهر تهران»، نامه علوم اجتماعی، شماره 14: 172-139.
گیبینز، جان. آر و ریمر، بو (1384). سیاست پست‌مدرنیته، ترجمۀ منصور انصاری، چاپ دوم، تهران: انتشارات گام نو.
گروسی، سعیده؛ بهشید گروسی و اسما امیرحیدری (1391). «بررسی رابطه نگرش جنسیتی و سبک زندگی در بین زنان شهر کرمان»، نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی (علوم اجتماعی)، شماره 34 و 35: 169-147.
گیدنز، آنتونی (1383). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمۀ ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
مجدی، علی‌اکبر (1389)، بررسی سبک زندگی جوانان (29-15 ساله) ساکن شهر مشهد، رساله دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
مهدوی کنی، محمدسعید (1387). دین و سبک زندگی: مطالعه موردی شرکت‌کنندگان در جلسات مذهبی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
محمدپور لیما، هرمز؛ علیرضا پورشیخیان و رقیه عظیمی خانقاه (1390). «بررسی رابطه بین سبک و شیوه زندگی بافرهنگ مصرف و مصرف‌گرایی (مورد مطالعه: شهرستان آستارا)»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 28: 17-1.
مهدوی کنی، محمدسعید (1386). «مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 1: 230-199.
وبر، ماکس (1374). اقتصاد و جامعه، ترجمۀ عباس منوچهری، مهرداد ترابی‌نژاد، مصطفی عماد زاده، تهران: نشر مولی.
وبلن، تورستین (1386). نظریه طبقه تن‌آسا، ترجمۀ فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.
وبلن، تورستین (1383). نظریه طبقه مرفه، ترجمۀ فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.
Azam, Rehan, Danish, Muhammad, Akbar, Syed Suleman, (2012), Consumption Style among Yong Adults toward Their Shopping Behavior: An Empirical Study in Pakistan, Business and Management Research, Vol. 1, P. 109-116.
Baraoui, Khafid, Lebrun, Anne-Marie, and Bouchet, Patrick, (2012), Clothing Style, Music, and Media Influences on Adolescents Brand Consumption Behavior, Psychology and Marketing, Vol.29(8), P. 568-582.
Dominic, Dora, (2014), A Sociological analysis of lifestyle changes and consumption patterns of Migrant Professionals at Doha, IOSR Journal of Humanities and Social Science (IOSR-JHSS), Vol. 19, P. 19-24.
Haming, Oliver, Gutzwiller, Felix, and Kawachi, Ichiro, (2014), The contribution of lifestyle and work factors to social inequalities in self-rated health among the employed population in Switzerland, social science & medicine, Vol.121, P. 74-84.
Maycroft, Neil, (2016), Caltural consumption and the myth of lifestyle, Capital & Class, Vol. 84, P. 61-75.
Veal, Anthony, (1993), The Concept of Lifestyle: A Review, ResearchGate, Article in Leisure Studies, Octobr 1993, Retrieved on: 17 June 2016