2024-03-29T11:19:04Z
https://www.jccs.ir/?_action=export&rf=summon&issue=532
فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات
مطالعات فرهنگ - ارتباطات
2008-8760
2008-8760
1387
9
2
تصویر اسلام به روایت کاریکاتورهای غربی
بعد از 11 سپتامبر
حسن
بشیر
مرتضی
جاسبی
کاریکاتور همچون رسانهای مستقل یا از طریق ارائه از رسانههای دیگر، سهم عمدهای در ارتباطات میانفرهنگی داشته و چهبسا مناسبات ملتها، اقوام و دولتها را دستخوش تغییرهای جدّی کرده است. نمونههایی از این تأثیرگذاری را میتوان در بحث کاریکاتورهای موهن دانمارکی مشاهده کرد. بر این اساس و با هدف شناخت بیشتر از کاریکاتورهای غربی دربارة اسلام، این مقاله در صدد آن است که با بهرهبرداری از شیوة تحلیل محتوا، کاریکاتورهای غربی دربارة اسلام و انگارههای موجود در آنها را مطالعه و بررسی کند. در این زمینه، نظریة برجستهسازی و تئوری اقناع و متقاعدسازی، مبنای نظری تحقیق قرار گرفته است. روش نمونهگیری نیز غیراحتمالی سهمیهای است. نتایج این بررسی نشان میدهد که کاریکاتورهای غربی مؤکدانه اسلام و مسلمانان را دین خشونت و دشمن غرب و ارزشهای تمدنی غرب معرفی کردهاند و تأثیر عمدهای در گسترش پدیدة اسلامهراسی در جهان، بهویژه غرب داشتهاند.
کاریکاتورهای غربی
اسلام
11 سپتامبر
اسلامهراسی
انگارهسازی
2007
08
01
9
52
https://www.jccs.ir/article_3490_5bbed152d37f5eacefcffd6ec8057dfa.pdf
فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات
مطالعات فرهنگ - ارتباطات
2008-8760
2008-8760
1387
9
2
تزیینات کتیبهای مسجد جامع قزوین
مهناز
شایستهفر
مسجدجامع عتیق قزوین مانند سایر مساجد جامع کشور، از ابهت خاصی برخوردار است. این مسجد از نوع مساجد چهار ایوانی است و شکل مربعمستطیل، شرقی ـ غربی و گنبدی، خربزهای دارد. کتیبههای خاص آن، از نظر سبک هنری، نگارش و مفاهیم، در هنر خوشنویسی و معماری جایگاه خاصی دارد.این مقاله با هدف بازشناسی و بررسی زیباشناختی، کتیبههای مسجدجامع بهطور عام و شبستان مسجد را بهطور خاص مورد مطالعه قرار میدهد.با مطالعه و تجزیه و تحلیل کتیبههای مسجدجامع قزوین میتوان به زیبایی، فصاحت کلام، محتوا و صنعت ادبی آنها دست یافت و به واقعیتهای هنری بکر و اصیل کتیبهها پی برد.در این مقاله، پیشینة تاریخی شهر قزوین بررسی میشود و در تحلیلی مبسوط به معماری دوران صفویه و معرفی توصیفی مسجدجامع قزوین پرداخته میشود. همچنین هر یک از کتیبههای مسجد، اعم از آیات قرآن و احادیث و ادعیه معرفی و بررسی میشود.روش تحقیق بهصورت تاریخی، تحلیلی و توصیفی بوده و اطلاعات از بررسی اسناد و همچنین بهصورت میدانی گردآوری شده است.
مسجدجامع قزوین
تزیینات کتیبهای
مفاهیم و مضامین
2007
08
01
53
78
فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات
مطالعات فرهنگ - ارتباطات
2008-8760
2008-8760
1387
9
2
بررسی عوامل مؤثر در اعتیاد جوانان 14 تا 29 ساله شهر تهران، براساس نظریة آگنیو
رضا
عبدالرسولی
اعتیاد از جمله مسائل اصلی کشور محسوب میشود. به دلیل تعدد عوامل اعتیاد و پیچیدگی علل گرایش به آن، نظریة منسجمی در خصوص تبیین این عامل شکل نگرفته و بهرغم اهمیت، نظریههای مطرح در این زمینه، از قابلیت تبیین بالایی برخوردار نیستند. نظریة آگنیو با طرح بحث متفاوت دربارۀ منابع انحراف، از اهمیت ویژهای برخوردار است. بنابراین هدف اصلی این پژوهش آزمون تجربی نظریة آگنیو و میزان توانمندی آن در تبیین اعتیاد است. براساس نظریة آگنیو، «فشار» عامل اصلی انحراف، از جمله اعتیاد است و این عامل منحصر به طبقه یا قشر خاصی نیست. بهعبارتدیگر، منابع فشار ماهیت طبقاتی ندارد و هر فردی (بدون در نظر گرفتن اینکه به چه طبقه یا قشری منسوب باشد) در معرض فشار قرار دارد. آگنیو در پاسخ به اینکه چرا همة افراد تحت فشار به انحراف یا اعتیاد روی نمیآورند، مجموعهای از عوامل مداخلهگر (مانند دینداری، اعتمادبهنفس و...) را مطرح میکند که احتمال کشانده شدن جوانان را به انحرافات از جمله اعتیاد تقلیل میدهد.
در این مطالعه 374 نفر برای نمونة تحقیق برگزیده شدند که از این تعداد، 185 نفر را معتادان و 189 نفر دیگر را غیرمعتادان تشکیل میدهند. نتایج نشان میدهد که توزیع فشار در دو گروه معتادان و غیرمعتادان متفاوت است و روند معکوس دارد. بدین معنی که معتادان در مقایسه با غیرمعتادان بیشتر در معرض انواع فشار قرار دارند. با بررسی متغیرهای مداخلهگر در دو گروه معتادان و غیرمعتادان به این نتیجه رسیدیم که توزیع این متغیرها در دو گروه معتاد و غیرمعتاد از تفاوت معنیداری برخوردار است؛ بهعبارتدیگر، میزان اعتمادبهنفس و دینداری در گروه غیرمعتادان به مراتب بالاتر از گروه معتادان است.
اعتیاد
نظریة عام فشار
احساسات منفی
متغیرهای مداخلهگر
دینداری
عزتنفس
انحراف
2007
08
01
79
113
https://www.jccs.ir/article_3491_87d921bb9df0280786d2d2656a9e7269.pdf
فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات
مطالعات فرهنگ - ارتباطات
2008-8760
2008-8760
1387
9
2
مدیریت فرهنگی کشور
محمدرحیم
عیوضی
تأثیر و تأثر متقابل جهانیشدن باعث شکلگیری فرایندهایی شده است که عرصة فرهنگ را بیش از روندهای عادی گذشته متحول کرده است. بهطوریکه رویکرد فرهنگی جوامع بشری اشکال متنوعی به خود گرفته است. نخستین تحول همگونگی فرهنگی با نفی هرگونه مقاومت در برابر فرهنگ جهانی، یا به عبارتی فرهنگ لیبرالی یا فرهنگ امریکایی، با برخوردی منفعلانه بر یکپارچهشدن فرهنگی، کاهش تنوع و تفاوت فرهنگی پای میفشارد. سپس خاصگرایی فرهنگی با بهرهگیری از امکانات ارتباطی مدرن سعی در طرح همه جانبة هویتهای قومی، مذهبی یا ملّی دارد. سومین نوع واکنش به فرایند جهانیشدن با عنوان تحول فرهنگی یاد شده است. این واکنش بهدنبال نفی فرهنگ جهانی نیست، بلکه تعدیل، اصلاح و بازسازی و همسوکردن آن را با الزامات و منافع ملی مدنظر دارد. ازاینرو، در چنین شرایط محیطی متأثر از جهانیشدن، نقش دولت در جایگاه نهاد متولی فرهنگ و تأثیر آن در نهادهای غیردولتی فرهنگی برجسته میشود. در نهایت، آنچه در این زمینه حائز اهمیت است طرح مهندسی فرهنگی و مدیریت کلان راهبردی در شرایط خاص تحولات جهانیشدن است، که در این مقاله به آنها پرداخته میشود.
فرهنگ
مهندسی فرهنگی
جهانیشدن
2007
08
01
115
144
https://www.jccs.ir/article_3492_04f8b105d3ab1e5297a379a15ce94e69.pdf
فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات
مطالعات فرهنگ - ارتباطات
2008-8760
2008-8760
1387
9
2
بدن و دین
ناصرالدین
غراب
امروز شاید بدن یکی از بخشهای مهم زندگی فردی و جمعی باشد. جامعه براساس هدفها و ارزشهایی معین، به شیوههای معینی تکنیکها و مهارتهایی در اختیار فرد میگذارد که او میتواند خود را از طریق بدن به دیگران معرفی کند. این تکنیکها و فنون، وسایل و ابزارها و کالاهای خاص خود را دارد که از سوی افراد و سازمانهایی تولید و از سوی افراد و گروههایی دیگر مصرف میشوند. کالاهایی برای حفظ سلامتی، کالاهایی برای تناسباندام و داشتن قیافهای مطلوب، کالاهایی برای زیبایی، کالاهایی برای پوشش مناسب، کالاهایی مرتبط با رژیم غذایی و غیره. هر یک از این ابعاد اجتماعی بدن در حوزههای خاصی از جامعهشناسی مطالعه میشود. یکی از این حوزهها، جامعهشناسی دین است، که در آن رابطة میان دین و بدن در بستر اجتماعی مطالعه میشود. دین مجموعهای از آموزهها، باورها، ارزشها و هنجارهاست، که چارچوبهای ذهنی، جهتگیریها و دستورالعملهای خاصی برای بدن در طی حیات تاریخی خود به ارمغان آورده است که در این مقاله به برخی از ابعاد آن پرداخته میشود.
بدن
دین
ابعاد اجتماعی بدن
بدن آگاهی
دین و تکنیکهای بدن
2007
08
01
145
170
https://www.jccs.ir/article_3493_8377ac5201e154240d1634a1a19576a1.pdf
فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات
مطالعات فرهنگ - ارتباطات
2008-8760
2008-8760
1387
9
2
مقایسة ارزشهای مذهبی دو نسل جدید و پیشین در ایران
حسن
کلاکی
ازآنجاکه در جامعه با جمعیت حجیم جوان روبهرو هستیم، تفاوت نسلی و اختلاف نسلی اهمیت شایانی دارد. زیرا تفاوت نسلی بیش از حد در ارزشها و هنجارهای اجتماعی، هم خانواده را به محل اختلاف بین والدین و فرزندان تبدیل میکند و هم جامعه را در مواجهه با هنجارها و ارزشهای جوانان به چالش میکشاند؛ بهطوریکه پیامد این شکاف نسلی و ارزشی بیش از حد، به هرج و مرج در جامعه منجر میشود. هدف این مقاله «بررسی شکاف نسلی از حیث ارزشهای مذهبی در کشور» با استفاده از دادههای موجود است و با استناد به نتایج مشابه و مکرر در ارتباط با این موضوع، میتوان به پایایی این تحقیق پیبرد که آیا شکاف نسلی از حیث ارزشهای مذهبی در جامعة ما وجود دارد یا خیر؟ در صورت پاسخ به این سؤال، نحوة برخورد با این پدیده چگونه خواهد بود؟
براساس مبانی نظری مطرح شده در مقاله و با توجه به تغییرات سریع و وسیع ناشی از آن و نوسازی جامعه، به نظر میرسد که باید انتظار اختلاف نسلی قابل توجهی از حیث ارزشهای مذهبی داشت. اما آیا دادههای موجود چنین امری را تأیید میکند؟ برای پاسخگویی به این پرسشها، اختلاف نسلی به دو نوع ارزشی و هنجاری متمایز شد و موضوع بر مبنای دادههای ثانویه بررسی شد. نتیجة این بررسی مقدماتی نشان داد که اختلاف نسلی قابل توجهی از حیث ارزشهای مذهبی بین دو نسل وجود ندارد، ولی اختلاف نسلی از حیث هنجارهای مذهبی قابل توجه است. لذا پیشنهاد میشود که از شدت هنجارها، اعمال و رفتارهای دینی بر روی جوانان صرفنظر کرد و بیشتر در پی تقویت ارزشهای اساسی اسلامی بود.
اختلاف نسلی
ارزشهای مذهبی
هنجارهای مذهبی
اختلاف نسلی ارزشی
اختلاف نسلی هنجاری
2007
08
01
171
197
https://www.jccs.ir/article_3494_4861b5f706b7275421b6b4c49e0c9bf5.pdf
فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات
مطالعات فرهنگ - ارتباطات
2008-8760
2008-8760
1387
9
2
نقش وجوهات شرعی درتأمین اجتماعی
میثم
موسایی
یوسف
کرمی
عوامل گوناگونی اعم از طبیعی یا غیرطبیعی در جامعه وجود دارد که مانع از تأمین درآمد لازم برای پوشش حتی کمترین هزینههای برخی از خانوادهها میشود؛ نبود تعادل در آنها اصلیترین محمل برای زایش فقر خواهد بود. در دنیای امروز، محدودیت منابع و گسترش انتظارات روزافزون، چشمانداز فعالیتهای صورت گرفته در این عرصه را با موانع متعدد مواجه میسازد. فلسفة وجودی وجوهات شرعی، خصوصاً نوع واجب آن، که از جانب شارع مقدس تشریع و از ضروریات دین و واجبات اولیه بعد از نماز محسوب میشود، در نظام اسلامی عمدتاً معطوف به ترمیم این شکاف بوده است.
اما متأسفانه جامعة ما نهتنها در ترمیم شکاف موجود بین فقر و غنا توفیق نداشته است، بلکه روزبهروز عمق و پهنای بیشتری را در آن شاهدیم. تنها راه مقابله با این بحران (توزیع صحیح درآمدها) بهرهگیری از فرصتهای بومی موجود در حوزههای مختلف جامعه است.
از جمله حوزههایی که میتوان از آن بهره گرفت وجوهات شرعی است، که منبع مالی بسیار قابلتوجهی را تأمین میکند که میتوان از آنها در ترمیم شکاف طبقاتی و رفع فقر بهره جست.
در این مقاله، که حاصل یک بررسی میدانی در شهر شال از استان قزوین است، میزان بالقوة وجوهات شرعی با تأکید بر خمس با فروضی بررسی شده و نشان داده است که این منبع برای تأمین اجتماعی به معنای رفع فقر نهتنها کفایت میکند، بلکه با بهکارگیری آن در جهت رفع فقر، خط فقر را نیز تا قریب 60درصد بهبود خواهد بخشید.
تأمین اجتماعی
وجوهات شرعی
خمس و زکات و فقر
2007
08
01
199
233
https://www.jccs.ir/article_3495_874b264986c8e7c437af13fa7674b9ef.pdf