تحلیل وضعیت شبکه‌های اجتماعی مجازی در ایران با رویکرد حوزه عمومی هابرماس (مورد مطالعه چند گروه فیس‌بوکی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی

2 کارشناسی ارشد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

همراه با افزایش نقش روزافزون فضای مجازی در زندگی اجتماعی پرسش‌های بنیادی ازجمله در مورد تأثیرات اجتماعی و سیاسی فضای مجازی و فناوری‌های مرتبط با آن به وجود آمده است. هدف از این پژوهش بررسی امکان شکل‌گیری پدیدار حوزه عمومی در شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک با توجه به معیارهای حوزه عمومی هابرماس است. بدین‌منظور 8 گروه از میان گروهای فیس­بوکی ایرانی فعال در زمینه مسائل عمومی به‌صورت هدفمند انتخاب و با استفاده از روش تحلیل محتوی کیفی مورد مطالعه قرار گرفته­اند. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که کاربران با پیگیری مسائل مطرح‌شده در شبکه‌های مجازی در پیوند با دنیای اجتماعی خود، می‌توانند نقش فعال­تری در حوزه عمومی داشته باشند. همچنین یافته­های به‌دست آمده نشان داد فیس‌بوک به­رغم آنکه زمینه دسترسی شهروندان به اطلاعات مختلف و امکان گفت‌وگو بر سر موضوعات مختلف را فراهم آورده است، به دلایلی همچون، وجود توزیع نابرابر سرمایه­های مختلف، خصلت سطحی بودن اطلاعات، ادامه­دار نبودن مسائل مطرح‌شده، غلبه جلوه بر ایده، جنبه سرگرم­کننده بودن مطالب، خصلت انتقادی نبودن مطالب؛ قابلیت تبدیل شدن به یک حوزه عمومی مجازی را ندارد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The situational Analysis of virtual social networks in Iran by Habermasian’s public sphere Approach (Case study: Several Facebook groups)

نویسندگان [English]

  • hadi khaniki 1
  • mohammad atabak 2
  • farid azizi 3
1
2
3 PhD student in Communication Sciences, Allameh Tabatabaei University
چکیده [English]

With increasing of the expanding role of the cyberspace in social life, fundamental questions has been created such as about the social and political effects of the cyberspace and its related technologies. The aim of this study is to analyze the situation of Facebook social network with the approach of the Habermasian’s public sphere and possibility of the formation of virtual public sphere. For this purpose 8 Groups through active facebook groups purposefully have been selected and by using qualitative content analysis have been studied. The findings show that users by tracking issues discussed in virtual networks in connection with their social world, can have a more active role in public sphere. Findings also showed that Facebook, despite providing access for citizens to various information and the opportunity to speak on various topics, for reasons such as the uneven distribution of different capitals, superficial nature of the information, discontinuation of raised issues, Overcoming the display on the idea, fun aspect of the content, the lack of critical nature of the content and so on does not have the ability to become a virtual public sphere

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyberspace
  • virtual social networks
  • Facebook
  • virtual Public Sphere
  • Users
  • discussion
منابع و مأخذ
 
آزاد ارمکی، تقی و یحیی امامی (1383). «تکوین حوزه عمومی و گفت­وگوی عقلانی، بررسی موردی چند تشکل دانشجویی». مجله جامعه‌شناسی ایران، شماره 1: 89-58.
امیرپور، مهناز و مریم گریوانی (1392). «تأثیر شبکه­های اجتماعی بر سبک زندگی جوانان». فصلنامه دانش انتظامی خراسان شمالی، شماره3: 39-33.
ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (1390). «تحلیل محتوای کیفی». فصلنامه پژوهش، شماره 2: 44-15.
باینگانی، بهمن و علی کاظمی (1389). «بررسی مبنای تئوریک سرمایه فرهنگی». فصلنامه برگ فرهنگ، شماره 21: 21-8.
بل، دیوید (1389). درآمدی بر فرهنگ‌های سایبر. ترجمة مسعود کوثری و حسن حسینی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
تامپسون، جان (1391). رسانه­ها و مدرنیته. ترجمه مسعود اوحدی، تهران: سروش.
جلالی، رستم (1391). «نمونه‌گیری در روش کیفی». فصلنامه تحقیقات کیفی در علوم سلامت، شماره 4: 320-310.
دالگرن، پیتر (1385). تلویزیون و گستره عمومی. ترجمة مهدی شفقتی، تهران: سروش.
ربیعی، علی، زهره علی‌خانی و فرزاد غلامی (1391). «تحلیل وبلاگ­های سیاسی ـ اجتماعی با رویکرد حوزه عمومی هابرماس». مجله جهانی رسانه، شماره 2: 123-90.
رضاییان، مجید (1393). «شبکه­های اجتماعی؛ چالش در تعریف افکار عمومی». فصلنامه رسانه، شماره 94: 91-79.
سیدعلوی، سیدمسعود و سیدرضا نقیب­السادات (1391). «حوزه عمومی در فضای مجازی؛ مؤلفه‌های شکل­گرفته حوزه عمومی مجازی از دیدگاه کارشناسان علوم ارتباطات و علوم سیاسی در دانشگاه­های ایران».  فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 57: 109-152.
شهابی، محمود و قدسی بیات (1391). «اهداف و انگیزه‌های عضویت کاربران در شبکه‌های اجتماعی مجازی(مطالعه‌ای درباره جوانان شهر تهران)». فصلنامه مطالعات فرهنگ ـ‌ ارتباطات،  شماره 20: 86-61.
قانعی­راد، محمدامین و علی جنادله (1394). «رویکردهای متعارض درباره تکوین حوزه عمومی در فضای مجازی». فصلنامه مطالعات رسانه­های نوین، شماره 1: 29-68.
کرنر، جان (1392). اندیشه­های انتقادی در مطالعات تلویزیونی، ترجمه مهدی رحیمیان، تهران: دانشگاه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
 
کیویستو، پیتر (1385). اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، منوچهر صبوری، تهران: نشر نی
مهدی­زاده، سیدمحمد (1383). «اینترنت و حوزه عمومی». فصلنامه رسانه، شماره 59: 111-131.
مهدی­زاده، سیدمحمد (1391)، نظریه­های رسانه؛ اندیشه­های رایج و دیدگاه­های انتقادی، تهران: انتشارات همشهری.
میناوند، محمدقلی (1387). «مقدمه­ای بر اینترنت و توسعه سیاسی (حوزه عمومی در فضای مجازی)». فصلنامه سیاست، شماره 2: 275-253.
نوذری، حسینعلی (1389). بازخوانی هابرماس؛ درآمدی بر آراء، اندیشه­ها و نظریه­های یورگن هابرماس، تهران: نشر چشمه.
هابرماس، یورگن (1384). دگرگونی ساختاری حوزه عمومی، کاوشی در باب جامعه بورژوایی، ترجمه جمال محمدی، تهران: نشر افکار.
هولاب، رابرت (1391). یورگن هابرماس، نقد در حوزه عمومی، ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی.
یزدخواستی، بهجت؛ صمد عدلی‌پور و الهام کیخائی (1392). «حوزه عمومی و گفت‌وگو در فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی (بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی مجازی بر گفت‌وگوی میان فرهنگ‌ها)»، فصلنامه مطالعات فرهنگ ارتباطات، شماره 21:  81-101.
یزدخواستی، بهجت؛ صمد عدلی­پور و آسیه سپهری (1392). «تحلیل محتوای صفحات و گروه‌های شبکه اجتماعی فیس‌بوک با نظریه حوزه عمومی هابرماس»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شماره 1: 87-110.
Boyed, d.m and Ellison, n.b (2007). social network sites: Definition, history, and scholarship. journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), article 11.
Calhoun, C. (1994). Introduction: Habermas and Public Sphere, in c. Calhoun (ed.), Cambridge, MIT press. pp. 2-18.
Kelly, J. & Etling, B. (2008). Mapping iran's online public: politics and culture in the persian Blogosphere. Berkman center research publication.
Moghanizadeh, S. (2013). The role of social media in Iran’s Green Movement. Master’s Thesis in Department of Applied Information Technology Gothenburg.
Najafi, S. & Nyblom, M. (2006). Iranian Youth and the Internet: six vioces on internet use beyond the public and private spheres. Master's Thesis in Stockholm school of Economics, Retrieved from: www.arc.hhs.se.
Sreberny, Annabelle and Khiabany, Gholam. 2010. Blogistan: The Internet and Politics in Iran. London: I.B.Tauris.
Zhang, Yan; wildemuth, barbar (2007). Qualitative Analysis of Content. In ils. Unc. Edu